خبرگزاری فرانسه در تحلیلی از پاریس به قلم میشل موتو نوشت کارشناسان و تحلیلگران بر این عقیده هستند که بیعت گروه افراط گرای مسلح بوکو حرام نیجریه با گروه تروریستی داعش که می تواند به نفع هر دو گروه باشد، در وهله اول یک اقدام تبلیغاتی است که می تواند در آینده به یک همکاری واقعی تبدیل شود.
ابوبکر شکائو، سرکرده گروه بوکو حرام در نواری ویدئویی که روز شنبه در اینترنت پخش شد، بیعت خود را با ابوبکر البغدادی، رئیس داعش، اعلام کرد. این اقدام شکائو در واقع تلاشهایی را که برای نزدیک کردن این دو جنبش افراط گرا از مدت ها پیش آغاز شده بود، تکمیل کرد و به نتیجه رساند.
پتر فام، مدیر برنامه آفریقا در مرکز افکار سنجی شورای آتلانتیک مستقر در واشنگتن می گوید: «اعلام بیعت گروه بوکو حرام با داعش در واقع کاری بود که از دست کم نه ماه پیش آغاز شده بود. در واقع هر دو گروه به چنین چیزی نیاز دارند. هم داعش و هم بوکو حرام به یک تلاش تبلیغاتی نیاز دارند تا بتوانند روحیه نیروهای خود را که در عملیات نظامی شکست های متعددی متحمل شده اند، تقویت کنند» .
این کارشناس افزود: «این کار برای داعش فرصتی فراهم می کند تا نشان دهد که همچنان در حال تقویت نیروها و گسترش حوزه نفوذ خودش است. داعش در عراق و سوریه با حملات گسترده نیروهای دولتی این کشورها و همچنین ائتلاف چندملیتی به فرماندهی آمریکا روبرو شده و موضع تدافعی به خود گرفته است، اما اعلام بیعت بوکو حرام با ابوبکر البغدادی فرصتی برای داعش ایجاد می کند تا نشان دهد که خارج از عراق و سوریه در قاره آفریقا در حال گسترش است» .
این رویداد برای بوکو حرام نیز که با عملیات گسترده و هماهنگ ارتش چند کشور منطقه روبرو شده و شکست هایی را متحمل شده است، یک پیروزی تبلیغاتی محسوب می شود.
برخی کشورهای منطقه به ویژه چاد برای جبران خلاءها و کاستی های ارتش نیجریه در مبارزه با بوکو حرام، نیروهای خود را وارد خاک این کشور کرده است.
وانگهی، داعش و بوکو حرام برای کاری که انجام دادند تنها به یک دوربین و یک ارتباط اینترنتی نیاز داشتند. ایمن التمیمی، محقق و کارشناس اندیشکده مجمع خاورمیانه، می گوید اعلام بیعت بوکو حرام با داعش این اجازه را به سرکرده های داعش خواهد داد تا بر مفهوم «توسعه» که در شعار این گروه «الدولة الإسلامیة باقیة وتتمدد» ( دولت اسلامی پا برجاست و توسعه می یابد) گنجانده شده است، تاکید کند. این در حالی است که داعش در عراق و سوریه نتوانسته است در ماههای اخیر این کار را بکند.
اما سوالی که برای بسیاری از تحلیلگران مطرح شده این است که آیا داعش رسما بیعت بوکو حرام را خواهد پذیرفت و مناطق تحت کنترل این گروه را به عنوان یکی از ولایت های خود به رسمیت خواهد شناخت. در حال حاضر داعش بیست و پنج منطقه در سوریه، عراق، یمن، الجزایر، عربستان سعودی، مصر، افغانستان و پاکستان را به عنوان استان های خود معرفی کرده است.
مورتن بواس، استاد دانشگاه اسلو می گوید: «درست است که بوکو حرام با داعش اعلام بیعت کرده است اما تا جایی که من می دانم، بوکو حرام هنوز خواستار آن نشده است که به یکی از استان های جدید داعش در خلافتی که مد نظر این گروه است، تبدیل شود. بوکو حرام پیش از این خود در مناطقی که تصرف کرده ، خلافت تشکیل داده است. اگر سران این گروه واقعا در بیعت خود با داعش جدی هستند باید خواستار آن شوند که سرزمین های تحت کنترل آنها نیز به یک ولایت داعش تبدیل شود. علاوه بر این یادمان نرفته است که بوکو حرام در گذشته نیز با شبکه القاعده اعلام بیعت کرده بود» .
این کارشناس افزود: «به عقیده من، هدف سرکرده های بوکو حرام از بیعت با داعش در شرایط کنونی این است که گروه خود را قوی تر از آن چیزی که در واقعیت است، نشان دهند. این در واقع یک سلاح قدرتمند است: بوکو حرام نیز درست مانند داعش به این علت موفق شد مناطق گسترده ای را تحت کنترل خود درآورد که نظامیان دولتی که در برابر این گروه قرار داشتند، از بیم قدرت آن میدان نبرد را به نفع حریف ترک می کردند و به پیشروی های این گروه کمک می کردند» .
اما در درازمدت پیوند جدیدی که میان گروه داعش ( مخوف ترین ، خشن تر و در عین حال ثروتمندترین گروه افراط گرا که تا کنون در تاریخ ظهور کرده است) و گروه بوکو حرام شکل گرفته است می تواند در نهایت به تقویت هر دو گروه و همچنین افزایش سلطه جغرافیایی «» خلافت «» منجر شود. اعلام بیعت بوکو حرام با داعش می تواند این گروه افراط گرای نیجریه ای را به گروهها و شاخه های وابسته به داعش در لیبی نزدیک تر کند. بوکو حرام همین حالا نیز از طریق شبکه های قاچاق اسلحه که در سرتاسر منطقه ساحل آفریقا فعالیت می کنند، با گروههای مسلح افراطی در لیبی در ارتباط است.
مورتن بواس تصریح کرد: «وضعیت جدید می تواند زمینه را برای همکاری های نزدیک تر میان بوکو حرام و داعش در لیبی مهیا کند. این کار در طولانی مدت امکان پذیر است اما اگر چنین امری تحقق پیدا کند، واقعا خطرناک خواهد بود».
پتر فام نیز می گوید این احتمال وجود دارد که ستیزه جویان کشورهای شمال آفریقا که در حال حاضر پس از گذراندن دوره های آموزشی در لیبی به صفوف داعش در عراق و سوریه ملحق می شوند، از این پس ترجیح دهند برای تقویت بوکو حرام به نیروهای این گروه ملحق شوند .
مقامات تونس به تازگی اعلام کردند در ماههای اخیر جلو خروج هزاران تن از طرفداران گروههای افراط گرا را که احتمالا قصد رفتن به لیبی، سوریه یا عراق را داشته اند، گرفته اند. تشدید مناقشه میان گروههای مسلح فعال در لیبی و همچنین ظهور گروه افراط گرای داعش در این کشور آشوبزده نگرانی شدید کشورهای منطقه را برانگیخته است. بیعت بوکوحرام با داعش می تواند افراط گرایان را به جای رفتن به عراق و سوریه به پیوستن به صفوف بوکوحرام ترغیب کند.
اندیشکده آمریکایی «سوفان گروپ» مستقر در نیویورک در گزارشی که روز دوشنبه منتشر شد، اعلام کرد ممکن است بوکو حرام از گروه داعش سلاح و مربیان نظامی بگیرد اما بزرگ ترین امتیازی که بوکو حرام از بیعت با داعش می تواند بگیرد این است که از ماشین تبلیغاتی بسیار پیشرفته ای که داعش ساخته است، استفاده کند.
مسئولان وزارت امور خارجه آمریکا نیز درباره اهداف تبلیغاتی گروههای داعش و بوکو حرام تفسیر مشابهی دارند.
جنیفر ساکی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، روز دوشنبه تاکید کرد: «بوکو حرام پیش از این نیز با شبکه القاعده و شاخه این شبکه در مغرب عربی بیعت کرده بود. این اظهارنظرهای مشابه ( اعلام بیعت میان گروههای افراط گرا) بیشتر از آن که اهداف عملیاتی را دنبال کنند، اهداف تبلیغاتی را مد نظر قرار می دهند.»
