برباد رفتن رویای هزاران جوان تونسی که به امید زندگی بهتر با هزار مشقت به کشورهای اروپایی مهاجرت می‌کنند، زمینه‌ساز پیوستن بسیاری از آنها به گروه‌های تروریستی تکفیری فعال در عراق و سوریه است.

به گزارش خبرگزاری فارس، تابستان سال 2014 بود که خانواده «ناصر ونیس» جوان 28 ساله تونسی که در صفوف «داعش» در عراق مبارزه می‌کرد، خبر مرگش را تلفنی دریافت کردند.

ناصر بهار 2011 بود که با قایقی کوچک به ایتالیا مهاجرت کرده و از آنجا راهی فرانسه شده بود، اما با آغاز بحران سوریه در 15 مارس 2011 راهی سوریه شد تا به صفوف گروه تکفیری «جبهه النصره»، شاخه «القاعده» در سوریه ملحق شود و سپس راه داعش را پیش گیرد.

مهاجرت به «بهشت روی زمین»

درپی انقلاب مردمی تونس و سرنگونی رژیم «زین العابدین بن علی» و هرج و مرج حاکم بر این کشور، شبکه‌های مهاجرت غیرقانونی و قاچاق انسان از اوضاع و شرایط حاکم نهایت استفاده را برده و ده‌ها جوان تونسی را به سواحل ایتالیا منتقل کردند.

سرنوشتی که هریک از جوانان تونسی در ایتالیا با آن مواجه شدند، متفاوت بود. برخی توانستند، خود را با شرایط کشور ایتالیا منطبق کنند و برخی دیگر تصمیم گرفتند، راهی کشور فرانسه شوند.

تونسی‌هایی که راه فرانسه را پیش گرفتند، اغلب از ساکنان جنوب شرقی تونس بودند که سال‌هاست، به مهاجرت به فرانسه معروف‌اند.

در این بین اندک تونسی‌هایی نیز بودند که پس از کسب تجارب تلخ دیار غربت و تحمل بیکاری و آوارگی ترجیح دادند، به کشورشان بازگردند و البته شماری هم بعنوان مهاجر غیرقانونی بازداشت و به تونس بازگردانده شدند.

اما مهاجران تونسی که راهی فرانسه می‌شوند، پس از ورود به آنجا، خود را در برابر چالش‌های سرنوشت‌سازی ملاحظه می‌کنند. آنها باید کار و سرپناهی برای خود بیابند و در تمام طول مدت اقامت بیم بازداشت و بازگردانده شدن به کشورشان را بهمراه داشته باشند.

برخی از این مهاجران با کمک مهاجران قدیمی ویا ازدواج با زنان فرانسوی ویا برقراری روابط دوستانه و اجتماعی این نیازها را رفع کنند، اما بسیاری هم در این راه با شکست مواجه می‌شوند.

یاس و ناامیدی که مهاجران تونسی ناکام در فرانسه به آن دچار می‌شوند، بسیاری از آنها را به دنیای جرم و جنایت و مواد مخدر سوق می‌دهد. اما از زمان آغاز انقلاب‌های عربی، برای این جوانان دام دیگری نیز گسترده شد و آن شبکه‌های جذب جوانان مسلمان برای مبارزه در کانون‌های بحران در عراق و سوریه است.

بسیاری از جوانان مهاجر مایوس و ناامید از دستیابی به زندگی مرفه در کشوری که تصور می‌کردند، «بهشت روی زمین» است، به «بهشت آسمان» روی می‌آورند.

فرار به «بهشت آسمان»

ناصر ونیس یکی از این جوانان مهاجر است که راهی ایتالیا شد و از آنجا به فرانسه رفت و چون رویاهایش را در این کشور برباد رفته دید، به صفوف «جبهه النصره» در سوریه ملحق شد، تا زندگی جدیدی را تجربه کند.

مدتی نگذشته بود که به داعش ملحق شد و تابستان 2014 بود که بهمراه یکی از گروه‌های مسلح وابسته به داعش بعنوان نیروی کمکی از «رقه» در سوریه راهی «موصل» در عراق شد.

در موصل درحالی که بعنوان آشپز خدمت می‌کرد، در حمله نیروی هوایی عراق علیه مواضع داعش کشته شد.

راهی شدن ناصر به سوریه و پیوستن به گروه‌های تکفیری اتفاقی و تصادفی نبود، بلکه وی وقتی در تونس بود، با اندیشه‌های سلفی تکفیری آشنا بود.

وی در سال 2007 به اتهام دست داشتن در اقدامات تروریستی بازداشت شد و یک سال در زندان بود. از زمان آزادی از زندان تا سرنگونی رژیم بن علی وی از تونس ممنوع الخروج شد و با عفو عمومی دولت انتقالی راهی ایتالیا شد.

حسن البهودی

«حسن البهودی»(25 ساله)، از دیگر تونسی‌هایی بود که مانند ناصر راهی فرانسه شد و اواخر سال 2011 توسط شبکه‌های جذب نیرو برای گروه‌های تروریستی در سوریه، راهی این کشور شد تا به «جبهه النصره» ملحق شود.

البهودی پیش از آنکه در سال 2013 در یکی از نبردها کشته شود، برادر کوچکترش را اغفال کرده و به سوریه آورده بود.

دیپورت شدن و تبعات آن

بزرگترین ترس مهاجران غیرقانونی، دیپورت شدن است. صرف نظر از اینکه دیپورت شدن خسارات مالی بسیاری برای مهاجران دارد، موجب بروز بحران‌های روانی شدیدی در آنها می‌شود که ممکن است، فرد را به خودکشی سوق دهد ویا وی را به سوریه و عراق جهت پیوستن به گروه‌های تروریستی ترغیب کند.

«اسامه السیدی»، جوان 25 ساله تونسی از جمله تونسی‌‌هایی بود که راه سوریه را پیش گرفت. وی با بحران روحی سختی مواجه بود. پس از آنکه به سختی وارد فرانسه شده بود، در آنجا بازداشت و به تونس بازگردانده شد.

بازگشت به تونس موجب افسردگی اسامه شد. سعی کرد، با تقویت ایمانش بیماریش را درمان کند، پس به مسجد روی آورد، در آنجا با سلفی‌های تکفیری آشنا شد و مدتی بعد به لیبی رفت و پس گذراندن دوره‌های نظامی، راهی سوریه شد و به گروه تروریستی «کتیبه عقاب‌های شام» پیوست.

اسامه را به «ابوحفص تونسی» شناختند، تا در دسامبر 2012 در داریا واقع در ریف‌دمشق کشته شد.

اگرچه شمار تونسی‌های مهاجری که به گروه‌های تروریستی تکفیری ملحق شدند، قابل توجه‌اند، اما هیچ‌گاه این موضوع بین آنها به یک پدیده مبدل نشد، اما قضیه پیوستن جوانان فرانسوی عربی الاصل، بخصوص مغربی‌ها در فرانسه به یک پدیده تبدیل شده است.

موضوعی که تازه نیست

اینکه جوانان تونسی مهاجر در دام شبکه‌های سلفی تکفیری بیفتند، موضوع جدیدی نیست، نگاهی به گذشته نشان می‌دهد، موارد بی‌شماری وجود دارد که مهاجران تونسی در فعالیت‌های جهادی – تکفیری در اروپا مشارکت داشتند، بارزترین نمونه به دهه نود قرن گذشته بازمی‌گردد، هنگامی‌که این مهاجران شبکه‌هایی در حمایت از گروه‌های تکفیری الجزایری و گروه تروریستی تکفیری «القاعده» تشکیل دادند.

همچنین در این دوره شبکه تکفیری جهادی متشکل از مهاجران تونسی در بلژیک تشکیل و راهی افغانستان شد که در ترور «احمد شاه مسعود»، دشمن سرسخت جنبش طالبان 2 روز پیش از حملات سپتامبر 2001 دست داشت.

تجربه هاشم السلیتی

«هاشم السلیتی»، تونسی که در زندان گوانتانامو بسرمی‌برد، تقربیا همان تجربه را داشت که دیگر جوانان تونسی در پیوستن به گروه‌های تروریستی سوریه تجربه کرده بودند.

هاشم در سال 1995 بصورت غیرقانونی به ایتالیا مهاجرت کرد و چون با یافتن کار و تهیه سرپناهی برای خود با مشکل مواجه شد، جذب گروه‌های مافیایی و قاچاق مواد مخدر شد تا در سال 1997 به اتهام حمل مواد مخدر دستگیر شود.

دادگاه ایتالیا وی را به 3 سال حبس محکوم کرد، اما یک سال بعد آزاد شد. وی سپتامبر 1998 با «عمر السلیتی»، پسر عمویش ساکن جنوا برخورد کرد و با افکار و اندیشه‌های تکفیری سلفی آشنا شد تا در می سال 2000 راهی افغانستان شود.

هاشم در «جلال آباد» اقامت کرد که در آن زمان تحت کنترل «سیف‌الله بن حسین» معروف به «ابوعیاض تونسی» سرکرده گروه تکفیری «انصارالشریعه» بود. وی آموزش‌های نظامی و مذهبی را فراگرفت تا اینکه دسامبر 2001 توسط ارتش پاکستان دستگیر و به زندان گوانتانامو منتقل شد.

چرا جوانان عرب جذب گروه‌های تروریستی می‌شوند

پایگاه «التقریر» در گزارش خود می‌نویسد: کارشناسان درباره چرایی جذب جوانان عرب از جمله تونسی و مغربی مقیم فرانسه به گروه‌های تروریستی تکفیری تاکید می‌کنند: آنها با مشکلاتی در جذب و ادغام در جامعه فرانسه مواجه‌اند.

دلیل این امر ساختار هویتی و ریشه‌های نژادی و فرهنگی این افراد است که موجب بروز نوعی سردرگمی و خلاء فرهنگی در آنها می‌شود.

بهمین دلیل تنها مامن و پناهگاه خود جهت تحقق خواسته‌ها و چشم داشت‌ها و همچنین هویت و مذهب‌اشان را در گروه‌های تکفیری می‌بینند.

پس از اشغال عراق در سال 2003 فعالیت شبکه‌های تکفیری تونسی در اروپا افزایش یافت و فعالیت‌اشان را بر جذب عناصر و انتقال آنها به عراق جهت پیوستن به القاعده متمرکز کرد.

در سال 2005 دستگاه‌های امنیتی فرانسه شبکه تکفیری بنام «بوت شومون» را شناسایی کردند که اقدام به جذب و ارسال نیرو به عراق برای مبارزه با آمریکایی‌ها از سال 2004 می‌کرد.

«ابوبکر الحکیم»، فرانسوی تونسی‌الاصل و قاتل «محمد البراهمی»، معارض تونسی یکی از اعضای اصلی این شبکه بود. وی با توجه به تجربه‌‌اش در جنگ و مبارزه، رهبری شبکه را برعهده گرفت.

«شریف کواشی» و برادر بزرگ‌ترش «سعید کواشی» عاملان حمله تروریستی به نشریه فرانسوی «شارلی ابدو» از دیگر اعضای این شبکه بودند.