1)  تاريخچه روابط

روابط ايران و آفريقاي جنوبي به سال‌هاي ابتدايي پادشاهي پهلوي دوم بازمي‌گردد. در اين دوره روابط دوجانبه گرم بود.
پس از انقلاب اسلامي، روابط دولت انقلابي و نظام آپارتايد به طور كامل قطع گرديد و پس از تغيير نظام سياسي اين كشور در دهه 70، بار ديگر روابط عميق و همه‌جانبه برقرار گرديد.  
نخستين گامي كه در زمينه اقتصادي بين دو كشور برداشته شد، امضاي دو قرارداد نفتي بود. هر دو قرارداد بين شركت ملي نفت ايران و شركت ساسول آفريقاي جنوبي منعقد گرديد. به موجب قرار داد اول شركت ملي نفت ايران و شركت ساسول براي احداث پالايشگاه ناتروف در آفريقاي جنوبي به سرمايه‌گذاري مشترك پرداختند. در راستاي اين قرارداد، يك قرارداد ديگري نيز بين طرفين منقعد گرديد. به موجب قرارداد دوم شركت ملي نفت ايران متعهد گرديد كه براي مدت 15 سال 70 درصد نفت مورد نياز ناتروف برابر با 25.350.000 تن نفت خام را تأمين كند؛ در برابر نفتي كه به آفريقاي جنوبي صادر مي‌گرديد، اورانيوم و فولاد وارد كشور مي‌شد.
گروه دوستي پارلماني ايران و آفريقاي جنوبي براي نخستين بار در دوره پنجم به رياست مجيد انصاري تشكيل گرديد. اين گروه در همين دوره به دليل عدم تشكيل گروه متقابل منحل گرديد.


2)  روابط فرهنگي

علاوه بر همكاري هاي نفتي، معدني و تجاري، روابط دو كشور در زمينه‌هاي علمي، فرهنگي و هنري نيز در سطح بالايي قرار داشت. بر پايه توافق‌هاي به عمل آمده بين دو كشور، گذشته از مبادله اسناد، بورس‌هاي تحصيلي در اختيار دانشجويان براي دانشگاه‌هاي يكديگر قرار مي‌گرفت.
با توسعه و گسترش روابط، سالانه جشنواره‌هاي هنري كه در آن‌ها فيلم‌هاي ايراني نيز به معرض نمايش گداشته‌مي شد، برگزار مي‌گرديد.
مبادله اطلاعات از راه‌هاي گوناگون بين دو كشور، موجبات رشد توريسم را فراهم كرد به طوري كه سالانه ده‌ها هزار نفر از كشورهاي يكديگر ديدن مي‌كردند و به سير و سياحت و يا زيارت مي‌پرداختند.


3)  روابط سياسي

به سبب همسو بودن سياست خارجي رژيم گذشته ايران و دولت سفيدپوست آفريقاي جنوبي در گرايش به جهان غرب، نقش ايران در خليج فارس به عنوان ژاندارم غرب در منطقه و نقش آفريقاي جنوبي در جنوب آفريقا، رابطه نزديك رژيم اشغالگر قدس با دولت‌هاي ضدمردمي ايران و آفريقاي جنوبي و ضرورت برقراري ارتباط مثلثي شكل بين اين سه كشور بنا به نظر آمريكا و دنياي غرب و ضرورت همكاري امنيتي بين اين سه كشور مهم، نياز بازار مصرف آفريقاي جنوبي به نفت ايران، علاقه خاص خانواده پهلوي به آفريقاي جنوبي با توجه به آن كه رضا شاه پس از تبعيد از ايران در شهريور 1320 به موريس و سپس به ژوهانسبورگ تبعيد و در همان جا درگذشت و اين مسئله باعث شد تا قبل از پيروزي انقلاب اسلامي اعضاي خانواده شاه به طور مستمر به آن كشور مسافرت كنند، تمايل شديد رژيم شاه به خريد اسلحه و اورانيوم از آفريقاي جنوبي و ضرورت انجام مبادلات تجاري بين دو كشور روابط ميان دو كشور برقرار شد.
ازين رو مقامات دو كشور طي توافقي در 1349.08.20 نسبت به برقراري رابطه اقدام و سركنسول‌هاي دو كشور در تهران ژوهانسبورگ و ديگر مقامات دو كشور جهت برقراري تماس‌هاي رسمي و بسط و توسعه مناسبات خود در زمينه‌هاي مختلف عازم پايتخت‌هاي يكديگر شدند.
به دنبال پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي، جمهوري اسلامي ايران به دستور حضرت امام (ره) به نفع مردم سياه پوست آفريقاي جنوبي به روابط خود در كليه زمينه‌ها با آفريقاي جنوبي پايان داد و از صدور نفت خود به آفريقاي جنوبي جلوگيري كرد و دولت سوئيس را به عنوان حافظ منافع دو كشور تعيين گرديد و دفتر حفاظت منافع جمهوري اسلامي ايران در ژوهانسبورگ زير نظر نمايندگي سوئيس در آفريقاي جنوبي مشغول به كار شد.
در همين راستا دولت ايران به امور زير پرداخت ،
1- شركت فعال در تحريم‌هاي بين المللي عليه دولت آفريقاي جنوبي
2- برقراري رابطه با گروه‌هاي مبارز و آزادي بخش از جمله كنگره ملي آفريقا (ANC) و كنگره پان آفريقايي (PAC) و حمايت سياسي، مالي و فرهنگي در سطوح ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي از آنان
3- شركت فعال وزارت امور خارجه در نشست‌هاي بين المللي در رابطه با وادار كردن نظام پرتوريا به لغو آپارتايد
4- صدور بيانيه وزارت امور خارجه در رابطه با مسائل آفريقاي جنوبي
5- حمايت سفارت‌خانه‌هاي جمهوري اسلامي ايران در كليه كشورها به خصوص در قاره آفريقا از كليه گروه‌‍‌هاي آزادي‌بخش آفريقاي جنوبي
6- انعكاس گسترده اخبار و تحولات آفريقاي جنوبي در رسانه‌هاي داخلي و صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران
7- سفر آقاي مك وتو رهبر كنگره پان آفريقايي به تهران در سال 1369 و سفر آقاي نلسون ماندلا رهبر كنگره ملي آفريقا و رئيس جمهوري فعلي آفريقاي جنوبي به تهران در 1371.
8- افزايش تماس بين ايران و تجار مسلمان آفريقاي جنوبي پس از روي كار آمدن دكلرك رئيس جمهوري پيشين آفريقاي جنوبي در سال 1989میلادی و ايجاد تغييرات تدريجي در جهت لغو آپارتايد و آزادي آقاي نلسون ماندلا در فوريه 1990میلادی.
به دنبال تحولات مثبت در آفريقاي جنوبي و درخواست ماندلا در تاريخ1372.09.18 از مجمع عمومي سازمان ملل براي لغو تحريم‌ها، هيأت دولت در تاريخ1372.10.15 و بنا به پيشنهاد ستاد هماهنگي روابط اقتصادي خارجي تصويب كرد كه وزارت امور خارجه نسبت به برقراري روابط دولت جمهوري اسلامي ايران با كشور افريقاي جنوبي و لغو تحريم‌هاي برقرارشده، اقدام كند.
به دنبال لغو تحريم، فيچات رئيس بخش خاورميانه سازمان تجارت خارجي افريقاي جنوبي و اسميت از گروه بانكي ABSA در مهر ماه 1372 از تهران ديدار و مذاكراتي را با همتايان خود جهت برقراري تماس‌هاي اوليه تجاري انجام دادند. به دنبال آن در ارديبهشت 1373 در قالب طرح سازمان ملل جهت نظارت بر انتخابات افريقاي جنوبي 4 نفر ديپلمات از وزارت امور خارجه عازم آن كشور شدند همچنين به دنبال دعوت رسمي مقامات افريقاي جنوبي، محمد هاشمي قائم مقام وزارت امور خارجه در رأس هيأتي در اين مراسم شركت كرد. قبل از اين ديدار مقامات دو كشور با برقراري رابطه سياسي از 1373.02.20 موافقت نمودند و پرچم جمهوري اسلامي ايران در ژوهانسبورگ برافراشته شد و به سفارت تبديل گشت و قرار شد سفارت آفريقاي جنوبي در تهران نيز سريعا بازگشايي شد و دو كشور نسبت به مبادله سفير اقدام كردند.


4) روابط اقتصادي

انعقاد قراردادهاي درازمدت در زمينه نفت موجب شد تا ضريب اطمينان طرفين براي همكاري بيشتر در زمينه‌هاي مختلف فراهم گردد. در اين راستا آفريقاي جنوبي كه در زمينه معدن از تجربه زيادي برخوردار بود و تصور مي‌كرد كه ايران مي‌تواند يك شريك دراز مدت در زمينه معدن نيز به حساب آيد، لذا از دولت موقت ايران در خواست كرد تا با همكاري يكديگر يك مدرسه معدن در ايرن تأسيس كنند. اين درخواست مورد قبول مقامات ايراني قرار گرفت. در اين رابطه 3 كارشناس معدن براي گذراندن يك دوره سه ماهه آموزشي وارد آفريقاي جنوبي شدند و پس از پايان دوره آموزشي به كشور مراجعت نمودند. متعاقبا آفريقاي جنوبي نيز يك كارشناس به منظور تحقيقات اوليه پيرامون چگونگي اجراي طرح تأسيس مدرسه معدن به ايران فرستاد.
وي پس از تهيه گزارشي در اين زمينه به كشورش بازگشت. در نهايت مدرسه عالي معدن با كمك‌هاي فني اهدايي و تأمين بخشي از بودجه مالي آن توسط آفريقاي جنوبي در شاهرود افتتاح گرديد.
در كنار همكاري‌هاي نفتي و معدني، بازار تجارت نيز رونق گرفت و بازرگانان با توجه به راه آبي ميان دو كشور كه كرايه حمل و نقل كالا را به حداقل كاهش مي‌داد و در نتيجه سود بيشتري عايد آن‌ها مي‌شد، در بالا بردن سطح روابط تجاري تلاش‌هاي زيادي به عمل آوردند تا جايي كه بين سال‌هاي 56 - 55 دولت ايران به عنوان دومين شريك تجاري آفريقاي جنوبي محسوب مي‌گرديد.
از جمله كالاهايي كه به آفريقاي جنوبي صادر مي شد عبارت بود از ، لوازم خانگي، پلاستيكي، كاشي، سنگ مرمر، پسته، پودر رختشويي، فرش، صنايع دستي، كفش، ميگو، گردو، خرما و غيره.
در برابر كالاهايي كه صادر مي‌شد، كالاهايي نيز از آفريقاي جنوبي وارد كشور مي‌گرديد. اين كالاها عبارت بود از پنبه نسوز، پوست، اتومبيل، اورانيوم، قولاد و غيره.
همچنين از راه افتتاح نمايشگاه‌هاي اختصاصي و يا شركت در نمايشگاه‌هايي كه سالانه در هر يك از دو كشور برپا مي شد، كالاهاي ايراني معرفي مي‌شد.


5)  نمايندگي ها

سطح نمايندگي ايران در آفريقاي جنوبي 
سفارت جمهوري ا اسلامي ايران در آفريقاي جنوبي در سال 1373 تاسيس شد.
نشاني و تلفن نمايندگي ايران در آفريقاي جنوبي
تلفن ، 0027123425880
فكس، 0027123421878

پايگاه اينترنتي نمايندگي ايران در آفريقاي جنوبي
 www.embassysa.ir
pretoria.icro.ir

سطح نمايندگي آفريقاي جنوبي در ايران
سفارت اين كشور در ايران داير مي باشد

نشاني و تلفن نمايندگي آفريقاي جنوبي در ايران
تلفن ،    22702866-9 
فكس ،22719558-22719516
نشاني ،تهران تجریش، خ ولي عصر، باغ فردوس، خ يكتا، شماره 5