در اوایل دوره کشورگشائی اسلام، زنگبار در مشرق آفریقا مورد توجه قدرت های مختلف بود. در سال 1503 پرتغالی ها بر آن دست یافتند و زنگبار را پایگاه تجاوزات خود به شرق آفریقا قرار دادند. در 1698 سپاهیان « امام عمان» (مسقط) دژ پرتغالی ها را در « مومباسا » تصرف و زنگبار را اعراب تصرف کردند تا اینکه حکومت مسقط رو به ضعف نهاد و حکمرانان زنگبار « سعید ابن سلطان » در 1832 پایتختش را به زنگبار انتقال داد. در این احوال اعراب با تجارت برده، عاج و طلا در زنگبار ثروت فراوان به دست آوردند و پیمان هائی با ممالک اروپائی و ایالات متحده بستند چون سعید ابن سلطان درگذشت (1856) زنگبار از عمان جدا و بر سر سلطنت نزاع برپا ودر 1873 فروش برده متوقف و در 1890 زنگبار تحت الحمایه انگلستان گشت. در 1956 قانون اساسی جدیدی برقرار گردید و در 1961 سیاهپوستان « زنگبار » برای اولین بار صاحب حقوق سیاسی گشتند.
بازرگانان عرب نخستین بار در سال ۷۰۰ میلادی در این منطقه شروع به تشکیل مستعمره کردند.. در سال 1503 پرتغالی ها بر آن دست یافتند و زنگبار را پایگاه تجاوزات خود به شرق آفریقا قرار دادند. در 1698 سپاهیان « امام عمان» (مسقط) دژ پرتغالی ها را در « مومباسا » تصرف و زنگبار را اعراب تصرف کردند تا اینکه حکومت مسقط رو به ضعف نهاد و حکمرانان زنگبار « سعید ابن سلطان » در 1832 پایتختش را به زنگبار انتقال داد. در این احوال اعراب با تجارت برده، عاج و طلا در زنگبار ثروت فراوان به دست آوردند و پیمان هائی با ممالک اروپائی و ایالات متحده بستند چون سعید ابن سلطان درگذشت (1856) زنگبار از عمان جدا و بر سر سلطنت نزاع برپا ودر 1873 فروش برده متوقف و در 1890 زنگبار تحت الحمایه انگلستان گشت. مناطقی که اکنون روآندا و بوروندی نامیده می‌شوند به انضمام تانگانیکا (تانزانیای فعلی) در سال ۱۸۸۵ به مستعمرات شرق آفریقای آلمان بدل شدند. بعد از جنگ جهانی اول قیومیت منطقه از طرف جامعه ملل به بریتانیا واگذار شد. اگرچه اطلاع مشخصی از تاریخ زنگبار در دست نیست ولی آنچه مسلم است این است که زنگبار با کشورهای عربی جنوب غرب آسیا در ارتباط بوده‌است.
در سال 1954 ميلادي "جوليوس كامباراگه نايره­ره"، كه يك معلم مدرسه و اولين تبعه تانگانيكا بود كه در خارج از كشور تحصيلات دانشگاهي خود را سپري كرد، يك حزب سياسي را با نام "اتحاديه ملي آفريقايي تانگانيكا (TANU)" تأسيس نمود. اعضاي اين حزب در اولين انتخابات شوراي قانون گذاري تانگانيكا كه در دو مرحله در سال هاي 1958 ميلادي و 1959 ميلادي برگزار شد، پيروز شدند. در دسامبر 1959 ميلادي دولت بريتانيا موافقت نمود پس از برگزاري انتخابات سراسري در اوت 1960 ميلاديبه تانگانيكا استقلال داخلي اعطا كند. رياست دولتي كه به دنبال اعطاي استقلال تشكيل شد را نايره­ره عهده دار شد.
در ماه مي 1961 ميلادي تانگانيكا به خودمختاري رسيد و با تصويب قانون اساسي جديد، نايره­ره نخست وزير كشور شد. استقلال كامل اين كشور در دسامبر همان سال به دست آمد كه به دنبال آن سيستم كشور، "جمهوري" تعيين و نايره­ره به عنوان اولين رئيس جمهور آن منصوب شد.
زنگبار نيز كه از مجموع جزاير زنگبار و پمبا تشكيل شده از سال 1896 ميلادي تحت الحمایه بریتانیا بود. با رسيدن موج استقلال خواهي مستعمرات به مجمع­الجزاير زنگبار، چند حزب با گرايش هاي ملي گرايي از جمله "حزب عرب" و "حزب آفروشيرازي (ASP)" تشكيل گشته و مبارزات استقلال خواهي اوج گرفت. در نتيجه اين مبارزات، سرانجام در دسامبر سال 1963 ميلادي استقلال زنگبار به دست آمد، ولي اين استقلال، استقلالي كامل نبود. چرا كه در نتيجه آن اعرابي كه اقليت نژادي را تشكيل مي دادند، حاكميت را در دست خود گرفتند. اين مسأله سبب شد بوميان زنگبار و در رأس آنان حزب آفروشيرازي، از استقلالي كه نتيجه آن رهايي از استعمار انگلستان و افتادن به استعمار اعراب بود، چندان راضي نشده تنها يك ماه پس از استقلال قيامي را كه به "انقلاب زنگبار" معروف شد، راه انداختند و با قتل عام و اخراج ده ها هزار تن از اعراب، آن ها را از قدرت به زير بكشند. در نتيجه اين انقلاب، شیخ عَبید امانی کَرومِه، رهبر حزب آفروشيرازي به عنوان رئيس جمهور زنگبار و رييس شوراي انقلابي آن منصوب شد.
قبل از پايان سال 1964ميلادي، با كامل شدن فرايند استقلال دو منطقه تانگانيكا و زنگبار، سندي به امضاي روساي آنان رسيد كه طي آن دو کشور به یکدیگر ملحق شده جمهوري متحده جديدي را شكل دادند كه پس از چندی، به "تانزانیا" –تركيبي از دو اسم تاگانيكا و زنگبار– تغيير نام يافتند. در این اتحادیه، کرومه (رييس جمهور زنگبار) معاون اول نايره‌ره، رئیس جمهور تانزانیا و رئیس شورای عالی انقلابی حاکم بر زنگبار شد. پنج تن از وزراي كابينه نايره­ره نيز از زنگبار انتخاب شدند.
در سال 1965 ميلادي قانون اساسی جدیدی ــ که متضمن نظام سیاسی تک حزبی بود ــ به اجرا درآمده انتخابات سراسري رياست جمهوري در تانزانیا برگزار و نايره‌ره اولين رئیس جمهورِ "جمهوری متحده تانزانیا" شد. او بعدها به طور پیاپی با پيروزي در انتخابات سال هاي 1970، 1975 و 1980 ميلادي نيز اين عنوان را حفظ كرد.
نايره‌ره پس از كسب توفيق در متحد نمودن سرزمين اصلي و زنگبار خود را وارث مناطقي مي ديد كه دو دوره استعمار خشن آلمان و انگلستان را پشت سر گذاشته با انبوهي از مشكلات مواجه بود. وي براي سروسامان بخشيدن به وضعيت نابسامان داخلي كشور، با كمك مشاوران خود اقدام به تنظيم برنامه اي پنج ساله نموده در سال 1967 ميلادي در طي بيانيه اي، كه به مناسبت انتشارش در شهر آروشا به "اعلاميه آروشا" مشهور شد، اصول و خط مشي كلي اقتصادي خود را كه مبتني بر سيستم سوسياليستي و كنترل بخش هاي تجاري و اقتصادي توسط دولت بود، به مردم تانزانيا و جهان اعلام نمود. بر اساس اعلاميه آروشا، كل كشور به مثابه خانواده و روستايي واحد درنظر گرفته شد كه مي بايست پس از رسيدن به كمال خود، خانواده و روستاهاي ديگر (ساير كشورهاي قاره آفريقا) را نيز به هم پيوند داده به تدريج تمام قاره را در چارچوب نوعي از سوسياليسم اقتصادي متحد و يكپارچه سازد. بر طبق اين بيانيه بانك ها، ملي شد و زمين هاي بزرگ كشاورزي و صنايع، تحت نظارت مأموران دولتي درآمد. نايره ره همچنين درصدد احياء ساختار سنتي و اقتصادي روستاهاي كشور برآمد و طي طرح معروفي به نام "اجماعه"، كه برگرفته از ديدگاه او مبتني بر سوسياليسم آفريقايي (آفريقايي كردن آفريقا با اتكا بر سرمايه هاي اين قاره) بود، تلاش كرد تا با بهبود وضعيت معيشتي روستاييان و اعطاي امكانات و تسهيلات به آنان از طرفي مانع از مهاجرت روستاييان به شهرها شده و از طرف ديگر تاحدودي از وابستگي غذايي تانزانيا به كشورهاي خارجي بكاهد. اما مجموعه اي از عوامل داخلي و خارجي مانع تحقق اهداف اين طرح شد و اين طرح نه تنها شكست خورد، بلكه به ورشكستگي تعداد زيادي از كشاورزان و افت شديد محصولات كشاورزي انجاميد.
اما در عرصه فرهنگي و اجتماعي نايره‌ره در طول سال هاي رياست جمهوري خود شعار بازگشت به خويشتن را سر داد و با تقويت زبان سواحيلي سعي نمود روحيه خودباختگي سياه پوستان اين كشور در مقابل سفيد پوستان و به ويژه اروپايي ها را از بين برده، وحدت را در ميان قبايل مختلف كشور ايجاد نموده از شكل گيري اختلاف ميان آن ها جلوگيري كند. محبوبيت بسيار زياد وي در ميان مردم كشور – علي رغم گرايشش به سيستم سوسياليستي و اقتصاد دولتي و شكست هايش در ارتقاء وضعيت معيشتي روستاهاي كشور – به سبب همين دستاوردهاي درخشان فرهنگي و اجتماعيش مي باشد.
در زنگبار کرومه تا 1972 ميلادي بر سر كار بود تا اين كه در این تاریخ، چند مرد مسلح او را در دفتر مركزي حزب آفروشيرازي ترور کردند. پس از وي "شيخ موويني عبيد جمعه" توسط شوراي انقلابي حزب آفروشيرازي به رياست حزب و رياست زنگبار انتخاب شد.
نايره‌ره براي اين كه در هر دو منطقه كشور يك حزب بر سر كار باشد، در سال 1977 ميلادي دو حزب تانو (از سرزمين اصلي) و آفروشيرازي (از زنگبار) را با هم تلفيق كرده حزب CCM (chama cha mapinduzi) يا "حزب انقلابي" را تشكيل داد. در ادامه با اصلاح قانون اساسي توسط مجلس ملي، اين حزب به تنها حزب قانوني و مجاز به فعاليت در سراسر كشور پهناور تانزانيا تبديل شد به طوري كه دولت، همان حزب و حزب، همان دولت بود و اين دو عملاً يكي شدند.
در زنگبار، عبيد جمعه در سال 1979 ميلادي اولين قانون اساسي پس از انقلاب زنگبار را معرفي نمود كه در آن از اختيارات شوراي انقلابي زنگبار كاسته و قانونگذاري به "خانه نمايندگان" منتقل شده و مقرر گشت رئيس جمهور با رأي مستقيم مردم انتخاب شود.
از ديگر وقايع مهم دوران حكومت نايره‌ره مي توان به جنگ تانزانيا و اوگاندا در سال 1978 ميلادي اشاره كرد. در نوامبر ۱۹۷۸ ارتش اوگاندا به تانزانیا یورش برد، تانزانیا نیز در ژانویهٔ ۱۹۷۹ به حملهٔ متقابل دست زد، ۵ هزار تن از نیروهای تانزانیا به ۳ هزار تن از اوگاندایی‌های مخالف در تبعید پیوستند. در مدت یک ماه، جنگی تمام عیار گسترش یافت. رئیس جمهور تانزانیا، جولیوس نیرره نیروهایش را در اوگاندا نگه داشت و از رئیس جمهور سابق اوگاندا، میلتون اوبوته اعلام حمایت کرد که این روند تا دسامبر ۱۹۸۰ و برگزاری انتخابات در اوگاندا ادامه یافت.
جوليوس نايره‌ره سرانجام در سال 1985 ميلادي قدرت را به علي حسن موويني، كه از سال 1984 ميلادي رياست زنگبار را بر عهده داشت، تسليم كرد اما رياست حزب CCM را تا 1990 ميلادي حفظ نمود. در اين سال وي، اين پست را نيز به موويني واگذار كرد. در انتخابات تك حزبي سال 1985ميلادي، موويني نامزد حزب حاكم و در نتيجه رئيس جمهور كشور شد. جانشين وي در زنگبار نيز، "ادريس عبدالوكيل" شد كه تا سال 1990 در اين پست باقي ماند.
موويني پس از رسيدن به قدرت با ناموفق ديدن برنامه هاي نايره‌ره، كشور را به سمت اقتصاد آزاد سوق داد و اولين گام ها را در جدا شدن از سياست هاي سوسياليستي برداشت. وي با كمك برنامه هاي صندوق بين المللي پول و وام هاي خارجي تا حدودي توانست زمينه هاي لازم را براي بهبود اوضاع اقتصادي كشور فراهم نمايد. هر چند نرخ بالاي تورم در اين دوره نيز نارضايتي هاي مردم را در پي داشت.
در سال 1990 ميلادي، موويني كه رياست حزب انقلابي را نيز به دست آورده بود بار ديگر تنها كانديداي انتخابات رياست جمهوري تانزانيا و در نتيجه رئيس جمهور كشور شد. در زنگبار نيز "سالمين آمور" به عنوان نامزد حزب حاكم، بدون رقيب و با كسب 98 درصد آراء به رياست جمهوري رسيد.
در سال 1992 به دنبال فشارهاي بين المللي، دولت تانزانيا دست به اصلاح قانون اساسي زده سيستم تك حزبي را ملغي نموده نظام چندحزبي  را جايگزين آن كرد.
سرانجام در اکتبر ۱۹۹۵ اولین انتخابات چند حزبی و دموکراتیک در تانزانیا برگزار شد و بنیامین ویلیام امکاپا با اکثریت آرا رئیس جمهور تانزانیا شد. در ۷ آگوست ۱۹۹۸ انفجار تروریستی در کنار سفارت آمریکا در دار السلام به وقوع پیوست که بیش از ۱۰ کشته بر جای گذاشت، حادثهٔ مشابهی نیز چند روز بعد در کنار سفارت آمریکا در نایروبی، کنیا اتفاق افتاد. پرزیدنت امکاپا، اقتصاد تانزانیا را سر و سامان داد و با آلودگی محیط زیست و قطع درختان جنگلی به مقابله برخاست و سیاست‌های تازه‌ای را نیز برای مقابله با بیماری مهلک ایذر در دستور کار قرار داد. در زمینهٔ سیاست خارجی نیز تانزانیا نقش دیپلماتیک پر رنگ تری در شرق آفریقا ایفا کرد و میزبان مذاکرات صلح کشورهایی چون روآندا و بوروندی شد.
مكاپا پس از رسيدن به قدرت در راستاي وعده هاي خود براي مبارزه با فساد و اصلاحات اقتصادي كارهايي صورت داد كه به اميدواري مردم و انتخاب مجدد وي در سال 2000 ميلادي كمك كرد. اما در زنگبار، انتخابات اين سال كه با پيروزي "اماني عبيد كرومه" – نامزد حزب حاكم و پسر اولين رئيس جمهور زنگبار – همراه بود، با اعتراضات گسترده مخالفان مبني بر تقلب دولت مواجه شد كه اين اعتراضات درگيري هايي به دنبال داشت. در پي اين اعتراضات و تظاهرات مخالفان، پليس ناچار به تيراندازي به سوي آن ها شد كه در نتيجه آن، حدود 35 تن كشته و بيش از 600 نفر زخمي شدند.
در سال ۲۰۰۲ رهبر مخالفان دولت از رئیس جمهوری به خاطر خریدن یک جت شخصی به ارزش ۲۱ میلیون دلار به شدت انتقاد کرد. در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۵ در انتخابات ریاست جمهوری در تانزانیا، وزیر خارجهٔ کابینهٔ امکاپا، «جاکایا کیکوته» از حزب (CCM) با کسب ۸۰ ٪ آرا، اصلی‌ترین رقیبش، ابراهیم لیپومبا از حزب (CUF) را که تنها ۱۱ ٪ آرا را به دست آورد به برتری رسید و به عنوان رئیس جمهور تانزانیا معرفی شد. در فوریهٔ ۲۰۰۸ نیز، میزنگو پیندا نخست وزیر تانرانیا شد.
كرومه در انتخابات سال 2005 ميلادي نيز علي رغم اعتراض هاي مخالفان و تأييد ناظران بين المللي مبني بر تقلب گسترده در انتخابات، به پيروزي رسيده، رييس مجمع الجزاير باقي ماند. وي در سال 2010، كه بر اساس قانون آخرين سال حكومتش را سپري مي كرد، با توافق سيف شريف حامد، رهبر مخالفان از حزب جبهه متحد مدني، همه پرسي اصلاح قانون اساسي را در سراسر مجمع الجزاير ترتيب داد كه با رأي مثبت مردم، از اين پس جهت جلوگيري از تكرار حوادث ناشي از اعتراضات به نتايج انتخابات، دولت وحدت ملي عهده دار اداره اين منطقه نيمه خودمختار شود. به اين ترتيب كه با اضافه شدن دو پست معاونت رئيس جمهور، يك نفر از حزبي كه دومين رأي را در انتخابات آورده معاون اول شده و فرد سومي از حزب پيروز در انتخابات، جايگاه ديگر معاونت را تصاحب خواهد نمود.