1) حکومت

حکومت زامبیا از نوع جمهوری چند حزبی با یک مجلس قانونگذاری می‌باشد. رئیس جمهور و رئیس دولت زامبیا می‌باشد که در دوره‌های ۵ ساله حکومت می‌کنند.
زامبیا (سابقاً رودزیای شمالی نام داشت) بوسیله یک رئیس جمهور که با رای مردم انتخاب میشود و مجلس قانون گزاری که 150 عضو دارد و با رای مردم انتخاب میشود. وده تن بوسیله رئیس جمهور باین عده افزوده میگردد، اداره میشود.

در 1972 مجلس قانونگزاری قانونی گذارنید که حزب اتحاد ملی استقلال که با رهبری رئیس جمهوری تنها حزب قانونی کشوراست، اداره کشور را در دست دارد. در دسامبر 1990 مجلس ملی اصلاحاتی در قانون اساسی بعمل آورد که فعالیت احزاب سیاسی متعدد مجاز است. در اوت 1991 پارلمان قانون اساسی جدید را تصویب کرد که بموجب آن پارلمان با شرکت احزاب متعدد برای پارلمان 150 نماینده انتخاب نمایند.

نوع حكومت
جمهوري

سيستم حكومتي (قوه هاي كشور)
قوه مجريه؛ رئيس جمهور (رئيس حكومت و رئيس دولت)
قوه قانون گذاري؛ يك مجلسي
قوه قضائيه؛‌ ديوان عالي كشور، دادگاه عالي، دادگاه بدوي و دادگاه بخش

احزاب مهم و رهبران آنها
حزب كنگره همه مردم (وينرايت نگوندو)، FDD (اديس ناواكوي)، HP (گودفري مياند)، LPF (روژه چونگوه)، MMD (لوي مواناواسا)، PF (ميشائيل ساتا)، PUDD (دان پول)، حزب اصلاحات (نور مومبا)، ULP (ساكويبا سيكوتو)، UNIP (تيلينجي كائوندا)، UPND (هاكاينده هيچيلما)، ZADECO (لانگتون سيچنوئه) و ZRP (بنيامين مويلا)

عضويت در سازمان هاي مهم منطقه اي و بين المللي
شوراي آفريقا، حوزه درياي كارئيب و اقيانوس آرام، گروه بانك آفريقايي توسعه، اتحاديه آفريقا، جامعه كشورهاي پرتقالي زبان، اوپك، فائو، آژانس انرژي اتمي، بانك بين المللي بازسازي و توسعه، ايكائو، شوراي بين المللي حمل و نقل پاك، شوراي بين المللي حمل و نقل پاك، انجمن بين المللي توسعه، صندوق بين المللي توسعه كشاورزي، همكاري بين المللي مالي، فدراسيون بين المللي هلال احمر و جوامع صليب سرخ، سازمان بين المللي كار، صندوق بين المللي پول، سازمان بين المللي دريانوردي، پليس بين المللي، پليس بين المللي، سازمان بين المللي مهاجرت (عضو ناظر)، اتحاديه بين المجالس، ايزو، سازمان بين المللي ارتباطات ماهواره‌اي، اتحاديه بين المللي ارتباطات از راه دور، آژانس تضمين سرمايه‌گذاري چندجانبه، نم، سازمان ممانعت از سلاح‌هاي شيميايي، اتحاديه گمركي آفريقاي جنوبي، سادك، سازمان ملل، اتحاديه لاتين، سازمان توسعه صنعتي ملل متحد، يونسكو، سازمان جهاني گردشگري ملل متحد، اتحاديه جهاني پست، سازمان جهاني مصرف، فدراسيون جهاني اتحاديه‌هاي كارگري، فدراسيون جهاني اتحاديه‌هاي كارگري، سازمان جهاني مالكيت فكري، سازمان جهاني مالكيت فكري و سازمان تجارت جهاني


2) سیستم اجرایی

رئیس جمهور در این کشور هم رئیس حکومت است و هم رئیس دولت و قدرت اجرایی را در دست دارد. او برای دوره‌ای پنج ساله با رای مردم انتخاب می‌شود. هر شخص تنها دو بار متوالی می‌تواند رئیس جمهور شود.
نخست وزیر را رئیس جمهور انتخاب می‌کند. همین طور اعضای کابینه وزرا را. وزرای زامبیا از میان نمایندگان مجلس این کشور انتخاب می‌شوند.


3) شخصیت ها

راپيا بوزاني باندا
"راپيا بوزاني باندا" (Rupiah Bwezani Banda) در 19 فوريه 1937 ميلادي در شهر "ميكو" (Miko) واقع در منطقه اي به نام "گواندا" (Gwanda) رودزياي جنوبي (زيمبابوه) به دنيا آمد.
راپيا در سال 1966 ميلادي با "هوپ موانسا ماكولو" ازدواج كرد. همسر كنوني وي "تانديوه باندا" (Thandiwe Banda) نام دارد كه ثمره اين ازدواج يك دختر و يك پسر است.

وي كه يك انگليكن است، تحصيلات ابتدايي خود را تحت سرپرستي يك كليساي دوچ (B. R. Naik) طي كرد و تحصيلات متوسطه خود را در مدرسه "Mulani" در شهر لوساكا ادامه داد. در سطح عاليه تحصيلي، باندا در دانشگاه هاي آديس آبابا، سوئد و كمبريج به تحصيل رشته تاريخ اقتصاد مشغول شد.

با پيوستن به بخش جوانان حزب "يونيپ" (UNIP) در سال 1960 ميلادي، فعاليت سياسي باندا آغاز شد. وي در اوايل دهه 1960 ميلادي نماينده حزب يونيپ در شمال اروپا بود. پس از استقلال زامبيا در سال 1964 ميلادي وي اولين سفير زامبيا در مصر شد.

در همان دوران بود كه باندا با اعضاي حزب يونيتا آشنا شده و نتيجه اين دوستي آن شد كه دفتر نمايندگي يونيتا، مخالف سر سخت حزب حاكم آنگولا (MPLA)، در پايتخت زامبيا افتتاح گرديد. باندا از سال 1967 تا 1970 ميلادي سفير زامبيا در آمريكا و سپس براي احراز پست رياست برنامه توسعه و پيشرفت روستايي به كشورش بازگشت و دو سال در اين سمت قرار داشت. در 2 سال بعدي، وي مدير كل بازار بين المللي كشاورزي زامبيا شد. در نهايت باندا در سال 1974 ميلادي به عنوان نماينده دائمي زامبيا در سازمان ملل متحد معرفي و همچنين با لابي هاي آمريكا نماينده "ناميبيا" در شوراي امنيت گرديد.

البته ناميبيا در آن زمان جزو آفريقاي جنوبي بود و به آفريقاي جنوب غربي معروف بود. اما يك سال بعد وزير امور خارجه كابينه دولت زامبيا شد. در مدت كوتاه مديريت در اين وزارت (76-1975) وي مامور وساطت براي فرونشاندن آتش جنگ هاي داخلي آنگولا بود.

باندا در سال 1978 ميلادي به پارلمان راه پيدا كرده و در سال 1983 ميلادي بار ديگر به عنوان نماينده مردم در پارلمان برگزيده شد. راپيا از نتيجه انتخابات پارلماني سال 1988 ميلادي راضي نبود و به دادگاه نيز شكايت كرد. سرانجام تلاش هاي وي باعث شد كه وي تا 1991 ميلادي نيز در پارلمان باقي بماند.

در سال 1990 ميلادي و در زمان نخستين رئيس جمهور زامبيا حاكميت تك حزبي لغو و به همين دليل در انتخابات سال 1991 ميلادي حزب MMD كه از اتحاديه هاي كارگري تشكيل مي شد- رقيب حزب يونيپ شد و از آن زمان تاكنون در تمام انتخابات هاي رياست جمهوري به پيروزي رسيده است.

باندا كه يكي از فعالان حزب "يونيپ" (UNIP) بود و بعد به MMD‌ پيوست، در نخستين دوره رياست جمهوري زامبيا به سمت هاي مهمي نائل شد. در آغاز دوره دوم رياست جمهوري "لوي" در سال 2006 ميلادي، باندا معاون رئيس جمهور بود. با توجه به انتقاد هاي رئيس جمهور اسبق زامبيا به نحوه حكومت "رابرت موگابه"، در سال 2007 باندا به عنوان نماينده رئيس جمهور براي عادي سازي روابط با زيمبابوه عازم اين كشور شد.

زماني كه رئيس جمهور فقيد زامبيا، "لوي امواناواسا" (Levy Mwanawasa)، از سال 2002میلادی (81ه.ش) تا 2008ميلادي (87ه.ش) رئيس جمهور اين كشور بود،‌ باندا معاون رئيس جمهور و فردي بود كه از حاميان رياست جمهوري لوي بشمار مي رفت.

باندا پس از حادثه اي كه براي لوي اتفاق افتاد، در ماه ژوئن 2008 ميلادي (87ه.ش) سرپرست رياست جمهوري شد. بعد از مرگ لوي در آگوست 2008 ميلادي، انتخابات رياست جمهوري در ماه اكتبر همان سال برگزار و "روپيا باندا" از حزب MMD توانست در يك رقابت تنگاتنگ برنده انتخابات شود و به جايگاه رياست جمهوري برسد. به اين ترتيب مردم زامبيا چهارمين رئيس جمهور كشورشان را برگزيدند.

مایکل ساتا
"مایکل ساتا" (Michael Chilufya Sata) متولد 1937میلادی، رئیس‌جمهور سابق کشور زامبیا و به عنوان پنجمین رئیس‌جمهور این کشور از سپتامبر ۲۰۱۱میلادی تا اکتبر 2014میلادی بوده است. وی رهبر حزب "جبهه میهن پرستی" بود که به خاطر زبان تیزش به سلطان کبرا مشهور شده بود.

ساتا فردی سوسیال دموکرات، از حزب جبهه میهنی (PF)، که یکی از احزاب سیاسی بزرگ در این کشور بوده است. وی به عنوان وزیر در طی سال ۱۹۹۰میلادی به عنوان بخشی از جنبش دموکراسی چند حزبی (MMD) تحت دولت فردریک چیلوبا رئیس‌جمهور وقت بود که به مخالفان دولت پیوست و در سال ۲۰۰۱میلادی (80ه.ش)، حزب (PF) را تشکیل داد. وی که به عنوان یکی از رهبران مخالفین دولت بود، در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۶ به عنوان مخالف و رقیب ام.واناواسا (Levy Mwanawasa) شکست خورد. پس از مرگ ام.واناواسا، ساتا دوباره پست ریاست جمهوری را در سال ۲۰۰۸میلادی (87ه.ش) در رقابت با روپیا باندا از دست داد.

پس از ده سال مخالفت، ساتا در انتخابات ریاست جمهوری سپتامبر ۲۰۱۱میلادی (90ه.ش)، روپیا باندا را شکست داد اما در سال 2014میلادی (آبان ماه 93ه.ش) در سن 77 سالگی در لندن درگذشت.

ادگار لونگو
"ادگار لونگو" (Edgar Lungu) متولد 1956میلادی، زمان مرگ مایکل ساتا، وزیر دفاع این کشور بود اما پس از مرگ رییس جمهور وقت، از حزب جبهه وطنی (Patriotic Front) در انتخابات با کسب 48/33درصد از آراء توانست ‌"هاکاینده هیچیلما" را از حزب اتحاد برای توسعه ملی شکست دهد. طبق اعلام کمیسیون انتخابات که با اندکی تاخیر صورت گرفت رقیب ادگار لونگو توانست 46/67 درصد رای به دست آورد. وی از ژانویه 2015میلادی (دی ماه 93ه.ش) اداره کشور را به دست گرفت.