1) تاريخچه

پيش از انقلاب
روابط سياسي دو كشور در سطح سفارت در تاريخ 1352.02.05 برقرار گرديد و آقاي جمشيد مفتاح بعنوان اولين سفير ايران در نيجريه منصوب گرديد و در تاريخ 1352.04.30 استوارنامه خود را به رئيس حكومت نيجريه تسليم نمود.  سفارت نيجريه در تهران نيز در تاريخ 1353.09.17 افتتاح گرديد و آقاي « وي. ان. چيبوندو » بعنوان اولين سفير نيجريه در تهران منصوب گرديد. دو كشور پيش از انقلاب اسلامي ايران تنها در زمينه هاي كشاورزي، نفت و تثبيت شنهاي روان همكاري داشتند.

پس از انقلاب
پس از انقلاب اسلامي ايران مدتي سفارتخانه نيجريه در تهران تعطيل گرديد، اما در سال 1987 ميلادي سفارت نيجريه در تهران مجددا آغاز بكار نمود.
از زمان پيروزي انقلاب اسلامي ايران روابط دو كشور، عليرغم وجود شرايط متغير و دگرگوني هاي سياسي در نيجريه ( وجود كودتاهاي متعدد و تغيير هيأت حاكمه ) هيچگاه قطع نگرديده و روابط همواره از سطح سفير تنزل نيافته است ( تنها در زمان انتصاب و شروع بكار سفير جديد، نمايندگي توسط كاردار موقت اداره مي شده است ) و اصل احترام و عمل متقابل بر روابط دو كشور حاكم بوده است. بعنوان مثال اين كشور در جريان جنگ تحميلي، با اتخاذ موضع بيطرفي خواستار توقف جنگ و درگيريها و پس از آتش بس نيز، خواستار اجراي كامل قطعنامه 598 سازمان ملل بود. همچنين ممنوعيت ورود كتاب آيات شيطاني به نيجريه يكي ديگر از نشانه هاي برخورد مناسب مقامات اين كشور با مواضع جمهوري اسلامي ايران باشد.
اما در مجموع با وجود تلاش هاي جمهوري اسلامي ايران و تماس ها و ارتباطات نمايندگي جمهوري اسلامي ايران، براي گسترش هر چه بيشتر روابط بين دو كشور، سطح روابط بنا به دلايل زير از توسعه مطلوب برخوردار نبوده است

1.     بي ثباتي سياسي داخلي

2.     وقوع كودتاهاي متعدد و تغيير هيئت حاكمه

3.     درگيري و كشمكش هاي داخلي ( قومي و مذهبي )

4.     تصوير نامناسبي كه رسانه هاي غربي عليه جمهوري اسلامي ايران در اذهان مردم و مسئولين اين كشور ايجاد نموده اند.

5.     عدم تمايل مسئولين نيجريه اي ( اعم از مسلمان و مسيحي ) براي گسترش مناسبات با جمهوري اسلامي ايران ( ناشي از بند 4 ) و حتي كارشكني برخي از مسئولين غير مسلمان در اين كشور.

6.     فشار كشورهاي غربي به دولتمردان نيجريه

در دوران حكومت ژنرال آباچا ( 98 ـ 1993 ) كشور نيجريه بدليل اعمال شيوه ديكتاتور مآبانه و نظامي در انزوا و تحريم جامعه جهاني قرار داشت، بطوريكه عضويت اين كشور در كامنولث به حالت تعليق درآمد، آگرمان سفراي اروپايي نيجريه صادر نمي گرديد و مسئولين و مقامات نيجريه خصوصا فرماندهان ارتش حق سفر به كشورهاي اروپايي را نداشتند. در چنين دوراني حكام وقت نيجريه براي كاهش فشار كشورهاي غربي تمايل خود را نسبت به گسترش روابط خود با دنياي شرق ( شامل چين، كره شمالي و حتي ليبي و جمهوري اسلامي ايران ) نشان دادند. ولي اين گرايش منظم، منسجم و واقعي نبود و بعنوان سياستي مقطعي جهت مقابله با تهديدات كشورهاي غربي تلقي مي گرديد.
با توجه به سياست هاي دولت ژنرال ابوبكر روابط دو كشور مواضع جمهوري اسلامي ايران رو به گرمي نهاد، بطوريكه وي در طي مدت كوتاه ( 9 ماه ) دو نامه به جناب آقاي خاتمي رياست جمهوري اسلامي ايران ارسال داشت. در يكي از اين نامه ها وي به شدت شهادت ديپلمات هاي ايران در افغانستان را محكوم نمود و در نامه دوم از رياست جمهوري اسلامي ايران براي شركت در مراسم انتقال قدرت دعوت بعمل آورد.
از جمله اقدامات نمايندگي جمهوري اسلامي ايران در اين دوران انتقال سفارت جمهوري اسلامي ايران از لاگوس به پايتخت جديد اين كشور ( شهر ابوجا )، بمنظور گسترش روابط دو كشور و حمايت از برنامه انتقال قدرت بود.
پس از انتقال قدرت به اوباسانجو وي ضمن ادامه سياست درهاي باز ژنرال ابوبكر اعلام نمود كه نه تنها تلاش دارد وضعيت اقتصادي و داخلي نيجريه را كه پس از سالها حكومت نظاميان آشفته گرديده بود سامان دهد، بلكه چهره نامناسب كشور نيجريه را نيز در جامعه جهاني بهبود بخشد.
روابط جمهوري اسلامي ايران و نيجريه در اين دوران نيز با توجه به مقبوليت بين المللي اين كشور و استقرار يك نظام دمكراتيك و با توجه به ديدگاههاي جديد رهبران اين كشور بيش از پيش رو به گسترش نهاد و سفرهاي متعددي بين مقامات سياسي و اقتصادي دو كشور صورت گرفت. نقطه عطف اين سفرها و گسترش روابط دو كشور، سفر اوباسانجو رئيس جمهور نيجريه به جمهوري اسلامي ايران در 20 ديماه 1379 ( 9 ژانويه سال 2001 ) و امضاي شش سند همكاري در زمينه هاي مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي بود. رئيس جمهور نيجريه در اين سفر با مقام معظم رهبري و رياست محترم جمهوري اسلامي ايران (جناب آقاي خاتمي) ديدار و در مرقد مطهر حضرت امام خميني (ره) نسبت به بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران اداي احترام نمود. از اين زمان به بعد روابط دو كشور ( دو جانبه و بين المللي ) با سفرهاي هيأت عالي رتبه اقتصادي سياسي نيجريه به تهران رو به گسترش نهاده است.
از سال 1367 تا كنون 14 موافقتنامه، يادداشت تفاهم و بيانيه ميان دوكشور به امضا رسيده است.

سطح نمايندگي ايران در نيجريه
سفارت جمهوري اسلامي ايران در آبوجا فعاليت مي كند.سفير ايران در اين كشور آقاي‌ سعید کوزه چی مي باشد.

نشاني و تلفن نمايندگي ايران در نيجريه
No.Udi Hills Street,Off Aso Drive, Maitama Abuja

سطح نمايندگي نيجريه در ايران
سفارت نيجريه در تهران فعاليت مي كند.و سفير اين كشور در ايران آقاي محمد ابوبكر کیکا است.

نشاني و تلفن نمايندگي نيجريه  در ايران
تلفن نمايندگي 88889621
فكس 88799783-88799786
آدرس خيابان آفریقا، خ ظفر غربی، شماره 333.3


2) روابط فرهنگي

در دوران حكومت ژنرال آباچا ( 98 ـ 1993 ) از سوي نيجريه هيئت هاي مختلفي به ايران سفر نمودند، بعنوان مثال پس از وقوع زلزله در استان خراسان هيئتي از سوي ژنرال آباچا به تهران سفر و مبلغ 2 ميليون دلار كمك به مقامات جمهوري اسلامي ايران تسليم نمودند. همچنين در اين دوران الحاجي « محمد ماچيدو » سلطان سوكوتو براي شركت در هشتمين اجلاس سازمان كنفرانس اسلامي در ايران حضور يافت.
روابط فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و نيجريه بنا به دلايل مختلفي از جمله وضعيت خاص مذهبي در اين كشور از پيشرفت قابل ملاحظه اي برخوردار نبوده است. حتي امضاي موافقت نامه همكاريهاي فرهنگي و آموزشي بين دو كشور در 25 فروردين سال 1375 ( 13 آوريل 1996 ) كه به امضاي مقامات دو كشور رسيد و از سوي مجلس شوراي اسلامي نيز مورد تصويب نهايي قرار گرفت، متأسفانه از سوي كشور نيجريه مورد توجه قرار نگرفته و جمهوري اسلامي ايران ضمن فعال نمودن رايزني فرهنگي سفارت در جهت بسط و اشاعه فرهنگ اسلامي ايراني تلاش مي نمايد.
اين بخش با توجه به فعاليت هاي خود در زمينه ارتباط با علما، اساتيد دانشگاهها و شخصيت هاي فرهيخته، انتشار و چاپ كتب مورد نياز، حمايت از مدارس اسلامي، برپايي و شركت در نمايشگاههاي كتاب در ايالت هاي مختلف، اعزام شخصيت هاي علمي و مذهبي به جمهوري اسلامي ايران جهت شركت در سمينارها و نشست هاي بين المللي، توزيع كتب، پوستر و نمايش فيلم هاي ايراني در مناسبت هاي مختلف فعاليت هاي خود را ادامه مي دهد. همچنين در حال حاضر شماري از جوانان نيجريه در دانشگاه بين المللي امام خميني و ديگر دانشگاهها و همچنين حوزه علميه قم، مشغول به تحصيل بوده و برخي از آنها نيز در بخش راديوي برون مرزي هائوسا و دانشگاه آزاد اسلامي گروه زبان هائوسا مشغول به فعاليت مي باشند.


3) روابط سياسي

در دوران ژنرال ابوبكر سفرهاي متعددي بين مقامات دو كشور صورت گرفت كه از مهمترين آن سفر دكتر « سيد محمد صدر » معاون عربي و آفريقايي وزارت امور خارجه در 29 ماه مي سال 1999 جهت شركت در مراسم انتقال قدرت به غيرنظاميان بود.
همكاري دو كشور در سطح بين المللي همواره بازتابي از سطح روابط دو كشور در سطح دو جانبه بوده است. البته با توجه به رعايت اصول احترام متقابل و اقدام متقابل از سوي دو كشور، روابط مناسبي را در سطح بين المللي با يكديگر داشته اند. همكاريهاي دو جانبه و بين المللي طرفين در چارچوب اوپك و سازمان ملل بصورت حمايت متقابل از كانديداهاي يكديگر در كميسيونهاي بين المللي بوده است، اعلام رأي منفي ( در برخي مواقع رأي ممتنع ) به قطعنامه هاي نقض حقوق بشر عليه جمهوري اسلامي ايران از نمونه اين همكاري ها مي باشد.


4) روابط اقتصادي

در عرصه روابط اقتصادي با وجود تلاشهايي كه جمهوري اسلامي ايران براي تحرك در اين زمينه از خود نشان داده است، اما همچنان در اين زمينه روابط گسترش مطلوبي نداشته است.
به نظر مي رسد با انجام اقداماتي از قبيل انجام سفرهاي متعدد مقامات دو كشور جهت تفاهم بيشتر و امضاي موافقتنامه هاي دو جانبه، ترغيب بخش خصوصي به گسترش فعاليتهاي اقتصادي خرد و كلان از طريق ايجاد تسهيلات ويژه بازرگاني، تشكيل كميسيون مشترك، تلاش براي مشاركت فعال در نمايشگاههاي بين المللي و دعوت متقابل از آنان جهت شركت در نمايشگاههاي بين المللي ايران و همچنين برپايي سمينارهايي به منظور معرفي توانمنديها و ظرفيت هاي اقتصادي طرفين در تهران و ابوجا مي توان سطح روابط دو كشور را در زمينه اقتصادي ارتقاء داده و تعميق بخشيد.
پس از سفر اوباسانجو به تهران و انجام سفرهاي متعدد بين مقامات سياسي و اقتصادي دو كشور، در اواخر خرداد سال 1380 و در اجراي بند سوم يادداشت تفاهم همكاري و مودت ميان دو دولت كه به امضاء روساي جمهور دو كشور رسيد، چيف « دوبم اونيا » وزير مشاور در امور خارجه نيجريه، در رأس هيأت سياسي اقتصادي جهت افتتاح، اولين كميته كاري مشترك بين دو كشور به جمهوري اسلامي ايران سفر نمود. در اين سفر راههاي همكاري هاي نزديكتر دو كشور مورد بررسي و توافق قرار گرفت و مقرر شد دومين كميته كاري مشترك به ميزباني نيجريه برگزار گردد.
در همين چارچوب و در ادامه تلاش هاي دو كشور جهت گسترش روابط اقتصادي در تاريخ 24 ديماه سال 1381 جناب آقاي خرازي وزير امور خارجه در رأس يك هيأت سياسي و اقتصادي به منطقه غرب آفريقا ( ساحل عاج و نيجريه، بنين ) سفر نمود. در سفر به نيجريه وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران با رئيس جمهور، وزير خارجه و بسياري از مقامات اين كشور ديدار نمودند. در اين ديدارها راههاي گسترش همكاري هاي دو جانبه و بين المللي مورد بحث و بررسي قرار گرفت و تجار و صاحبان صنايع كشور فرصت يافته با طرفهاي نيجريه اي خود آشنا گرديده و با آنها به گفتگو بپردازند.
صادرات جمهوري اسلامي ايران به نيجريه شامل انواع مواد غذايي، خشكبار، فرش، لوازم صنعتي و برقي، قطعات يدكي اتومبيل و ماشين آلات ساده كشاورزي و برخي محصولات شيميايي مي باشد.