1) حکومت

فرمانروا موهاتوسیسا، شاه تسی سوم (متولد 1963) پسر بزرگ هوئه شوشه دوم را بشاهی به مجلس رؤسای قبایل در 9 نوامبر 1990 معرفی کرد.

نوع حكومت
سلطنت مشروطه

سيستم حكومتي (قوه هاي كشور)
قوه مجريه
پادشاه(رئيس حكومت)، نخست وزير(رئيس دولت و كابينه)

قوه قانون گذاري
 پارلماني شامل مجلس و سنا

قوه قضائيه‌
دادگاه عالي، دادگاه استيناف، دادگاه حاكم صلحيه و دادگاه هاي سنتي و متعارف

احزاب مهم و رهبران آنها

• ABC - توماس تامبانه
• BAC - خاهلو پاليتاهوله
• BCP - انتسوكونيانه امفانيا
• BNP - ژنرال جاستين متسينگ لخانيا
• KPB- فلو موسالا
• LCD - حزب حاكمه (پاكاليتا موسالا )
• LEP - تابو پيتسو
• LWP - ماكائفا بيلي
• MFP - وينسنت مالبو

عضويت در سازمان هاي مهم منطقه اي و بين المللي
شوراي آفريقا، حوزه درياي كارئيب و اقيانوس آرام، بانك توسعه آفريقا، اتحاديه آفريقا، تجارت جهاني، سازمان ملل متحد و برخي از سازمان هاي زيربط، گروه 77، صندوق توسعه كشاورزي، اينترپل، سادك، نم و ساير سازمان هاي ديگر
لسوتو از اعضای کشورهای مشترک المنافع و اتحادیهٔ آفریقاست.

2) سیستم اجرایی

در لسوتو پادشاه، قدرت اجرایی ندارد و بیشتر مقامی تشرفاتی دارد. قدرت اجرایی در دست نخست وزیر است. بر اساس قانون اساسی این کشور نخست وزیر، رهبر حزب پیشرو در انتخابات شورای ملی است. شورای ملی 62 نماینده دارد. ریاست دولت در دست رئیس جمهور است. کابینه مرکب است از حدود بیست وزیر- وزیر مشاور- دبیر کل حزب آزادیخواه راستین این حزب سیاسی در 1968 بر پایه آرمانهای دموکراتیک و ترقیخواهانه ایجاد گردید.

3) سیستم قانون گذاری

دو مجلس سنا با 33 عضو و ملی با 120 نماینده وظیفه قانون‌گذاری در این کشور را به‌عهده دارند.

4) سیستم قضایی

قدرت قضائی در اختیار دیوانعالی و دادگاههای شهرستان و دادگاه های بخش است حدود ده دادگاه شهرستان در سراسر کشور و دو دادگاه منطقه ای دارد که یکی در منطقه مارشال و دیگری در منطقه رودخانه سس می باشد. دادگاه های بخش نیز در حوزه منطقه ها و حومه ها به دعاوی رسیدگی می کنند.

5) شخصیت ها

بتوئل پاكاليتا موسيسيلي
آقاي "بتوئل پاكاليتا موسيسيلي" (Bethuel Pakalitha Mosisili)، متولد 1945میلادی (24ه.ش) رئيس دولت و نخست وزير كشور پادشاهي لسوتو است.
بتوئل در 14 مارس 1945 ميلادي در منطقه اي بنام "كاچاز نك" (Qacha's Nek) لسوتو به دنيا آمد و نام همسر وي "ماتاتو" (Mathato Mosisili) است که از وي داراي چهار فرزند مي باشد.
در 22 آوريل سال 2009 ميلادي(88ه.ش)، طي يك عمليات تروريستي به محل اقامت وي و خانواده اش دومين فرزند پسري آنها، "مايله" (Maile)، كشته شد. با اينكه سه نفر از مهاجمان از پاي درآمدند، هيچ گروهي مسئوليت اين حمله را برعهده نگرفتند. البته پيش از اين در سال 1994 ميلادي بتوئل به همراه سه نفر از وزيران لسوتو دزديده شدند.
وي در دانشگاه هاي بوتسوانا، لسوتو و سوازيلند تحصيل كرده و در سال 1970 ميلادي همزمان در رشته ادبيات هم به تحصيل پرداخت. او سرانجام در سال 1976 از دانشگاه ويسكانسين آمريكا فارغ التخصيل شد. بتوئل پس از آمريكا به كانادا رفته و دكتراي خود را در دانشگاه "سيمون فرسر" در سال 1982 ميلادي اخذنمود. وي سابقه تدريس در رشته زبان هاي آفريقايي را نيز دارد.
بتوئل در حالي كه 27 ساله بود، در سال 1967 ميلادي به حزب BCP پيوست. فعاليت هاي وي در حزب و مخالفت هاي آنها با حكومت حاكم بر لسوتو باعث شد كه در سال 1970 ميلادي، يكسال را در زندان سپري كند. در سال 1998 ميلادي وي به عنوان رهبر حزب دموكراسي لسوتو (LCD) انتخاب گرديد. در سال 1993 ميلادي از حوزه انتخابيه محل تولدش در لسوتو به پارلمان راه يافت و به عنوان وزير آموزش و توسعه و تربيت نيروي انساني معرفي شد.
در سال 1995 ميلادي معاون نخست وزير و همزمان وزير امور داخلي لسوتو هم بود. او در سال 1998 ميلادي به مقام نخست وزيري رسيد و يك بار ديگر نيز در سال 2001 به اين سمت انتخاب گرديد.
در اكتبر 2006 ميلادي با جدايي برخي از اعضاي حزب 61 ،LCD كرسي از 120 كرسي اين حزب مشتق شدند. در اين وضعيت پادشاه لسوتو بنا به پيشنهاد "موسيسيلي" پارلمان را منحل و مقرر شد كه انتخابات بعدي در سال 2007 ميلادي انجام شود. در انتخابات برگزار شده حزب LCD پيروز شد و توانست اكثريت كرسي ها را بدست آورد و موسيسيلي همچنان فرد اول امور اجرايي لسوتو گرديد.
وی تا سال 2012میلادی (91ه.ش) رییس دولت لسوتو بوده است اما موتسواهایی توماس تابانه از حزب کنگره لسوتو برای دموکراسی (LCD) از سال 2012میلادی (91ه.ش) تا سال 2014میلادی (93ه.ش) به جای وی بر مسند نخست وزیری نشست اما در انتخابات 2015میلادی با پیروزی بر رقیب خود مجددا به این سمت بازگشت.

موتسواهایی توماس تابانه
"موتسواهایی توماس تابانه" (Tom Motsoahae Thabane)، متولد ۱۹۳۹میلادی، نخست‌وزیر کشور لسوتو از سال ۲۰۱۲میلادی (91ه.ش) تا 2014میلادی (93ه.ش) بوده است. وی عضو حزب کنگره لسوتو برای دموکراسی (LCD) در زمان نخست وزیری پاکالیتا موسیسیلی از سال ۱۹۹۸میلادی (77ه.ش) تا ۲۰۰۶میلادی (85ه.ش) خدمت کرده است، اما در سال ۲۰۰۶میلادی (85ه.ش) او از (LCD) تقسیم و حزب کنوانسیون همه مردم باسوتو (Basotho) را تشکیل داد. او با ائتلاف با احزاب دیگر در انتخابات پارلمانی ماه مه ۲۰۱۲ به نخست‌وزیری منصوب شد.

توماس تابان جانشین پاکالیتا موسیسیلی (Pakalitha Mosisili) نخست وزیر سابق شده است که مدت ۱۴ سال ریاست دولت را در این کشور بر عهده داشت.

طبق نتایج انتخابات سال ۲۰۱۲میلادی (91ه.ش)، حزب سابق حاکم کنگره دموکراتیک به رهبری پاکالیتا موسیسلی با کسب ۴۰ کرسی از مجموع ۸۰ نماینده منتخب مردم پارلمان این کشور را به دست آورد و حزب پیروز در انتخابات محسوب شد.

این حزب اکثریت پارلمانی را که برای تشکیل دولت به تنهایی لازم است، به دست نیاورد و از احزاب مخالف لسوتو نیز حاضر به همکاری و ائتلاف با حزب وی نشدند.

احزاب مخالف، پاکالیتا موسیسلی را به علت انتصاب افراد وابسته به قبیله اش در مناصب مهم دولتی به قبیله گرایی متهم کرده بودند و همین امر، مبنای مخالفت احزاب برای تشکیل ائتلاف با وی بود.

از اینرو، توماس تابانه وزیر خارجه سابق مامورتشکیل دولت شد. وی در سال ۲۰۰۶میلادی (85ه.ش) از حزب حاکم کنگره لسوتو برای دموکراسی منشعب شد و در رقابت با پاکالیتا موسیسلی حزب جدید کنوانسیون همه مردم باسوتو (Basotho) را تاسیس کرد، که به عنوان بزرگترین حزب مخالف دولت سابق شهرت یافت.