پیشینه گامبیا
اين كشور از ديرباز بدليل موقعيت جغرافيايي داراي پتانسيل بالاي كشتيراني بوده است. کانال طبيعي كه از داخل كشور مي گذرد، عبور کشتیها بزرگ باري و حتی کشتی های مدرن اقیانوس پیما را تا 150 مایل در داخل کشور مقدور مي‌سازد.
در قرن نه و ده ميلادي تجار عرب به كشور گامبيا رفت و آمد و در طي قرن ده ميلادي بازرگانان و علماي اسلامي ارتباطاتي را با كشور هاي غرب آفريقا برقرار نمودند. بازرگانان مسلمان مسير تجارتي را در منطقه صحراي آفريقا ايجاد نموده و طلا و عاج در اين مسير خريد و فروش مي شد. در قرن 11 و 12 ميلادي برخي حاكمان مستقر در اين منطقه مانند " تكرور " به دين اسلام گرويدند.
در ابتداي قرن چهاردهم ميلادي مكاني كه ما امروزه آن را گامبيا مي ناميم بخشي از امپراتوري مالي بود. در قرن 15 میلادی درست زمانيکه اروپاییها شروع به اکتشاف و سیاحت در این مناطق کردند, دو رودخانه بزرگ در گامبيا توجه آنها را به خود جلب کرد. برای یک سده و بیشتر پرتغالی ها واقعا این دو رودخانه را به تصرف خود در آورده بودند. آنها در سال 1444 به سنگال و در سال 1455 به گامبیا رسیدند. در سال 1558 ميلادي توافق نامه اي تجاري مابين پرتقال و انگليس در مورد رودخانه گامبيا منعقد شد.
در قرن 17میلادی فرانسه و انگلیس، برای رقابت با یکدیگر،بهره برداری و استفاده از این دو رودخانه را توسعه دادند. در اواخر قرن هفدهم ميلادي و در سرتاسر قرن هجدهم ميلادي منطقه سنگال و رودخانه گامبيا به ميدان تنازع فرانسه و انگلستان جهت در اختيار گرفتن اين منطقه از لحاظ سياسي و اقتصادي تبديل گرديده بود. فرانسه یک ایستگاه بازرگانی (گمرکی) در دهانه رود سنگال در سال 1638 تاسیس کرد. در سال 1659 آنها این ایستگاه را به یک جزیره ایمن به نام ,سنت لوئیسمنتقل کردند. در سال 1677 آنها جزیره ,گوره, را که یک جزیره ایمن محسوب می شد از تصرف آلمانها خارج کردند. این جزیره کمی بزرگتر از, کیپ ورد بود ولی از نظر دفاعی یک ایستگاه بازرگانی محوری در ساحل رود محسوب می شد. همچنین انگلیسی ها در این مدت بیکار نبوده و بیشتر در گامبیا متمركز بودند. در سال 1661 حصار دفاعی ,جیمزدر17 مایل بالاتر از سطح زمین در این جزیره ساخته شد.
در بین سال های دهه 1680 فرانسوی ها یک دسته از نیروهای خود را برای تاسیس یک سکونتگاه که البته بیشتر جنبه تحریک آمیز داشت در منطقه ,آلبردا ,در کناره شمالی رودخانه گسیل کردند تا در مقابل حصار دفاعی جیمز بنا کنند. فرانسه و انگلیس در این زمان،در قرن 17،جنگ های پی در پی و منظمی در مقابل یکدیگر داشتند. در این زمان استحکامات و قلعه های نظامی در آفریقا بین ملت های مختلف در قرن 18 بارها وبارها دست به دست می گشت و به دست کشورهای مختلف می افتاد.
در سال 1783 ميلادي قراردادي مابين انگليس و فرانسه منعقد گرديد و در آن فرانسه حاكميت منطقه رودخانه گامبيا را به انگليس واگذار نمود. اما فرانسه كنترل بخش كوچكي را در شمال اين رودخانه بر عهده گرفت كه در نهايت در سال 1857 ميلادي اين منطقه را نيز به انگلستان واگذار نمود.
مطابق برخي آمارها، مابين سه قرن شانزده، هفده و هجده ميلادي در حدود سه ميليون برده از اين منطقه به كشور هاي اروپايي منتقل گرديد. تاجران برده، ابتدا بردگان را به اروپا جهت كار به عنوان پيشخدمت مي فرستادند. تا اينكه بازار كارگران در قرن هجده ميلادي در آمريكاي شمالي گسترش پيدا نمود. در سال 1807 ميلادي انگلستان تجارت برده را در سرتاسر امپراتوري انگلستان ممنوع نمود. همچنين تجارت برده را در گامبيا نيز سعي نمود تا خاتمه دهد.
انگلستان يك پايگاه نظامي را در مكاني كه امروزه شهر بانجول نام دارد در سال 1816 ميلادي ايجاد نمود. در سال هاي بعد، بانجول تحت حكومت قضايي و نظامي انگلستان بود. اين سيستم قضايي از سيرالئون كه آن نيز مستعمره انگلستان بود هدايت مي شد. در سال 1888 ميلادي گامبيا خود يك مستعمره مجزا گرديد.
در نهایت در میانه قرن 19 میلادی،این انگلیس بود که قدرت اول اروپایی در گامبیا،و همچنین در ,با ثورست,(Bathurst) ,که امروزه بانجول (Banjul) نامیده می شود، بود.این جزیره در دهانه رودخانه از سال 1816 میلادی به منظور تجارت برده مورد استفاده قرار می گرفته است. به منظور حفظ تعادل،فرانسه نیز سنگال را تحت اختیار خود قرار داد و مهمترین پایگاه مرزی این منطقه واقع در جزیره ,گوره ,بین دو رودخانه را تحت سلطه خود قرار داد.
فرانسه خیلی بیشتر از انگلیس در کشورگشایی و گسترش مرزهای خود جاه طلب بود،به همین منظور آنها یک ایستگاه در منطقه مدینه ( medine) بالاتر از سنگال در سالهای 1850 تاسیس کردند.در سال 1883 هیئت اعزامی فرانسه به, باماکو,در نیجر رسیدند.آنها به طور موثر از جناح خارجی به انگلیس حمله کردند تا دسترسی انگلیسیها را به کناره رودخانه گامبیا محدود کنند.در نتیجه،هنگامی که تلاشهای آفریقا در سال 1884 شروع شد،منافع انگلیسی ها به خطر افتاد و انگلیسی ها متوجه شدند که در این منطقه متضرر شده اند.
وقتی که مرزبندی های بین دو ملت سنگال و گامبیا پذیرفته شد،در سال 1889، بریتانیا فقط توانست یک باریکه کوچک در امتداد گامبیا را برای خود حفظ نماید. گامبيا تحت حكومت انگلستان و مستعمره اين كشور و گامبياي انگليس نام گرفت. این خطه از سرزمین نیز به طور کامل توسط سنگال فرانسوی ها احاطه شده بود.

گامبیا زیر سلطه
در سال 1901 ميلادي گامبيا يك انجمن مشورتي قانون گذاري ايجاد نمود كه در سال 1906 ميلادي حكم به ممنوعيت تجارت برده داد. از سال 1894 میلادی بریتانیا پهنه باریکی از ناحیه کنار رود که به آن گامبیای تحت سلطه گفته می شد را اداره می کرد. بر طبق قوانین محلی این نواحی به مناطقي کوچکتر تقسیم شده و بین حدود 35 فرمانده تقسیم شد. بعد از جنگ جهانی دوم،تمام مستعمرات در آفریقا به سوی استقلال و آزادی حرکت کردند. جمعیت این منطقه در سال 1963 حدود 315000 نفر بود و بالاخره این امر در سال 1965 تحقق یافت. (استقلال گامبیا و سنگال از دولت های انگلیس و فرانسه )
در طي جنگ جهاني دوم شهر بانجول به مكان توقف هواپيما هاي آمريكايي اختصاص داده شده بود. رئيس جمهور وقت امريكا روزولت يك شب در بانجول توقف نمود زيرا مي خواست در كنفرانس كازابلانكا در سال 1943 ميلادي شركت نمايد. اين اولين باري بود كه رئيس جمهورآمريكا وارد قاره آفريقا مي شد.
بعد از جنگ جهاني دوم در خواست جهت تغيير قانون اساسي در اين كشور شدت گرفت. در طي سال هاي بعد انگلستان به تدريج اختيارات خود را در اين كشور واگذار نموده و گامبيا در 18 فوريه سال 1965 ميلادي از انگلستان استقلال پيدا كرد.

استقلال
گامبیا در فوریه سال 1965 میلادی یک عضو مستقل و آزاد و یکی از اعضای کشورهای مشترک المنافع گردید. پنج سال بعد يعني در در آوریل سال 1970 در چهارچوب رفراندومي همگاني تصويب شد كه نظام كشور به جمهوري تغيير يابد. پس از استقلال از انگلستان اندكي بعد رفراندومي در اين كشوربرگزار و پيشنهاد شد تا در اين كشور رئيس جمهور انتخاب و كنترل كشور را در دست بگيرد. رفراندوم به دليل نرسيدن به حداكثر دو سوم آراء شكست خورد.
در سال 1965 ,داودا جوارا , پست نخست وزیری را احراز نمود کسی که البته در سال 1975 رئیس جمهور نیز شد. وي در پنج دوره رياست جمهوري توانست در انتخاباتي سالم حداكثر آرا را كسب و 25 سال بر كرسي رياست جمهوري تكيه زد. در 24 آوريل سال 1970 ميلادي دومين رفراندوم در اين كشور برگزار و بعد از آن " داودا جاوارا" به عنوان رئيس جمهور اين كشور تعيين و پنج بار مجدداً به اين سمت انتخاب شد.

اتحاد گامبیا و سنگال
اوضاع سياسي اين كشور نسبتاً آرام بود تا در سال 1981 ميلادي تلاش براي كودتا در اين كشور انجام گرفت. كودتا توسط " سامبا سان يانگ " برنامه ريزي شده بود. او در انتخابات پارلماني ناكام مانده و تلاش براي ايجاد اغتشاش نمود. بعد از يك هفته درگيري كه به كشته شدن صدها نفر انجاميد " جاوارا" كه از شروع حملات در لندن به سر مي برد از سنگال در خواست نمود تا به گامبيا كمك نمايد.
سربازان ارتش سنگال نيز شورشيان را سركوب نمودند.پس از اين وقايع سنگال و گامبيا پيمان همكاري در سال 1982 ميلادي منعقد نمودند که بر اساس آن به ,سنگامبیا , تبدیل شدند. هدف از اين پيمان اين بود تا ارتش اين دو كشور را يكي نموده و همچنين اقتصاد و واحد پول اين دو كشور را نيز با يكديگر يكي نمايد. گامبيا در سال 1989 ميلادي از اين پيمان كنار كشيد. این پیمان بعدها با یک پیمان صلح و دوستی تعویض شد.

به قدرت رسیدن یحیی جامه
حزب "پيشرفت مردم" موسوم به PPP بارهبري "جاوارا" بعد از استقلال در سال 1965 ميلادي در انتخابات سال هاي 66، 72، 77، 82، 87 و 1992 ميلادي پيروز انتخابات بود. احزاب مخالف در اين دوره ها هرگز نتوانستند كه مانع از پيروزي حزب PPP شوند.
در جولای سال 1994 رژیم جوارا ,jawara , توسط کودتای افسران نظامی ارتش, جونیور موسوم به AFPRC , در خیابان های بانجول که با آشوب سربازان مصری که حقوق آنها پرداخت نشده بود همراه بود، سرنگون شد. جوارا به سنگال تبعید گردید. نایب ارتش یحیی جامه ,jammeh ,رییس موقت شورای نظامی گردید.
اين گروه اعلام نمود كه در پي آن است تا حكومت دموكراتيك را در اين كشور ايجاد نمايد. بعد از كودتا در اين كشور قانون اساسي معلق و كميسيوني براي بازنگري در قانون اساسي در اين كشور تاسيس گرديد. اين كميسون قانون اساسي اين كشور را تدوين و در رفراندوم در سال 1996 ميلادي مورد تائيد قرار گرفت. كميسيون انتخاباتي موسوم به PIEC در سال 1996 در اين كشور ايجاد تا مقدمات برگزاري انتخابات را در اين كشور فراهم آورد.اين انتخابات در سال 1996 ميلادي برگزار و جامه رئيس جمهور گرديد.
جامه در انتخابات ریاست جمهوری در سال 1996 شرکت کرد،ولی در این انتخابات شرایط سیاسی پیچیده ای روی داد به طوری که سه نامزد این انتخابات همگی نخست وزیران کشور در طول دوره استقلال کشور بودند. در این شرائط خاص ,جامه , دو رقیب خود در انتخابات ریاست جمهوری را شکست داد.
در سال 1997 ميلادي اين كميسيون به كميسون انتخاباتي مستقل تغيير نام داده و مسوول نام نويسي از كانديداها، راي دهنگان و برگزاري انتخابات و رفراندوم ها در اين كشور گرديد.در سال 1997 حزب جامه ,پیوستگی برای میهن پرستی ,33 کرسی از 49 کرسی را در پارلمان این کشور به خود اختصاص داد.
در اواخر سال 2001 ميلادي، گامبيا قوانين مربوط به انتخابات رياست جمهوري و انتخابات پارلماني را تكميل و در تاريخ 21 دسامبر سال 2001 ميلادي يحيي جامه مجدداً به عنوان رئيس جمهور اين كشور مراسم تحليف را به جا آورد.حزب سياسي جامه به نام APRC مي باشد. اين حزب در سال 1994 توسط افسران نظامي گامبيا ايجاد گرديد كه كودتاي نظامي را انجام داده و جاوارا را از حكومت خلع نمودند.
در سال 1996 ميلادي تغيير ماهيت داده و به عنوان حامي جامه در انتخابات سال 1996 ميلادي رسماً اعلان وجود نمودند. در انتخابات سال 2001 ميلادي جامه 52% آراء را كسب نمود.
در انتخابات مجلس در سال 2002 ميلادي اين حزب 45 صندلي از 48 صندلي را تصاحب نمود. اين انتخابات با تحريم حزب ساسي مخالف اين كشور به نام حزب دموكراتيك متحد موسوم به UDP برگزار گرديد.
در انتخابات سال 2006 ميلادي در تاريخ 22 سپتامبر جامه مجدداً به عنوان رئيس جمهور براي سومين بار و به مدت پنج سال رئيس جمهور گامبيا گرديد. او در اين انتخابات 67% آراء را كسب نمود. در انتخابات سال 2006 ميلادي 670 هزار نفر براي شركت در انتخابات نام نويسي كرده بودند كه 59 % اين افراد در انتخابات شركت كردند.
در انتخابات پارلماني نيز كه در سال 2007 ميلادي برگزار گرديد، حزب جامه 42 صندلي مجلس را مجدداً تصاحب نمود. اين انتخابات در تاريخ 25 ژانويه برگزار گرديد.