جمهوري گابون در سواحل غرب
افريقا واقع شده است. از شمال به گينه استوايي و كامرون، از شرق و جنوب به كنگو، و
از غرب به اقيانوس اطلس محدود است. جمعيت آن (طبق آمار سال 2005) 201,389,1 نفر و
مساحت آن 667,267 كيلومترمربع است. زبان رسمي اين كشور فرانسوي است.
تاريخچه
در ميان 40 گروه قومي ساكن در گابون، سنت شفاهي، باعث زنده نگه داشتن قواعد و
تابوهاي اجتماعي، قصه‌ها، ضرب‌المثل‌ها، معماها، و شجره‌نامه تك تك خانواده‌ها شده
است. گابوني‌ها روزگاري در جنوب اين كشور نسب از مادر مي‌بردند و در شمال آن نسب از
پدر. اما به‌تدريج همه به پدر نسبي نزديك شده‌اند. زبان، آداب و رسوم محلي، و
انتقال شفاهي تاريخ فرهنگي در مواجهه با الگوي غرب‌گراي زبان فرانسوي عقب نشسته و
به همراه آن زندگي روستايي رو به اضمحلال گذاشته است.
كتابخانه ملي
در 1969 آرشيوهاي ملي در شهر ليبروويل[1] شروع به‌كار كرد. اين آرشيوها يك بخش
كتابخانه دارد كه به‌عنوان كتابخانه ملي عمل مي‌كند. اين
بخش در 1972 محل واسپاري رسمي مدارك گابوني شد. اين كتابخانه پايان‌نامه‌هاي تحصيلي
مربوط به گابون را دريافت مي‌كند. در 1978 آموگه امبا پي‌ير[2] به‌عنوان نخستين
كتابدار تحصيل‌كرده در خارج از كشور به گابون بازگشت. او
مجموعه كتابخانه ملي را توسعه داد و فهرستنويسي كرد. زماني كه جامعه استفاده‌كننده
رو به‌فزوني گذاشت مسئله كمبود فضا بيشتر مطرح شد.
در 1982، دولت تصميم گرفت مؤسسه بين‌المللي تمدن‌هاي بانتو را با عنوان
سي.آي.سي.آي.بي.اِي.[3] تأسيس كند. نام كتابدار مزبور در
زمره يكي از اعضاي شورا ثبت شد. بعضي از ناظران احساس مي‌كنند كه طرح‌هاي بلند
پروازانه موجب كندي توسعه كتابخانه‌ها در گابون شده است.
كتابخانه‌هاي دانشگاهي
بزرگ‌ترين كتابخانه دانشگاهي با عنوان كتابخانه مركزي دانشگاه عمر بنگو[4] در 1972
تأسيس شد. مجموعه‌هاي ويژه خارج از محوطه دانشگاه در
دانشكده داروسازي، دانشكده حقوق، مركز تربيت معلم، مؤسسه علوم رايانه، و مؤسسه
مطالعات جنگلباني قرار دارند. كتابخانه‌هاي عمومي. در اواسط
دهه 1980 در گابون كتابخانه عمومي وجود نداشت. در سال‌هاي 1968-1975 تجاربي در
زمينه ارائه خدمات در بين مناطق كارگرنشين ليبروويل و پورت جنتيل[5] به‌دست آمد.
كتابخانه ملي و انجمن كتابداران گابون در اواسط دهه 1980
تأمين تسهيلات خواندن براي همه را تا سال 2000 برنامه‌ريزي كردند.
كتابخانه‌هاي آموزشگاهي
چهار مدرسه در ليبروويل و دو مدرسه معتبر در سطح كشور كتابخانه‌هاي كوچكي را
به‌وجود آورده‌اند.
كتابخانه‌هاي تخصصي. از بين 26 كتابخانه تخصصي موجود در 1984، قديمي‌ترين آنها در
1938 در اتاق بازرگاني ليبروويل تأسيس شد. ده باب از اين كتابخانه‌ها به مؤسسات
تحقيقاتي و چهار باب به وزارتخانه‌ها وابسته هستند. مراكز فرهنگي فرانسوي و
امريكايي كتابخانه‌هاي تخصصي دارند. دفتر سازمان ملل در ليبروويل نيز داراي
كتابخانه تخصصي است. پيشرفته‌ترين كتابخانه تخصصي در 1979 در فرانسويل[6] به‌عنوان
بخشي از مركز بين‌المللي تحقيقات پزشكي گشايش يافت. فعاليت
اين مركز تخصصي در زمينه توليدِ مثل انسان بود.
حرفه كتابداري
تعداد متخصصان آموزش‌ديده آرشيو يا كتابداري در 1984 به 35 نفر بالغ مي‌شد و اكثر
آنها عضو انجمن كتابداران گابون بودند كه در 1981 توسط آموگه امبا پي‌ير پايه‌ريزي
شده بود. اكثر آنها در مدرسه‌اي وابسته به يونسكو در داكار (سنگال) پرورش يافتند.
اما در
1981 آموگه يك دوره تخصصي سه ساله را به همراه مربيان دانشگاهي و كتابداران
سازماندهي كرد. در 1984، هشت نفر از متخصصان آرشيو و كتابداري در ليبروويل
فارغ‌التحصيل شدند و از 1985 مدرك كارشناسي ارشد در دوره‌اي چهار ساله ارائه
مي‌شود.
مآخذ:
1) Bouscarle, Marie Elizabeth. Les Bibliotheques au Gabon, 1982; 2) Deschamps,
Hubert. Traditions Orales et Archives du Gabon. Paris: [sn], 1962; 3) Haeringer,
Danielle. Documentation et Planification au Gabon. Libreville: [sn], 1981.
منبع: دايرة المعارف كتابداري و اطلاع‌رساني
[1]. Libreville
[2]. Amoughe M'Ba Pierre
[3]. CICIBA
[4]. Omar Bongo
[5]. Port Gentil
[6]. Franceville
