جمهوري گينه استوايي در غرب افريقا قرار دارد و علاوه بر منطقه ريوماني كه از شمال به كامرون، از جنوب به گابون، و از غرب به اقيانوس اطلس محدود مي‌شود، جزاير فرناندو پو (بيوكو) و آنوبون را نيز شامل مي‌شود. جمعيت آن (طبق آمار سال 2005) 881,535 نفر و وسعت آن 051,28 كيلومترمربع است. زبان رسمي اين كشور اسپانيولي است.
گينه استوايي كه درگذشته گينه اسپانيا نام داشت، در اكتبر 1968 مستقل شد. معدود كتابخانه‌هايي كه از زمان تسلط اروپايي‌ها باقي مانده بود، در 1979 به‌دنبال سرنگوني ديكتاتوري ماسياس نگومه در يك كودتاي نظامي توسط برادرزاده‌اش اُبيانگ نگومه، تعطيل يا تخليه شدند. در جريان ديكتاتوري دوم از 1981 تا 1991 برخي از اين كتابخانه‌ها بازگشايي شدند، اما به‌طور كلي از 1968 تعداد مراكز خدمات رسمي كتابخانه‌اي و سندپردازي در گينه‌استوايي اندك بوده است.
سنت‌هاي شفاهي گينه استوايي كه از افسانه‌ها نشأت گرفته هنوز به‌صورت كامل به شكل مكتوب درنيامده است.قديمي‌ترين آثار باقيمانده از اين منطقه به قرن 15 برمي‌گردد. از 1827 به‌همت مبلغان پروتستان و از 1856 توسط مبلغان كاتوليك، كتابخانه‌هاي كوچكي در اين منطقه شروع به فعاليت كرده‌اند.
يك امريكايي به‌نام سانفورد برمن در 1961 نخستين كتابشناسي تحليلي گينه استوايي را منتشر كرد. بين سال‌هاي 1974 تا 1991 نيز يك سوئيسي به‌نام ماكس لينيگر گوماس كه در مورد افريقا تحقيق مي‌كرد، كتابشناسي ديگري در هفت جلد شامل 13120 مدخل منتشر كرد.

كتابخانه ملي
تا 1982 گينه استوايي كتابخانه ملي نداشت. در اين سال كتابخانه عمومي سانتا ايزابل (مالابو) به كتابخانه ملي تبديل شد. اين كتابخانه با كتابخانه مركز فرهنگي اسپانيا و گينه ادغام شد و از 1990 منابع آن دوباره براي امانت در اختيار مردم قرار گرفت.
بيشتر اسناد منتشر شده در مورد گينه اسپانيا را در كتابخانه‌هاي اسپانيا، به‌ويژه در مادريد، در كتابخانه ملي مي‌توان يافت.

كتابخانه‌هاي دانشگاهي
در 1963 كالج تربيت معلم در باتا تأسيس شد و كتابخانه‌اي براي استفاده دانشجويان داشت. در 1971 مجموعه كتابخانه بالغ بر 3000 جلد بود كه عمدتآ شامل ادبيات اسپانيايي، كتاب‌هاي تربيتي، و تقريبآ تمامي انتشاراتي بود كه مؤسسه مطالعات افريقايي درباره گينه‌نو منتشر كرده بود. در 1973 كتابخانه فوق با يك مركز تربيت معلم كه با كمك يونسكو (پس از سوزانده شدن كتاب‌هاي بسيار در جنبش جوانان ماكياس نگوما) تأسيس شده بود، ادغام گرديد. در 1974، كتابخانه ياد شده داراي 2400 جلد كتاب بود، اما دولت آن را تعطيل كرد. در 1976 بخشي از كتابخانه مجددآ گشايش يافت، اما پس از اينكه اكثر دانشجويان اخراج يا تبعيد شدند و متخصصان يونسكو نيز كشور را ترك كردند از 1978 تا 1982 تعطيل بود.
در 1946، كتابخانه مدرسه عالي بومي (كه بعدها مدرسه عالي ايالتي نام گرفت) براي تربيت آموزگاران و مديرانِ كمكي براي مدارس ابتدايي در سانتا ايزابل تأسيس شد. در 1946 شمار مجموعه آن 1400 جلد بود كه تنها براي استفاده دانشجويان گردآوري شده بود. اندكي پس از استقلال كتابخانه‌اي تربيتي تأسيس شد. هدف آن ايجاد كتابخانه‌هايي براي امانت كتاب به معلمان و دانش‌آموزان و نواحي دورافتاده بود، اما اين كتابخانه‌ها به مرحله بهره‌برداري نرسيدند.
تعدادي كتابخانه كوچك نيز در چهار مدرسه مذهبي كاتوليك وجود داشت، دو مدرسه عالي مذهبي (كالج آموزش روحانيون) در باناپا و نكوفولان، و دو مدرسه متوسطه مذهبي (مدارس متوسطه‌اي كه توسط روحانيون اداره مي‌شوند) در كانسپسيون[2] و ميكومسنگ.

كتابخانه‌هاي عمومي
كتابخانه عمومي سانتا ايزابل كه توسط وزارت آموزش و پرورش در 1942 تأسيس شد و در 1945 براي استفاده عموم گشايش يافت، در آغاز داراي 3000 جلد كتاب بود.اين كتابخانه در ساختمان مؤسسه كاردينال سيزنروس (در حال حاضر مؤسسه ري مالابو كه مهم‌ترين مدرسه متوسطه كشور است)، واقع شده است. تأمين كتاب علاوه بر بخش‌هاي غيردولتي، توسط سازمان‌هاي غيردولتي نيز انجام مي‌شود. كتابخانه سانتا ايزابل تحت سرپرستي فرماندار كل مستعمره (در حال حاضر ايالت) و توسط آرشيويست تشكيلات مركزي اداره مي‌شود. كتابخانه فوق، دو كتابخانه اماني كوچك در سن كارلوس (فرفاندو پو) و باتا (ريوموني) را نيز تحت‌سرپرستي دارد. در 1967 تعداد كتاب‌ها 600,11 جلد و ميزان امانت 750,25 جلد بوده است. تا 1990 كتابخانه حتي سيستم تهويه نيز نداشت. رياست كتابخانه در 1991 برعهده سيلوستر گارسيا سوبه بود.
اداره‌كل آرشيوها، كتابخانه‌ها و موزه‌ها، تحت نظارت وزارت اطلاعات جهانگردي و فرهنگ، اقدام به تأسيس 13 كتابخانه در مناطق روستايي كرده است كه تا 1990، تعداد 10 كتابخانه راه‌اندازي شده بود.

ساير كتابخانه‌ها
در 1955 پدر عيسي موراس كتابخانه خصوصي كوچكي در هيئت مبلغان مذهبي سن كلر (مستقر در گينه اسپانيا از 1883) تأسيس كرد. مجموعه كتابخانه شامل اسناد كمياب در زمينه باستان‌شناسي، تاريخ، قوم‌شناسي، علوم طبيعي، و مجموعه كاملي از روزنامه‌هاي مختلف بود. موزه افريقايي كتابخانه 5000 سنگ پيش از تاريخ را نگهداري مي‌كرد. از آنجا كه ماكياس نگوما با مذهب كاتوليك روم مخالف بود، كتابخانه در 1974 از فرناندو پو خارج شد و سپس به خارج از كشور انتقال يافت.
كتابخانه موزه قوم‌نگاري سانتا ايزابل (داراي 500 جلد كتاب) كه تحت‌سرپرستي وزارت آموزش و پرورش قرار داشت، در 1977 به‌دنبال تعطيلي وزارت آموزش و پرورش و ترور وزير و ساير مقامات رسمي آن، تعطيل شد. از ،1981 متخصصي كه از فرقه بهائيت بود سعي كرد كتابخانه و موزه را به حالت اوليه برگرداند.
مركز فرهنگي فرانسوي (سانتا ايزابل) كتابخانه‌اي براي كودكان و دانش‌آموزان تأسيس كرده است كه داراي 3000 جلد كتاب است. دولت اسپانيا پس از اهداي 2000 جلد كتاب به كتابخانه كودكان، در 1987-1986، تصميم به گشايش 9 كتابخانه كودك گرفت كه هر كدام داراي 200 جلد كتاب و امكاناتي براي نمايش فيلم دارند. اين برنامه همكاري از 1988 تا 1990 با اهداي 500 جلد كتاب به مركز فرهنگي اسپانيايي در پايتخت و اهداي هزاران جلد كتاب به مراكز فرهنگي و باشگاه‌هاي باني، اببين[3] ، نكوگو، نيفانگ، و آنووون[4] ادامه يافت.
اداره آرشيوها واقع در سانتا ايزابل، پس از استقلال گينه با كاركنان انگشت‌شمار خود تحت سرپرستي وزارت آموزش و پرورش اداره مي‌شود. اكثر منابع آرشيوي گينه استوايي را مي‌توان از آرشيوهاي اسپانيا و ساير كشورها مانند آرشيو تربيتي، آرشيو مركز مطالعات، آرشيو اداره‌كل ترويج صحرا، آرشيو وزارت امورخارجه، و آرشيو تاريخ ملي در مادريد به‌دست آورد. علاوه بر آرشيوهاي اسپانيايي مي‌توان آرشيوهاي مستعمراتي پرتغال، فرانسه، پادشاهي متحده، و آلمان را ذكر كرد. آرشيوهاي برلين به داشتن منابع غني درباره فانگ يا بوميان سرزمين گينه استوايي شهرت دارند. آرشيوهاي ابتكاري واتيكان نيز داراي منابع پرباري هستند.
تا اوايل دهه 1990 هنوز در گينه استوايي، انجمن كتابداري تأسيس نشده بود.



منبع: دايرة المعارف كتابداري و اطلاع‌رساني

[1]. Equatorial Guinea

[2]. ConcepciÆn

[3]. Ebebiyin

[4]. Annobon