جمهوري ساحل عاج واقع در افريقاي
غربي، از شمال به مالي و بوركينافاسو، از شرق به غنا، از جنوب به خليج گينه، و از
غرب به ليبريا و گينه محدود مي‌شود. جمعيت آن (طبق آمار سال 2005)، 17298040 نفر و
وسعت آن 322463 كيلومتر مربع است. زبان رسمي اين كشور فرانسوي است.
كتابخانه ملي
كتابخانه ملي در ابيجان قرار دارد و در 1968 از تركيب موجودي كتابخانه منطقه‌اي با
مجموعه كتابخانه مؤسسه فرانسوي افريقاي سياه[2] آغاز به‌كار كرد. مصوبه 1971، وظايف
اين كتابخانه را شامل امور زير مي‌داند: گردآوري، حفظ، و دسترس‌پذير ساختن همه
منابع منتشر شده در كشور يا مربوط به كشور؛ راه‌اندازي مركز ملي اسناد به‌صورت
گسترده و جامع؛ تأسيس مركز عمومي كتابشناختي حاوي اطلاعات مجموعه‌هاي كتابخانه‌هاي
كشور؛ انتشار كتابشناسي ملي بر اساس واسپاري نسخه‌ها؛ و ايجاد هماهنگي در
فعاليت‌هاي مربوط به توسعه كتابخانه‌هاي تحت‌سرپرستي دايره كتابخانه‌ها و انتشارات
(نام فعلي آن، دايره ترويج كتاب).
كتابخانه ملي در مجاورت موزه ملي قرار دارد و اين دو سازمان بخشي از مركز دولتي
هستند. ساختمان آن، كه در ژانويه 1974 به آن اختصاص يافته، شامل تالارهاي همايش،
تالارهاي مطالعه، فيلم‌خانه، و تالارهاي نمايش است. كتابخانه داراي مجموعه‌اي عادي
براي امانت و مجموعه‌اي ويژه جهت پژوهش است. منابع مجموعه اخير امانت داده
نمي‌شوند. در 1965 موجودي كتابخانه منطقه‌اي سابق 6000 جلد بود. تا 1981، بر اساس
آمار يونسكو، مجموعه كتابخانه به 65000 جلد رسيده بود و تا اواسط دهه 1980، موجودي
آن بالغ بر 100000 جلد كتاب و 2000 عنوان نشريه ادواري از جمله 700 نشريه جاري بود.
طبق آمار سال 2003، اين كتابخانه داراي 75000 جلد كتاب، 135نشريه ادواري جاري،
20000 سند دولتي، 50 صفحه موسيقي، 350 نقشه، 200 ريزنگار، و 50 نوار موسيقي است.
رياست كتابخانه ملي با كتابدار ارشدي است كه سرپرستي دايره ترويج كتاب را نيز
برعهده دارد كه بخشي از اداره امور فرهنگي است. از آگوست 1978 اين مراكز توسط سيدو
گوي اداره مي‌شود.
واحدهاي كتابخانه‌ايِ ديگري كه توسط مجلس ملي و برخي وزارتخانه‌ها حمايت مي‌شوند،
مجموعه كتابخانه ملي را تكميل مي‌نمايند.
كتابخانه‌هاي دانشگاهي
مهم‌ترين كتابخانه دانشگاهي ساحل عاج، در محوطه اصلي دانشگاه ملي در حومه ابيجان
قرار دارد. اين كتابخانه هر چند تنها در خدمت دانشجويان، اعضاي هيئت علمي، و
پژوهشگران وابسته به دانشگاه است، اما دانشجويان ساير كالج‌هاي تخصصي و افرادي كه
نياز جدي به منابع آن داشته باشند، مي‌توانند با پرداخت هزينه اندكي از خدمات آن
بهره‌مند شوند. كتابخانه مي‌تواند خدمات امانت بين كتابخانه‌اي در سطح بين‌المللي
را نيز ارائه دهد. مشروط بر اينكه امانت گيرندگان هزينه حمل را بپردازند.
برخي مؤسسات پژوهشي دانشگاهي داراي كتابخانه‌هاي تخصصي هستند. نمونه‌اي از آنها
كتابخانه جامعه‌شناسي قومي، مختص جامعه‌شناسي، قوم‌نگاري، و توسعه اقتصادي؛ و
كتابخانه مؤسسه زبان‌شناسي كاربردي است كه اختصاص به زبان‌ها و سنن شفاهي افريقايي
دارد. كتابخانه‌هاي ديگري نيز در مدرسه عالي ملي امور حرفه‌اي، مدرسه عالي ملي
كشاورزي، و مدرسه آمار، نيازهاي ويژه دانشگاهيان را مرتفع مي‌سازند. كتابخانه مدرسه
ملي مديريت كه در خدمت دانشجويان و مديران دولتي است، حاوي بيش از 10000 جلد كتاب و
100 عنوان پيايند و 500 سند در مورد ساحل عاج است.
كتابخانه‌هاي عمومي
حكومت استعماري در ،1952 يك كتابخانه شهري در ابيجان تأسيس كرد. تا 1963 اين
كتابخانه داراي بيش از 5000 جلد كتاب بود. در 1964، دولت به‌عنوان بخشي از طرح
آزمايشي يونسكو، يك كتابخانه عمومي در يكي از شلوغ‌ترين مراكز خريد و فروش ابيجان
راه‌اندازي كرد. بنا به گزارش يونسكو در 1981 مجموعه كتابخانه عمومي شامل 25000 جلد
بود. تنها كتابخانه عمومي ديگر، مجموعه مركز فرهنگي ژاك‌اَكوئاي[3] است كه در
بوئاكه، دومين شهر بزرگ ساحل عاج، قرار دارد.
كتابخانه‌هاي تخصصي
موجودي كتابخانه‌هاي بزرگ تخصصي، نشانگر اهميت كشاورزي در توسعه ساحل عاج است.
كتابخانه فني دفتر پژوهش‌هاي علمي و فني ماوراء بحار (اُرستوم)[4]، مؤسسه تحقيقات
كشاورزي گرمسيري و توليدات غذايي در بوئاكه، مؤسسه فرانسوي قهوه و كاكائو و ساير
گياهان محرك، و مركز فني جنگل‌هاي گرمسيري ساحل عاج حاوي آثار با ارزشي در زمينه
علوم گياهي و خاك‌شناسي، زمين‌شناسي، بوم‌شناسي، و كشاورزي گرمسيري هستند. يك
كتابخانه تخصصي زمين‌شناسي نيز در انجمن توسعه معادن ساحل عاج فعاليت دارد.
ساير سازمان‌هاي پژوهشي كتابخانه‌هاي كوچك‌تري دارند كه در اغلب موارد مجموعه آنها
كمتر از 500 جلد است. البته در اين ميان كتابخانه مؤسسه افريقاييِ توسعه اقتصادي و
اجتماعي داراي بيش از 30000 جلد كتاب و 250 عنوان پيايند در زمينه علوم اجتماعي و
توسعه اقتصادي است. مجموعه دفتر ملي مطالعات فنون توسعه نيز به موضوع توسعه اقتصادي
اختصاص دارد؛ و بالاخره مراكز فرهنگي امريكايي، فرانسوي، و آلماني نيز
كتابخانه‌هايي در زمينه تاريخ و فرهنگ كشورهاي متبوع خود در ابيجان تأسيس كرده‌اند.
كتابخانه‌هاي آموزشگاهي
دولت با هدف كمك به تكاليف درسي دانش‌آموزان و به‌منظور ايجاد انگيزه تفكر و نيز
تشويق دانش‌آموزان به مطالعه، كتابخانه‌هايي در مدارس متوسطه داير كرده است، كه
البته بيشتر آنها كمتر از 1000 جلد كتاب دارند. توزيع كتاب‌ها در بين كتابخانه‌هاي
مدارس متوسطه نابرابر است و مدارس شهري معتبري كه ممكن است چندان بزرگ هم نباشند
سهم بيشتري دارند.
حرفه كتابداري
انجمن توسعه سندپردازي، كتابخانه‌ها، و آرشيوهاي ساحل عاج[5] (وابسته به كتابخانه
ملي) در ابيجان استقرار دارد. مصوبه 1971 مقرراتي براي استخدام كاركنان كتابخانه‌ها
و تعليم آنها وضع كرده است. اما كاركنان كتابخانه‌ها اندك هستند و اكثر آنها ضمن
خدمت، آموزش مي‌بينند.
منبع: دايرة المعارف كتابداري و اطلاع‌رساني
.[1] Ivory Coast
.[2] Institut Francais d'Afrique Noir
.[3] Jacques Aqua
.[4] Office de La Recherche Scientifique et Technique Outre -mer) ORSTOM(
.[5] Association for the Development of Documentation,Libraries and Archives of
Ivory Coast
