گروه تحقيق و تفسير خبر- در حالي كه نتايج نهايي همه پرسي هفت روزه سودان تا چندي بعد اعلان خواهد شد، نقش صهيونيست ها در فرايند تجزيه اين كشور و به وجود آوردن پايگاهي به مثابه مستعمره اي نوين در قاره سياه براي تامين و حفاظت از منافع اين رژيم، قابل تامل است.

برگزاري رفراندوم جدايي سرزمين هاي جنوبي سودان، تحولي مهم در منطقه شاخ آفريقا است كه در ميان متغيرهاي داخلي، منطقه اي و بين المللي دخيل در آن، نقش واشنگتن و تل آويو پر رنگ ترين و موثرترين متغير به شمار مي رود. برنامه ريزي بلند مدت رژيم صهيونيستي در برهم زدن ترتيبات جغرافياي سياسي قاره سياه به نفع اين رژيم به واسطه منافع چند سويه و متعددي است كه زنده شدن استعمار در آفريقا را تداعي مي كند.

صهيونيزم در آفريقا از آغاز تا اكنون
در روابط رژيم صهيونيستي با كشورهاي آفريقايي نقاط عطف متعددي وجود دارد. در سال 1352 ه.ش كه جنگ هاي چهارگانه اعراب و اسراييل به پايان رسيد، بيشتر كشورهاي آفريقايي به روابط ديپلماتيك خود با تل آويو پايان دادند و سير رو به رشد نفوذ رژيم صهيونيستي در آفريقا كه از دهه شصت ميلادي آغاز شده بود، به پايان رسيد. در چارچوب دكترين تماس و تعامل با كشورهاي پيراموني دشمنان، رژيم صهيونيستي در دهه هشتاد ميلادي تلاش كرد تا تعاملات خود را به سطح حضور پيشين در آفريقا برساند اما تا زمان امضاي معاهده صلح «اسلو» (در سال 1372 ه.ش) و برقراري صلح با كشورهايي مانند مصر و اردن نتوانست به اهداف خود دست يابد. فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و افزايش حوزه سيطره آمريكا در جهان نيز باعث شد تا برخي از دولت هاي آفريقايي به واسطه نقش تل آويو در دستگاه سياستگذاري كاخ سفيد براي نزديك شدن به واشنگتن به استفاده از كانال رژيم صهيونيستي گرايش يابند. از سوي ديگر تمايل صهيونيست ها به تجديد نفوذ پيشين خود در قاره سياه نيز باعث شد تا در پايان دهه نود ميلادي شمار دولت هاي مرتبط با تل آويو به چهل دولت افرايش يابد.
با وجود فراز و فرود هاي فراوان در تعاملات كشورهاي آفريقايي با رژيم صهيونيستي، پاي صهيونيزم جهاني هرگز از اين قاره بريده نشد. از همان ابتداي شكل گيري صهيونيزم كشورهاي اوگاندا و كنيا سرزمين هايي بودند كه در نگاه رهبران يهوديت انحرافي، مقاصدي مهم براي تاسيس رژيم صهيونيستي به شمار مي رفتند.
بر خلاف موضع گيري ها و رفتارهاي دوگانه رهبران يهودي صهيونيست با نظام نژادپرست آفريقاي جنوبي، اتحاد صهيونيزم و آپارتايد نفوذ شديد يهوديت انحرافي در ساختارهاي سياسي، اقتصادي و حتي اجتماعي-فرهنگي جنوبي ترين كشور آفريقا را به دنبال داشت.
از همان ابتداي تشكيل رژيم صهيونيستي، تعداد بي شماري از موسسات و نهادهاي نظامي، اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و بنيادهاي ديني در راستاي منافع اين رژيم در جنوب آفريقا شروع به فعاليت كردند. گستره و نفوذ اين فعاليت ها تا بدان جا پيش رفت كه در جنگ هاي اعراب و اسراييل، زبده ترين و كارآمدترين سربازان يهودي از جنوب آفريقا به ميدان هاي جنگ اعزام مي شدند. ميزان و نحوه فعاليت هاي صهيونيستي در جنوب آفريقا مشخص مي كرد كه رژيم اشغالگر قدس داراي برنامه هاي بلندمدت و با گستره وسيعتري در آفريقا است. پس از آن نواحي گسترده اي مانند شرق آفريقا و حوزه رود نيل و مناطق غربي قاره سياه به ويژه كمربند اسلامي غرب آفريقا به عرصه فعاليت هاي صهيونيست ها تبديل شد. به جز ملاحظات مربوط به جغرافياي سياسي و راهبردي، متغيرهاي اقتصادي نيز توجيه كننده رخنه رژيم صهيونيستي در آفريقا است. آفريقا با منابع زيرزميني غني و ثروت هاي طبيعي اهميت خاصي براي اين رژيم دارد، همچنان كه يك بازار بسيار مهم براي كالاهاي اين كشور به شمار مي رود. رژيم صهيونيستي در پايان دوره استعمار در آفريقا براي برقراري روابط با جريان ها و نخبگان سياسي اين قاره وارد عمل شد تا بتواند خلا وجود استعمارگران را در جهت منافع خود پركند.
و اما در زمينه ديپلماسي عمومي اشغالگران قدس در جامعه بين الملل، اتكا به آراي كشورهاي پرشمار قاره سياه در مجامع جهاني مانند سازمان ملل متحد در رويارويي با دشمنان عربي-اسلامي مورد توجه اسراييل بوده است. از اين رو كانال آفريقا براي صهيونيست ها به عنوان يكي از مهمترين معابر براي گذار از انزوا و انحصار مطرح بوده است.

اشغالگران قدس و رسوخ به شرق آفريقا
در زمينه نقش آفريني رژيم اشغالگر قدس در منطقه استراتژيك شرق آفريقا گفتني است كه در عرصه ديپلماتيك اولين بار و پس از اقدام اتيوپي نسبت به شناسايي اسراييل، پاي صهيونيزم به شرق قاره سياه باز شد. موقعيت فوق راهبردي درياي سرخ در جهان عرب و شاخ آفريقا كه اصلي ترين مسير انتقال نفت خاورميانه به غرب و تنها معبر شمالي ميان اقيانوس هند و مديترانه است، از ابتداي تشكيل رژيم صهيونيستي مورد توجه رهبران اين رژيم بوده است. آنچه بر اهميت اين دريا مي افزايد وجود كانال سوئز در شمال و تنگه باب المندب در جنوب آن است و سيطره بر اين مناطق به معناي كنترل كشتيراني و ارتباطات دريايي تجاري و نظامي است. وجود جزاير متعدد و پرشمار در سواحل آفريقايي درياي سرخ (نزديك به 380 جزيره) امكان بهره برداري به صورت پايانه ها و پايگاه هاي اقتصادي و نيز نظامي را فراهم مي آورد. براي تل آويو تبديل درياي سرخ به يك آبراه عربي-ضد اسراييلي به معناي انحصار و انزواي بيشتر سرزميني رژيم صهيونيستي است، در صورتي كه اتصال اين رژيم از طريق «بندر عقبه» به درياي سرخ به معناي گشايش راه تنفس در ميان دشمنان عربي-اسلامي است.
تسلط بر درياي سرخ تنها دليل ژئواستراتژيك و ژئوپليتيك حضور رژيم صهيونيستي در شرق آفريقا نيست. رودخانه نيل به عنوان شريان حياتي شاخ آفريقا، منشاي بسياري از تحولات مربوط به اين منطقه است. حضور 10 كشور آفريقايي در دو سوي نيل و تاثيرات اقتصادي-سياسي اين رود در شرق قاره موجب شده تا تل آويو به لحاظ سياسي در فشردن گلوگاه آبي مصر و سودان و فشار بر اين كشورها اهميت ويژه اي براي اين رود و حوزه آبي آن قايل باشد و در برنامه هاي اقتصادي مانند آبياري زمين هاي كشاورزي و پروژه هاي صنعتي صهيونيست ها، نيل جايگاه ويژه اي يابد.
در راستاي بيشينه سازي منافع تل آويو در شرق آفريقا، دولت هاي اين منطقه به مقاصدي مهم در سياست خارجي رژيم صهيونيستي بدل گشتند. در اين راستا اوگاندا، كنيا و به خصوص اتيوپي به عرصه فعاليت ماموران و نهادهاي صهيونيست تبديل شدند. ايجاد شبكه هاي اطلاعاتي، اجراي طرح هاي صنعتي و كشاورزي و به وجود آوردن پايگاه هاي نظامي در قلمرو اين كشورها در كنار جلب برخي حمايت هاي سياسي و ديپلماتيك از سوي دولت هاي شرق آفريقا، اين منطقه را به يكي از جولانگاه هاي رژيم صهيونيستي تبديل كرد. در اين ميان كشورهاي مصر و سودان به عنوان تهديد كنندگان منافع و دشمنان راهبردي اين رژيم شناخته مي شوند. با وجود انعقاد قرارداد صلح بين مصر و رژيم اشغالگر قدس در سال 1358 ه.ش، قانون اساسي مصر همچنان اين رژيم را به عنوان دشمن اصلي مردم و كشور معرفي مي كند و تعارضات و اختلافات راهبردي اساسي قاهره-تل آويو همچنان باقي مانده است.
از سوي ديگر سودان بزرگترين كشور عربي آفريقا در زمره دشمنان رژيم صهيونيستي قرار داشته و دارد. خارطوم سال ها است كه به صورت علني و عملي بر دشمني و مخالفت خود با اين رژيم تاكيد دارد و حتي گاهي ميزبان اجلاس نمايندگان گروه هاي مقاومت ضد صهيونيستي بوده است. اگرچه اين موضوعات در نقش آفريني آشكار تل آويو در روند تجزيه سودان بي تاثير نبوده است اما اهداف، دلايل و نحوه دخالت رژيم صهيونيستي در فرايندهاي كنوني اين كشور بسيار پيچيده تر از اختلافات ايدئولوژيك و راهبردي است.

رژيم صهيونيستي و تجزيه سودان
بايد گفت كه مداخله رژيم صهيونيستي در امور سودان براي همگان محرز و آشكار است. «آوي ديختر» وزير امنيت داخلي رژيم صهيونيستي به طور علني بر دخالت هاي رژيم متبوعش در امور داخلي سودان صحه مي گذارد. به نوشته روزنامه «القدس العربي» چاپ لندن از اظهارات ديختر، وي سودان را سرزمين وسيع و غني از نظر طبيعي مي داند كه اگر در اين كشور جنگ داخلي به راه نيفتد مانند عربستان، مصر و عراق به بازيگري مطرح در منطقه تبديل خواهد شد. به گفته اين مقام صهيونيستي به جز جنوب، غرب سودان نيز در جريان بحران «دارفور» از صحنه هاي مهم فعاليت ماموران و نهاد هاي صهيونيستي بوده است.
در سال هاي گذشته درگير كردن همسايگان سودان با اين كشور، تحريك شورشيان شرق، غرب و جنوب، متهم كردن رهبران سودان به نسل كشي در مناطقي چون دارفور و تحريم هاي اقتصادي از مهمترين ابزارهاي آمريكايي-صهيونيستي بر عليه دولت سودان بوده است.
طرح تجزيه سودان، از جمله طرح هاي ژئواستراتژيك ريشه دار استعمارگر پيشين اين كشور يعني انگليس به شمار مي آيد. استعمار پير انگليس از سال 1956 ميلادي(1335 ه.ش) و به فاصله كوتاهي از استقلال سودان به دليل وجود منابع گسترده نفتي در جنوب اين كشور به دنبال انفصال مناطق جنوبي از سرزمين اصلي سودان بوده است. حضور مداوم جاسوسان و ماموران انگليسي در جنوب كه حتي در قالب هيات هاي تبليغي - مذهبي صورت مي گرفت نشان از طرح بلند مدت اين كشور براي تجزيه سودان داشت و به نظر مي رسد با اهدافي مضاعف، اكنون رژيم صهيونيستي راه استعمارگر پير را ادامه مي دهد.
در سال 1352 ه.ش كه سودان در كنار ارتش مصر وارد جنگ با اين رژيم شد تل آويو رابطه خود را با شورشان سوداني آغاز كرد و تجهيزات نظامي و امكانات مالي هنگفتي را در اختيار مخالفان دولت مركزي به خصوص شورشيان جنوب سودان قرار داد. در اين زمان تعداد زيادي از مستشاران نظامي صهيونيست نيز راهي مناطق جنوبي سودان شدند تا شبه نظاميان موسوم به جنبش مقاومت جنوب را آموزش دهند.
ضعف سياسي و ساختاري حكومت هاي مركزي كه از كودتاهاي نظامي پي در پي در سودان سرچشمه مي گيرد در كنار وجود حكومت هاي قبيله اي و محلي و ناكامي دولت در ارايه خدمات به واسطه جنگ هاي طولاني و از همه مهمتر تفاوت هاي نژادي، زباني و مذهبي، جنوب سودان را از شمال اين كشور جدا مي ساخت اما فعاليت گسترده گروه شبه نظامي موسوم به ارتش آزاديبخش سودان به رهبري «جان گارانگ» در كنار ديگر گروه هاي معارض نيز سال ها سودان را درگير جنگ هاي داخلي كرد. تاجايي كه از رهگذر اين جنگ ها دو ميليون نفر كشته و دو ميليون نفر نيز بي خانمان شدند.
با افزايش استعداد نظامي شورشيان جنوب به 130 هزار نفر كه با كمك هاي مالي و نظامي غرب به خصوص رژيم صهيونيستي مجهز شده بودند، زمينه هاي بين المللي تجزيه سودان مهيا شد تا در سال 1383 ه.ش «عمر البشير» رييس جمهور سودان در توافقي موسوم به «نواشا» با «سيلواكر ميارديت» رهبر حكومت خودخوانده سودان جنوبي به برگزاري همه پرسي براي انفصال جنوب سودان رضايت دهد.
به ثمر رسيدن يكي از زمانبرترين برنامه هاي غرب و رژيم صهيونيستي در مورد يكي از كشورهاي اسلامي در هنگام راي گيري هفت روزه براي رفراندوم انفصال سودان جنوبي به قدري اهميت داشت كه رسانه هاي غربي و صهيونيستي تبليغات فراواني را در اين زمينه به راه انداختند. در كنار صدها رسانه غربي و صهيونيستي ، حتي ابربنگاه تبليغاتي-رسانه اي مانند هاليوود با استفاده از برخي ستارگان و چهره هاي سرشناس خود، ديپلماسي هاليوودي آمريكا را به راه انداخت تا در راستاي اهداف صهيونيزم به نقش آفريني بپردازد. جنگ نرم دامنه دار غرب به سركردگي صهيونيزم، كمك هاي هنگفت مالي و نظامي و فعاليت هاي وسيع ديپلماتيك و تا حدي شرايط داخلي سودان از جمله متغيرهايي بود كه سرنوشتي جديد را براي اين كشور رقم زد، اما در اين ميان منافع تل آويو را مي توان عاملي اصلي در تحولات اخير سودان به شمار آورد.

منافع و اهداف تل آويو در سودان
به صورت اعم مي توان گفت كه غرب همواره از گسترش اسلام ( به ويژه اسلام سياسي) در آفريقا احساس خطر كرده و تبديل كشور-ملت هايي مانند سودان به بازيگري مهم در عرصه منطقه اي با منافع غرب در تضاد بوده است. ميزان منابع نفت و گاز و موقعيت جغرافياي طبيعي، سياسي و استراتژيك سودان چنان است كه تنها جنگ هاي مداوم داخلي، ناامني و بي ثباتي مانع از تبديل اين كشور به قدرتي منطقه اي شده است.
جدا از حساسيت هاي عربي اسلامي كشور-ملت سودان براي تل آويو، تلاش اشغالگران قدس براي تجزيه اين كشور داراي منشايي فرا راهبردي است. طرح قلمرو از «نيل تا فرات» كه جايگاهي نمادين و آرماني در انگاره هاي صهيونيستي دارد با تجزيه سودان يك گام به واقعيت نزديك تر خواهد شد. علاوه بر اين، تجربه نشان داده كه رژيم صهيونيستي همواره از ابزار تجزيه طلبي براي رسيدن به اهداف خود در كشورهاي رقيب يا معارض استفاده مي كند. به عنوان مثال حمايت از گروه هاي «پ.ك.ك» و «پژاك» براي اعمال فشار بر دولت هاي تركيه و جمهوري اسلامي ايران.
در اين زمينه «ديويد بن گورين» بنيانگذار رژيم صهيونيستي يادآور شده است كه ما مردمي كوچك با امكانات و منابع محدود هستيم. بنابر اين بايستي براي پركردن شكاف در تعامل با دشمنان عرب از طريق تشخيص نقاط ضعف آن ها به ويژه روابط بين گروه هاي قومي و اقليت هاي طايفه شان تلاش كنيم و در دامن زدن به اختلافات و مشكلات بين آنها سهيم بوده و در نهايت آنها را به معضلاتي غير قابل حل تبديل نماييم.
به موازات اين مسائل هرچقدر وجود يك سودان متحد و قوي براي رژيم صهيونيستي تهديد محسوب مي شود، تشكيل يك دولت كوچك و ضعيف و به قولي زير كنترل مي تواند تامين كننده اهداف اين رژيم باشد. پيش از انفصال قانوني جنوب سودان از سرزمين اصلي، مقامات دولت خودخوانده اين منطقه به صورت علني اعلام كرده اند كه با تل آويو رابطه رسمي و باثبات برقرار خواهند كرد. حتي همزمان با فرايند انفصال توافق هايي بر سر همكاري هاي ترانزيتي و ترابري از جمله گشودن فرودگاه هاي «جوبا» مركز سودان جنوبي براي پرواز هاي شركت صهيونيستي «العال» در جريان بوده است.
ايجاد كشور سودان جنوبي براي رژيم صهيونيستي كه خود درگير مساله آب در خاورميانه است، مي تواند از لحاظ تسلط بر سرچشمه هاي استراتژيك نيل بنابه دلايلي كه پيشتر بدان اشاره شد بسيار حايز اهميت باشد. علاوه بر آن فعاليت هاي سدسازي رژيم صهيونيستي در ساحل شرقي رود نيل به واسطه دولت مستقل سودان جنوبي توسعه خواهد يافت.
در ميان ذخاير طبيعي، نفت به مهمترين وسوسه شركت هاي صهيونيستي بدل گشته است. ذخاير نفتي سودان در دي ماه 1388 پنج تا شش ميليارد بشكه تخمين زده شده است. علاوه بر نفت در سال 1387 اخباري مبني بر كشف گاز طبيعي در حوزه هاي جديد سودان منتشر شد. گفتني است كه بيش از هشتاد درصد منابع انرژي سودان در قسمت هاي جنوبي اين كشور قرار دارد و اين مساله با وجود رقبايي مانند چين، به معناي اتصال رژيم تشنه انرژي صهيونيستي به منبع غني نفت و گاز است.
كشف لايه هايي از منيزيم، اورانيوم و مس در اين منطقه حساس، كشورهاي غربي را به بهره برداري از اين منابع اميدوار كرد اما بيش از همه رژيم صهيونيستي براي دستيابي به اين منابع اميدوار است.
صهيونيست ها براي توسعه نفوذ خود در آفريقا از راهبردهاي گوناگوني استفاده كرده اند كه شايد از مهمترين آن ها راهبرد كشاورزي باشد. در اين راستا رژيم صهيونيستي با برنامه اي موسوم به «آفريكن ماركت گاردن» به دنبال كشت و كار در مناطقي است كه در حاشيه رود نيل از حاصل خيزي قابل توجهي برخوردارند.
منافع اقتصادي-تجاري و بازرگاني تل آويو در تشكيل دولت سودان جنوبي، منافعي گسترده و متعدد است تا جايي كه از هم اكنون جمع كثيري از كارشناسان و مستشاران رژيم صهيونيستي در زمينه هاي كشاورزي، معدن، اقتصاد، هنر، گردشگري، مديريت و... به سرزمين هاي جنوبي سودان منتقل شده اند تا آماده كنترل اوضاع اين كشور نوپا پس از مرحله جدايي باشند. حتي مراحل ساخت هتل پنج ستاره جوبا نيز به سرعت در حال پيشرفت است اما در كنار اين منافع عيني كه تداعي گر استعماري ديگر در گوشه اي از قاره سياه مي باشد، سودان جنوبي در نگاه رهبران رژيم اشغالگر قدس مي تواند به صورت بالقوه اسراييل كوچكي در آفريقا درآمده يا دستكم از اقمار قابل اطمينان صهيونيزم بين الملل در منطقه باشد.