تظاهرات مردمی مصر بسیاری از تحلیل‌گران و مقامات جمهوری اسلامی را به یاد دوران انقلاب اسلامی انداخته است. با توجه به برخی تشابهات آیا می‌توان قیام مردم مصر یا دیگر کشورهای افریقایی را به انقلاب ایران تشبیه کرد؟ حسین شیخ الاسلام، مشاور سیاست خارجی رئیس مجلس به بررسی موشکافانه روند به وجود آمدن چنین قیام‌هایی در سرزمین‌های استعمارزده پرداخته است.

گفتگو با حسین شیخ الاسلام، مشاور سیاست خارجی رییس مجلس، برای دیپلماسی ایرانی:

موضع ایران در برابر تظاهرات مردمی کشور مصر چیست و چه تشابهاتی بین انقلاب اسلامی ایران و چنین قیام‌هایی وجود دارد؟
مسلما این تظاهرات با دیدی اجمالی شباهت‌هایی به انقلاب 57 دارد. به معنای دیگر می‌توان گفت این قیام‌ها نشات گرفته از روش‌های مردمی است که در ایران رخ داده است. شعارهایی که در دوران انقلاب اسلامی داده می‌شد همان شعارهایی است که مردم مصر امروز سر ‌داده و به دنبال دستیابی به آنها هستند. به عنوان مثال دو شعاراول یعنی استقلال و آزادی شعار ما بوده است. به عبارت دیگر اگر بخواهیم ملاک اصلی را برای انقلاب یا حرکت مردم در مصر در نظر بگیریم فشاری است که در اثر استعمار خارجی و استبداد داخلی به وجود آمده است.
چه در مصر و چه در کشورهای دیگری که شاهد این حرکت‌های مردمی هستیم، مشخصه آنها وابستگی خارجی است و تحقیری که در اثر این وابستگی به امریکایی‌ها و غربی‌ها شده و عزت و کرامت ملی مردم در این کشورها به ویژه مصر پایمال شده و آنها را مجبور کردند از اسرائیل که دشمن تمام اعتقادات آنها بوده و سرزمین قبله آنها را اشغال کرده است، دفاع کنند.
بلاشک این قیام عکس العملی در برابر فقر و چپاولی که از ثروت آنها شده، نيز هست. به عقیده من «قهر» علت اصلی این تظاهرات و «فقر» نیز علت ثانوی آن محسوب می‌شود. مردم برای حفظ کرامت و عزت خود برخاستند.

قیام کنندگان مصری اعلام کردند که قیام آنها مستقل است، آیا این قیام ایدئولوژیک یا به عبارت دیگر اسلامی است؟
بله قیام آنها مستقل است و به هیچ نیروی خارجی وابسته نیست. ایدئولوژی در آن بی‌تاثیر نیست، به دلیل اینکه مردم مصر مسلمان هستند و همانطور که می‌بینیم همه با هم نماز می‌خوانند که بسیار جالب توجه است. مردم مسلمان تظاهرکننده در روز 5 بار در میدان تحریر نماز می‌خوانند و شعار "لااله‌الالله" زمانی که شهدای خود را تشییع می‌کنند سرمی‌دهند و تظاهراتشان را از مسجد و در روز جمعه بعد از نماز جمعه آغاز مى کنند. تمامی این مسائل گواه بر این است که اسلامی بودن بی‌تاثیر نیست. ولی من نمی خواهم بگویم که مانند ایران یک رهبریت اسلامی دارد یا یک ریشه قوی اسلامی ولایت فقهی دارد، بله بسیار با تصویری که از انقلاب اسلامی داریم متفاوت است. اما مشخصه همه این قیام‌ها ضد ظلم بودن، عدالت‌خواهی و اینکه به دنبال کرامت و عزت خود هستند، است. همچنین فشار و استعمار خارجی و اینکه کشورشان وسیله‌ای شده برای تحقیر مسلمین نيز مورد انتقاد شديد تظاهرکنندگان است. مردم مصر همچنین به این موضوع که کشور آنها با دشمن مسلمین و اشغالگر منطقه هم دست شده و از امکانات کشورشان علیه مسلمانان استفاده کرده و امنیت اسرائیل را تامين کرده است، معترضند.
اسرائیل را با هر دیدی که نگاه کنید دشمن محسوب می‌شود، چراکه خاک اسلامی‌ها یا عرب‌ها را اشغال کرده است. با هر تحلیلی چه قومی چه دینی که به آنها نگاه کنید اشغال‌گر هستند و دولت مصر هم با چنین کسانی هم‌پیمان شده است. یکی از محاصره‌کنندگان غزه که اجازه ورود امکانات را به غزه نداد، کشور مصر بود. باید اذعان کرد که هیچ کشور یا دولتی حتی انور سادات هم به اندازه دولت مبارک به اسرائیل خدمت نکرده است. انور سادات کسی بود که ننگ کمپ دیوید را برای عرب‌ها خرید، اما مبارک بیش از انورسادات به رژیم اشغال‌گر فلسطین خدمت کرده و باج داده است. چنین مسائلی برای مردم قابل قبول نیست.

اخوان المسلمین که ایران همیشه مدافع آنها بوده، اعلام کردند که به دنبال پست سیاسی نیستند و تنها به دنبال عوض کردن حکومت مبارک هستند. آیا موضع ایران در برابر آنها تغییر خواهد کرد؟
این استراتژی درست است. موضوعی که مورد توافق تمامی نیروهای در صحنه است این امر است که دولت مبارک نباشد. اینکه بعد از دولت مبارک چه باشد، اختلاف نظر وجود دارد. بنابراین به این دلیل است که درمورد آنچه که اختلاف وجود دارد صحبتی نشده و هم اکنون به هدف مشترکی که همه با آن موافق هستند تمرکز کرده‌اند.
غربی‌ها کم کم به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر نمی‌توانند مبارک را همانند گذشته حمایت کنند. ولی با اين حال قصد دارند که ساختار را نگه دارند، به همین دلیل عمر سلیمان را که رئیس سازمان امنیت بوده، جانشين وى کردهاند. فرمانده سابق نیروی هوایی يعنى آقای احمد شفیق نيز مسئول تشکیل کابینه جدید شده است. این افراد از هم پیمانان خودشان هستند و در سیستم خود مبارک و غربی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارند.
بنابراین در پایان باید گفت غربی‌ها به دنبال این هستند که تنها مهره‌ها را در این کشورها عوض کنند، در حالی‌که مردم قصد دارند ساختار را تغيير دهند.