شانزدهمین اجلاس اتحادیه آفریقا در حالي در روزهاي يكشنبه 11 و 12 ماه جاري (31و30 زانويه 2011) در آديس آديس آبابا پايتخت اتيوپي آغاز بكار كرد كه سونامي خيزش هاي مردمي در كشورهاي شمال اين قاره از جمله مصر و تونس نگاه تمامي كشورهاي جهان را به سوي خود جلب نموده است، بطوري كه اخبار اين كشورها در صدر تمامي رسانه ها، خبرگزاريها و شبكه هاي تلويزيوني قرار دارد.
شانزدهمين اجلاس اتحاديه آفريقا كه به نام "اتحاد گسترده ‌تر و همگرایی از طریق ارزشهای مشترک" نامگذاري شده است آخرين وضعيت مناقشات فعلي در قاره سياه از جمله ناآرامي هاي اجتماعي در كشورهاي تونس و مصر، بحران سياسي در ساحل عاج و برگزاري همه پرسي در جنوب سودان و وخامت اوضاع داخلي سومالي را بررسي نموده و راههاي برون رفت از اين وضعيت و جلوگيري از سرايت آن به ساير كشورهاي اين قاره را مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند.
در شـانـزدهميـن اجـلاس سـران اتحـادیـه آفـریقا به عنوان فراگیرترین سازمان کشورهای آفریقایی "نیکلا سارکوزی" رئیس جمهور فرانسه و بان کی مون دبيركل سازمان ملل متحد بعنوان مهمانان ويژه حضور داشتند.
دبيركل سازمان ملل متحد در سخنراني افتتاحيه خود در اين نشست از اوضاع سياسي كشور ساحل عاج پس از برگزاري انتخابات در اين كشور ايراز نگراني نمود. وي همچنين در نشست مشاركت نوين براي توسعه آفريقا  موسوم به (NEPAD) حضور يافت.
اين اتحاديه كه در نشست سال 2002 سران كشورهاي آفریقايي در شهر دوربان آفریقای جنوبی بجاي سازمان وحدت آفريقا وارد ادبیات مناسبات سیاسی جهان شد، براي محقق نمودن اهداف گسترده سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای حفظ صلح و ثبات در این قاره و نیز افزایش نقش آفریقا در نظام بین الملل در سال 2011 با چالشهاي مهمي روبروست.
براساس اساسنامه اتحاديه، کنفرانس سران، به عنوان نهاد عالی اين اتحادیه است كه سالی یک بار اجلاس عادی دارد که البته از سال 2006 به سالی دو بار افزایش یافته است. نشست های فوق العاده نیز به درخواست یک کشور عضو و به تصویب دو سوم اعضاء، برگزار می شود. همچنين ریاست کنفرانس به مدت یک سال پس از مشورت بین کشورهای عضو بر عهده یکی از روسای جمهور کشورهای عضو خواهد بود. رئيس اتحاديه در سال 2010 ميلادي آقاي موتاريكا رئيس جمهور مالاوي بود كه در اين اجلاس آقاي تئودورو اوبیانگ انگوما رئیس جمهوری گینه استوایی به ریاست دوره ای این اتحاديه در سال 2011 انتخاب گرديد.
گفتني است كه اتحادیه آفریقایی در حال حاضر 53 عضو دارد و تنها کشور مغرب در این اتحادیه عضویت ندارد. اين كشور در اعتراض به پذیرش عضویت جمهوری عربی صحرا از سوی سازمان وحدت آفریقا از این سازمان خارج شد و تاکنون به اتحادیه آفریقایی نیز نپیوسته است. مغرب، جمهوری عربی صحرا را بخشی از خاک خود می داند.
شايان ذكر است بیش از 40 کشور غیر آفریقایی از جمله جمهوری اسلامی ایران و سازمان های منطقه ای و بین المللی، عضو نـاظر اتحادیه آفریقایی هستند و در نشست های سالانه آن به طور فعال شرکت می کنند. به‌ عنوان نمونه می‌توان به حضور آقاي دكتراحمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور كشورمان در هفتمين  اجلاس سران این اتحادیه در سال 2006 در گامبیا اشاره کرد. همچنين اهمیت روابط با آفریقا هم برای ایران و هم برای آفریقا به‌ گونه‌ای است که کشورهای آفریقایی، در یازدهمین اجلاس سران این اتحادیه در شرم الشیخ مصر، جمهوری اسلامی ایران را به ‌عنوان "شریک استراتژیک آفریقا" معرفی نمودند.
در شانزدهمين اجلاس سران اتحاديه آفريقا در آديس آبابا هياتى به سرپرستى محمد مهدى آخوند‌زاده معاون حقوقى و بين‌الملل وزارت خارجه شركت نمودند.

نویسنده: حسن صالح، کارشناس ارشد روابط بین الملل