مصر

تحولات حکومت
- تلویزیون دولتی مصر در گزارشی مدعی شد حسنی مبارک هنوز رهبری حزب حاکم را در دست دارد و پذیرش استعفای مقام‌های ارشد این حزب و انتصاب اعضای جدید توسط او انجام شده است. تحلیلگران با توجه به اسامی افرادی که جایگزین مسئولان سابق حزب دموکراتیک ملی شده‌اند معتقدند تعلق این افراد به جناح لیبرال حزب به معنای عقب نشینی حاکمان در برابر موج اعتراض‌ها است.
- با دستور مستقيم 'عمر سليمان ' كه اخيرا نقش معاون رييس جمهور را بازي مي كند، اسناد مهم امنيتي و اطلاعاتي مصر به سفارت آمريكا انتقال مي يابد. اين دستور شنبه شب و پس از آن صادر شد كه منابع خبري در غرب از رفتن حسني مبارك به آلمان در روزهاي آينده خبر دادند.
- پايگاه خبري اينترنتي 'الشروق مصر' اعلام کرد كه اكنون سناريوهايي متعدد براي انتقال قدرت با محوريت كناره گيري مبارك درحال پيگيري است.براساس اين گزارش 'يكي از طرح ها اين است كه مبارك قدرت را به طور كامل به عمر سليمان رييس دستگاه اطلاعاتي در سايه حمايت ارتش واگذار كند و دولت انتقالي تا انتخابات رياست جمهوري به رياست عمر سليمان اداره شود.'
- خبرگزاري رويترز نيز از گفتگوهاي آمريكايي در خصوص راه هاي كناره گيري مبارك گزارشي بدون ارائه جزييات ارائه كرد. الجزيره عربي نيز در تيتري نوشت: واشنگتن نقشه هاي خروج مبارك را بررسي مي كند. دراين گزارش به مصاحبه مبارك با كريستين امانپور خبرنگار اي بي سي آمريكا اشاره و به نقل از مبارك گفته شده است: 62 سال عمرم را در راه خدمت رساني عمومي گذرانده ام و اكنون صبرم به سر رسيده است...مي خواهم بروم اما نگران غرق شدن مصر در آشوب هستم و اخوان المسلمين بر مركب قدرت سوار خواهند شد.
- روزنامه السفير نيز از نقشه راه آمريكا براي كوچاندن مبارك ازمصر به مقصد نامعلومي گزارش داده است. روزنامه اماراتي البيان هم دراين زمينه گزارش داد كه ' واشنگتن با مسئولان مصري راه هاي كناره گيري مبارك از قدرت را بررسي كرده است.'
- ارزيابي برخي ناظران خارجي تحولات مصر و نمايندگان رسانه هاي مختلف حاضر در قاهره دراين زمينه حاكي است: اكنون كه خروج مبارك براي هم پيمانان غربي وي مسجل شده است، بنگاه هاي خبري آن ها سناريوهاي مختلف نحوه خروج مبارك از مصر را رسانه اي مي كنند تا بازخوردهاي مختلف اين خبر را درميان معترضان دولت مبارك از يك سو و افكار عمومي دنيا به ويژه جهان عرب را از سوي ديگر مورد محك قراردهند.

احزاب و شخصیت ها
- البرادعی در گفتگو با شبکه آمریکایی ان بی سی اعلام کرد: من برای شرکت در گفتگوها دعوت نشدم اما من آنچه را که اتفاق می افتد پیگیری می کنم. او در ادامه افزود، به گفتگوی بین اخوان المسلمین و حکومت دعوت نشده است و این گفتگوها را مبهم توصیف کرد.
- به گزارش خبرگزاری فرانسه از واشنگتن، البرادعی اعلام کرد: رئیس جمهور نظامی است، معاون رئیس جمهور نظامی است و نخست وزیر نظامی است. من فکر می کنم اگر ما بخواهیم واقعا اعتماد برقرار کنیم اساسی است که غیر نظامیان را مشارکت دهیم و به این سبب است که من ایجاد طرحی را برای دوره انتقالی پیشنهاد کرده ام که در چارچوب آن شورای ریاست جمهوری مرکب از سه تن که در آن ارتش نیز حضور خواهد داشت در راس دولت انتقالی قرار می گیرد.

مهمترين و شناخته شده ترين احزاب موجود در صحنه سياسي مصر عبارتند از:

حزب دموكراتيك ملي:
اين حزب در سال 1978 توسط انور سادات تاسيس شد. از زمان تاسيس اين حزب تاكنون، اعضاي آن بسياري از مناصب حكومتي را در اختيار داشته اند. ارگان رسمي حزب، روزنامه 'مايو' است. طبق گزارش دبيرخانه حزب، مواضع و سياست هاي آن دفاع از دموكراسي، نظام چند حزبي، آزادي مطبوعات و توجه به حقوق بشر اعلام شده است. با وجود ادعاي مقامات حزب، اين حزب از محبوبيت زيادي در ميان توده مردم برخوردار نيست و بيشتر كساني كه به اين حزب پيوسته اند تنها به دليل موفقيت در عرصه هاي سياسي و دولتي بوده است.

اخوان المسلمين:
اين گروه كه بزرگترين و سازمان يافته ترين جنبش مخالف دولت مصر است، در شهر اسماعيليه مصر توسط 'حسن البنا' در سال 1928، پايه گذاري شد. رهبر فعلي آن 'محمد بديع' است كه از سال 2010 میلادی جايگزين 'محمد مهدي عاكف' شد. گرچه استراتژي و هدف اصلي اين گروه در ابتدا تاسيس دولت اسلامي و پياده كردن شريعت اسلامي بوده، اما اين گروه با گذشت زمان كم كم از اين استراتژي فاصله گرفته است. اخوان المسلمين موضعي انتقادي نسبت به سياست ها و اقدامات حكومت بويژه در زمينه بسياري از مسائل اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي دارد. اين گروه از لحاظ فرهنگي و اجتماعي بر اساس ارزش هاي اسلامي موضع گيري كرده و خواهان برچيده شدن مراكز فساد و بي بند و باري است. موضع اين گروه نسبت به عادي سازي روابط با رژيم صهيونيستي بسيار انتقادي است. اين گروه در برهه كنوني تلاش مي كند خود را گروهي مدافع دموكراسي و اهل تساهل و تسامح نشان دهد. شايان ذكر است اخوان المسلمين كه هواداراني در ميان طبقات مردم فقير و متوسط جامعه دارد، يك حزب سياسي قانوني و ثبت شده نبوده و لذا از كمك هاي مالي دولت محروم است و اعضاي آن مجبور هستند كه در انتخابات به صورت كانديداهاي مستقل شركت كنند. با اين حال اين گروه توانست در انتخابات پارلماني در سال 2005، يك پنجم كرسي هاي پارلمان را از آن خود كند و بعد از حزب حاكم در جايگاه دوم قرار بگيرد. اما در دور اول انتخابات پارلماني در سال 2010، اعلام شد كه اين گروه نتوانسته حتي يك كرسي بدست آورد. از همين رو اين گروه به نشانه اعتراض به تقلب گسترده در انتخابات دور دوم آن را تحريم كرد. در سال 2000 نيز ، اين گروه هفده كرسي پارلماني را از آن خود كرده بود.

حزب الغد:
پس از اخوان المسلمين بسياري اين حزب را متشكل ترين و محبوبترين حزب مخالف در مصر مي دانند. رهبر اين حزب 'ايمن النور' است كه در دوره قبل انتخابات رياست جمهوري كه پس از سال ها به صورت رقابتي اما كنترل شده برگزار شد، رقيب حسني مبارك بود. وي پس از آن سه سال به زندان رفت. بسياري معتقدند اتهامات وي ساختگي بوده و به دليل نزديك بودن آراي او به مبارك بر او وارد آمده است. اين حزب، گرايش هاي ليبرال دارد.

حزب الوفد:
اين حزب كه يكي از احزاب سياسي قديمي مصر است در ساال 1919 توسط 'سعد زغلول' تاسيس شد. رهبر فعلي آن 'سيد البداوي'؛ استراتژي و اهداف آن كسب قدرت يا مشاركت در آن جهت تحقق دموكراسي، اقتصاد آزاد و عدالت اجتماعي و ارگان رسمي آن روزنامه 'وفد' است. اين حزب قانوني، خواهان قانون اساسي جديدي است كه در آن پارلمان از اختيارات بيشتري برخوردار باشد و دوره رياست جمهوري نيز به يك دوره محدود شود. در حوزه اقتصادي، اين حزب مدافع اقتصاد بازار و افزايش سرمايه گذاري است. اين حزب همچنين طرفدار وحدت اعراب و از ميان برداشتن سلاح هاي كشتار جمعي از منطقه خاورميانه و حمايت از حقوق فلسطينيان است. حزب الوفد پيشتر يكي از احزاب مخالف دولت در پارلمان اين كشور بود اما سال گذشته دور دوم انتخابات را تحريم كرد. اين حزب چندان بين مردم محبوب نيست. برخي اين حزب را متهم مي كنند كه با وجود نزديكي زياد به دولت مصر چنين وانمود مي كند كه يك حزب مخالف است.

به نظر مي رسد در تحليل رفتارهاي سياسي در مصر نبايد فقط به نقش احزاب اكتفا كرد بلكه بايد به بررسي جنبش ها و گروه هاي نوظهور و غير رسمي نيز پرداخت. اين نوع حركت ها كه بيشتر مخالف حكومت مصر هستند در سال هاي اخير و در سايه رشد فناوري هاي ارتباطاتي و اينترنتي شكل گرفته و توسعه يافته اند. به طور كلي مهمترين اين جنبش ها و گروه ها عبارتند از:

جنبش الكفايه:
اين جنبش كه در سال 2004 ظهور كرد متشكل از وكلا و استادان دانشگاه است كه مخالف حضور مجدد حسني مبارك و نيز جانشيني احتمالي فرزند وي جمال هستند. اين جنبش در سال هاي گذشته تجمع هاي اعتراض آميزي را برگزار كرده است.

جنبش 6 آوریل:
اين جنبش در سال 2008 با بهره گيري از شبكه هاي اجتماعي اينترنتي توسط گروهي از جوانان مصري عمدتا تحصيلكرده بنيان گذاري شد كه به حمايت از كارگران اعتصابي، خواهان اعتصاب سراسري مصر در ششم آوريل آن سال شدند. برگزاري راهپيمايي اعتراض آميز در سه شنبه دو هفته پيش كه منجر به آغاز موج جديد از حركت اعتراض آميز عليه مبارك شد توسط اين جنبش تدارك ديده شد.

جمعيت ملي تغيير:
اين مجموعه كه سال گذشته به ابتكار 'محمد البرادعي' مدير كل سابق آژانس بين المللي انرژي اتمي و پس از بازگشت به مصر تشكيل شد، متشكل از چندين گروه مخالف دولت از جمله الغد و اخوان المسلمين و نيز تعدادي از سياستمداران قديمي، روشنفكران و چهره هاي دانشگاهي است.

ائتلاف ملي تغيير:
اين مجموعه كه جديدترين مورد از گروه هاي جديدالتاسيس غير رسمي است همزمان با اوج گيري اعتراض هاي اخير عليه نظام حاكم در مصر تشكيل شد. اين ائتلاف كه متشكل از تمامي گروه ها و شخصيت هاي مخالف است، بزرگترين گردهمايي مخالفين جناح حاكم در مصر است. آنها اعلام كرده اند كه هيچ گفت و گويي را با نظام حاكم تا پيش از كناره گيري حسني مبارك از قدرت انجام نخواهند داد.

- "محمد البرادعی" رییس سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی با تاکید بر اینکه مبارک مشروعیت خود را از دست داده است ، گفت: عمر سلیمان قائم مقام جدید رییس جمهوری مصر ، از نگاه بسیاری از جوانان مصری و مردم این کشور یک مبارک دوم است.محمد البرادعی در گفت وگو با روزنامه اتریشی 'استاندارد ' با اشاره به اینکه وضعیت او و خانواده اش خوب است ، افزود : همه چیز بسیار آرام صورت می گیرد، اما می بینیم که حرکت مردم در مسیر خوبی قرار گرفته است. آنچه ما منتظر آن هستیم آنست که مبارک سرانجام به ندای مردم مصر گوش فرا دهد و بفهمد که مردم با صدای بلند چه می خواهند و چه می گویند. مبارک مشروعیت خود را از دست داده و باید از قدرت کناره گیری کند.
- البرادعی گفت: رژیم مبارک و نمایندگان او همچنان بر سر زنده ماندن تلاش می کنند. آنان از تغییر قانون اساسی صحبت کرده از اینکه پسر حسنی مبارک در انتخابات آینده شرکت نمی کند سخن می گویند و یا با موافقت خود از نظارت بر انتخابات آینده حرف می زنند.
- وی در ادامه افزود: اما این به آن معنا نیست که رژیم از قدرت کناره می گیرد. بویژه مردم به آنان اعتماد ندارند. رژیم در باره موضوعات مهمی چون تغییر در قانون اساسی، تغییرات در اجازه فعالیت احزاب و یا اینکه 30 سال وضعیت اضطراری در کشور باید لغو شود و یا اینکه مبارک باید برود ، صحبت نمی کنند. البرادعی گفت: اگر مبارک آماده باشد که برود ، ما تلاش خواهیم کرد که محترمانه از قدرت کنار برود.
- البرادعی در پاسخ به این سوال که 'آیا پس از تغییر در قانون اساسی برای انتخابات ریاست جههوری شرکت خواهد کرد'، گفت: من یک واسطه تغییر در مصر هستم، اگر این تغییر حاصل شود من وظیفه خود را انجام داده ام ، اینکه چه کسی در این انتخابات شرکت خواهد کرد اکنون واقعا اهمیتی ندارد ، اما اگر مردم بخواهند، من در انتخابات ریاست جمهوری شرکت خواهم کرد.
- "عصام العریان" از اعضای اخوان المسلمین گفت: خواسته های اخوان المسلمین همان خواسته های مردم مصر است و ما مخالف انحراف انقلاب هستیم.وی گفت: ما درگفتگوها به آزادی، کرامت و دموکراسی توجه کردیم. ما موافق ماندن مبارک تا سپتامبر نیستیم. رئیس جمهوری باید دست از عناد و لجاجت بردارد و جدول زمانی برای رفتن مشخص کند تا مردم آرام شوند و احساس کنند که به خواسته آنها توجه شده است.
- العریان افزود:ما با همه ابزارها برای خروج از بحران کنونی و تحقق خواست ملت موافقیم. امیدواریم که مبارک دست از لجاجت بردارد و تا پایان هفته جاری و نه سپتامبر آتی کنار برود.
- "محمد مرسی" دیگر عضو اخوان گفت: ما بر کناره گیری رئیس جمهور و رژیمش اصرار داریم. ما حزب حاکم، عوامل رژیم، نیروهای امنیتی و پارلمانش را نمی خواهیم و بر ادامه مبارزات تاکید داریم.وی گفت: اگر گفتگو خواسته های مردمی را تحقق نبخشد بی فایده است و مشارکت در آن بی ثمر خواهد بود.آنچه مردم تجمع کننده در میدان تحریر قاهره انجام دادند تو دهنی محکمی به کسانی که انقلاب مردم مصر را مورد تمسخر قرار می دادند، بود.
- مرسی ادامه داد: گفتگو سرآغاز تحقق خواسته های مردمی است. هر رژیمی باید مردمی باشد. این گفتگو گام نخست است که باید گامهای دیگری برداشته شود اگر رژیم در نیات خود صادق باشد. اوضاع میدان تحریر مصر را به زندگی برگرداند.
- "سعد الکتاتنی" دیگر عضو اخوان هم گفت: مشارکت ما در گفتگو تضمینی برای موفقیت دستاوردهای انقلاب بود. ما مخالفت خدشه وارد شدن به انقلاب 25 ژانویه هستیم و بر مشروعیت و مردمی بودن آن تاکید داریم. وی تصریح کرد: اخوان المسلمین همانند دیگر گروه ها در انقلاب مشارکت داشته اما آن را رهبری نکرده است. اخوان المسلمین به دنبال خواسته خاصی نیست و خواسته های آن ها همان خواسته های مردمی است. الکتاتنی بیان داشت: اگر گفتگوها جدی نباشد به آن ادامه نخواهیم داد. ما در کنار مردم هستیم. ما در جلسه اول گفتگو ها شرکت کردیم تا نیات اداره کنندگان بحران را بسنجیم که آیا مایل به پایان داده آن هستند یا خیر. بیانیه ای که امروز درباره گفتگوها صادر شده است کافی نیست، اما برای شروع بد نیست.

مصر، اسراییل و غرب
- به گزارش اشپیگل آنلاین یکی از همکاران دولت باراک اوباما از کناره‌گیری جمال مبارک استقبال کرده و گفته است، این گام مثبتی در راه تغییرات سیاسی ضروری در کشور است. او گفته است ما از برداشته شدن گام‌های دیگری در این مسیر خشنود می‌شویم.
- در همین حال فرانک وایزنر فرستاده‌ی ویژه‌ی آمریکا به مصر در ویدئویی که در کنفرانس امنیتی مونیخ پخش شد اظهار داشت مبارک باید همچنان بر سر قدرت بماند تا زمینه‌های گذار به یک حکومت دموکراتیک فراهم شود. او همچنین مسیر کنونی مصر را امیدوارکننده خواند اما تاکید کرد هنوز خطر خشونت بر طرف نشده است. معترضان این اظهارات را غیرمنتظره تلقی می‌کنند و همچنان بر درخواست خود برای کناره‌گیری فوری مبارک اصرار دارند.
- در کنفرانس امنیتی مونیخ ضمن پشتیبانی از دموکراسی و اصلاحات در مصر، نسبت به انتخابات سریع در این کشور هشدار داده شد. در این کنفرانس همچنین به جنگ سایبری و بحران اقتصادی و تاثیر آن بر مسایل امنیتی در ناتو پرداخته شد.
- چهل و هفتمین کنفرانس امنیتی مونیخ در روز جمعه ۴ فوریه آغاز به کار کرد. موضوع محوری در این نشست تاثیر بحران اقتصادی بر امنیت بین‌المللی در نظر گرفته شده بود، اما تحولات سیاسی در برخی کشورهای عربی همچون تونس و مصر دستور جلسه تعیین شده را دستخوش تغییراتی اساسی کرد. در کنفرانس امنیتی مونیخ حدود ۲۲ رهبر جهان، بیش از ۲۰ وزیر امورخارجه، ۲۴ وزیر دفاع و فرماندهان نظامی و حدود ۶۷ مقام عالیرتبه از کشورهای مختلف شرکت کرده‌اند.
- هیلاری کلینتون در کنفرانس امنیتی مونیخ اعلام کرد که در پی گفت‌وگو با همکاران اروپایی خود و پس از دیدار با صدراعظم آلمان، آمریکا و اروپا به نتیجه‌ یکسانی رسیده‌اند. به گفته‌ کلینتون، واشنگتن در مورد کناره‌گیری سریع حسنی مبارک پافشاری نخواهد کرد.
- خبرگزاری رویترز گزارش می‌دهد که رهبران آلمان و بریتانیا نیز در کنفرانس امنیتی مونیخ بر سر تحولات مصر به توافق رسیده‌اند و موضع هماهنگی را به پیش خواهند برد. به گفته آنگلا مرکل، انتخابات کاملاَ سریع به عنوان آغازی برای روند دموکراتیزاسیون در مصر خطا خواهد بود.
- صدراعظم آلمان تاکید کرده است که تجربه اتحاد دو آلمان نشان می‌دهد که شکل‌گیری ساختارهای جدید نیازمند زمان لازم هستند. مرکل گفت: اگر در گام نخست انتخابات برگزار شود، ساختارهای جدید شانسی برای دوام نخواهند داشت.
- دیوید کامرون، نخست‌وزیر بریتانیا نیز گفت: فکر نمی‌کنم که با چرخاندن یک کلید و یا برپایی یک انتخابات بتوانیم مشکلات جهان را حل کنیم.
- هرمان فان رومپوی، رئیس دایمی شورای اتحادیه اروپا نیز تاکید کرد که اروپا از روند اصلاحات و دموکراسی در مصر پشتیبانی خواهد کرد. وی گرچه از تغییرات سریع در مصر سخن گفت، اما تاکید کرد این انتقال باید به صورت منظم عملی شود.
- کارل تئودور تسو گوتنبرگ، وزیر دفاع آلمان در سخنرانی افتتاحیه خود گفت: ما نباید این تصور اشتباه را رواج دهیم که رژیم‌های اقتدارگرا و یا مستبد در منطقه مطلوب‌تر از حکومت‌هایی هستند که از طریق انتخابات آزاد برگزیده شده‌اند.
- آندرس فوگ راسموسن، دبیرکل ناتو نیز در سخنان خود، حمله به معترضان و خبرنگاران در مصر را محکوم کرد. در حالی‌که اغلب سخنرانان غربی درباره تحولات مصر دارای نظرات کم و بیش مشابه‌ای هستند، درباره هزینه‌های لازم برای تامین امنیت کشورهایشان متفوق‌القول نیستند.
- وزیر امور خارجه آلمان از اظهار نظر درباره خبرهای منتشره مبنی بر سفر حسنی مبارک به آلمان به بهانه معالجه برای خروج از مصر خودداری کرد. گیدو وستروله یکشنبه شب به شبکه تلویزیونی زد دی اف آلمان گفت: ما اعضای دولت فدرال آلمان از حدس و گمانه زنی ها در رابطه با چنین مساله حساس و مهمی خودداری می کنیم.
- وزارت امور خارجه فرانسه اعلام کرد که کلیه تحلیل گران و پژوهشگران فرانسوی که اخبار مصر را رصد می کنند، به دلایل امنیتی حق اظهار نظر و درج خبر در زمینه انقلاب مصر را ندارند .

107368 - 89.11.18
منابع در دفتر موسسه آفران موجود است