مقدمه
تنشهای پس از انتخابات ریاست جمهوری در ساحل عاج، بحران های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زیادی را در ساحل عاج پدیدار نموده است.
در حال حاضر "لوران باگبو" که در طول 10 سال گذشته رئیس جمهور بوده است، خود را پیروز انتخابات دانسته و اعلام نام "الحسن واتارا" و به رسمیت شناخته شدن وی به عنوان رئیس جمهوری جدید را توطئه ای می داند که از سوی کشورهای آمریکا و فرانسه طراحی شده است. از سوی دیگر واتارا که از مخالفان جدی دولت باگبو بوده و طبق اعلام کمیسیون انتخابات رسماً رئیس جمهور است، همچنان بر مواضع خود پافشاری کرده و خواستار کناره گیری باگبو از قدرت است.
این در حالی است که واتارا در حال حاضر در هتلی واقع در ابیجان پایتخت ساحل عاج عملاً زندانی است و توان خروج از آن و یا دست زدن به اقدامی عملی را ندارد. این هتل از بیم حمله ارتش طرفدار باگبو توسط نیروهای حافظ صلح سازمان ملل متحد محافظت می شود.
تنشهای داخلی در ساحل عاج بلافاصله پس از بروز اختلاف در نتایج انتخابات بروز کرده و روز به روز بر دامنه آن افزوده شده است. این تنشها در این مدت به درگیریهای محدودی میان طرفداران دو نامزد در مناطق مختلف کشور و حتی خارج از آن انجامیده است. طبق آمارهای رسمی تا کنون بالغ بر 200 نفر در درگیریهای داخلی کشته شده اند و حمله به سفارت ساحل عاج در گینه نیز یکی از اقدامات هواداران واتارا در خارج بوده است.
هر چند با توجه به شرایط فعلی احتمال بروز جنگی داخلی در این کشور هر لحظه بیشتر می شود، اما با بررسی سیر تحولات بحران ساحل عاج در غالب روزشمار، سعی در تبیین راهکارهای متصور جهت حل این بحران خواهیم نمود.

روزشمار تحولات ساحل عاج

/2010/
28 نوامبر/ دور دوم انتخابات رياست جمهور ساحل عاج ميان لوران باگبو و الحسن واتارابرگزار شد.
اين انتخابات در فضايي كاملا متشنج برگزار شد و دو رقيب يكديگر را به خريد آراي ساكنان برخي مناطق متهم كردند.

****
2 دسامبر/
كميسيون مستقل انتخابات ساحل عاج، الحسن واتارارا به عنوان پيروز دور دوم انتخابات رياست جمهوري اين كشور اعلام كرد.
بر اساس آمار منتشر شده توسط كميسيون مستقل انتخابات ساحل عاج، واتارا با كسب بيش از 54 درصد از آراي ماخوذه توانست پيروز انتخابات اين كشور شود.

****
3 دسامبر/
يك روز پس از آنكه كميسيون انتخاباتي ساحل عاج، الحسن واتارارا به عنوان رئيس جمهور اعلام كرد، لوران باگبو رقيب انتخاباتي وي، خود را به عنوان پيروز انتخابات معرفي كرد.
اين در حاليست كه از همان ابتدا سازمان ملل متحد، اتحاديه اروپا، اتحاديه آفريقا، واشنگتن، فرانسه و لندن، لوران باگبو را محكوم و اعلام كردند واتارا را به عنوان رئيس جمهور رسمي ساحل عاج قبول دارند.

****
4 دسامبر/
باگبو به عنوان رئيس جمهور قانوني ساحل عاج سوگند ياد كرد. از سويي ديگر واتارا نيز بطور غير رسمي سوگند رياست جمهوري ياد كرد و 'گيوم سورو' را به عنوان نخست وزير خود برگزيد.
در واكنش به اين موضوع، باگبو نيز 'آكه گبو' را به عنوان نخست وزیر خود انتخاب كرد.

****
7 دسامبر/
جامعه اقتصادي غرب آفريقا عضويب ساحل عاج را به حالت تعليق در آورد و از لوران باگبو خواست تا از قدرت كناره گيري كرده و زمان امور كشور را به دست الحسن واتارا بسپارد.
چندي پس از اين موضوع نيز اتحاديه آفريقا عضويت ساحل عاج را به حالت تعليق در آورد.

*****
15 دسامبر/
پاريس اعلام كرد، در نظر ندارد به منظور سرنگوني دولت باگبو دست به اقدام نظامي بزند.

****
16 دسامبر/
تظاهرات هواداران واتارا با واكنش تند نظاميان وفادار به لوران باگبو مواجه شد و تظاهركنندگان به شدت سركوب شدند.

****
18 دسامبر/
لوران باگبو خواستار خروج كامل كلاه آبي هاي سازمان ملل متحد و همچين نيروهاي فرانسوي مستقر در كشورش شد.

****
19 دسامبر/
سازمان ملل متحد خشونت هاي نظاميان وابسته به باگبو را كه در طول سه روز موجب مرگ 50 نفر از مخالفان دولت شد، محكوم كرد.

*****
20 دسامبر/
اتحاديه اروپا رواديد لوران باگبو و 18 نفر از نزديكان وي را لغو و اعلام كرد اين افراد اجازه سفر به كشورهاي اروپايي را ندارند.
فرداي آن روز نيز آمريكا تحريم هاي مشابهي عليه دولت لوران باگبو تصويب و به اجرا گذاشت.

****
21 دسامبر/
بر خلاف درخواست باگبو مبني بر خروج كامل كلاه آبي هاي سازمان ملل متحد، اين سازمان در اقدامي ماموريت نيروهاي خود در سازمان ملل را به مدت شش ماه ديگر تمديد كرد كه با واكنش تند لوران باگبو مواجه شد.

****
21 دسامبر/
الحسن واتارااز مردم ساحل عاج خواست دست به نافرماني اجتماعي بزنند.

****
22 دسامبر/
فرانسه، آلمان، سوئد و پرتغال به اتباع خود در ساحل عاج پيشنهاد كردند هر چه زودتر اين كشور را ترك كنند.
در همين روز بانك جهاني دارائي هاي ساحل عاج را بطور موقت مسدود كرد.

****
23 دسامبر/
اتحاديه اقتصادي و پولي جامعه اقتصادي غرب آفريقا به الحسن واتاراوعده داد كه مي تواند بر روي كمك هاي مالي بانك مركزي كشورهاي غرب آفريقا حساب كند.
واشنگتن از لوران باگبو خواست تا هر چه زودتر از مقام خود كناره گيري كرده و زمام حكومت را به رقيب انتخاباتي خود الحسن واتارابسپارد.
در همين روز سازمان ملل متحد با انتشار آمار اعلام كرد در درگيري ها و خشونت هاي 16 تا 21 دسامبر ساحل عاج، 173 نفر كشته و 471 تن ديگير بازداشت شده اند.

*****
24 دسامبر/
جامعه اقتصادي غرب آفريقا تهديد كرد، در صورت اصرار لوران باگبو به باقي ماندن در راس امور ساحل عاج، دست به اقدام نظامي عليه دولت وي مي زند.

****
26 دسامبر/
لوران باگبو تنش هاي موجود در كشورش را حاصل توطئه هاي فرانسه و آمريكا دانست و به شدت آن را محكوم كرد.

****
27 دسامبر/
الحسن واتارااز مردم ساحل عاج خواست دست به اعتصاب عمومي بزنند. به دنبال اين موضوع، هواداران وي سفارت ساحل عاج در پاريس را چند ساعتي به اشغال خود در آوردند و كار اين سفارتخانه را مختل كردند.

****
28 دسامبر/
روساي جمهور كشورهاي بنين، سيرالئون و دماغه سبز از سوي جامعه اقتصادي غرب آفريقا ماموريت يافتند تا به منظور متقاعد كردن لوران باگبو براي كناره گيري از قدرت به ساحل عاج سفر كنند.
يك كاروان حامل كلاه آبي هاي سازمان ملل در آيبجان هدف حمله مسلحانه قرار گرفت و يك نظامي سازمان ملل زخمي شد.
بيش از 19 هزار نفر از ساكنان ساحل عاج از بيم ناآرامي و درگيري هاي موجود به سمت كشور همسايه، ليبريا كوچ كردند.

****
29 دسامبر/
'يوسف بامبا' از سوي الحسن واتارا به عنوان سفير ساحل عاج در سازمان ملل متحد منتصب شد.
بامبا از سازمان ملل متحد خواست هر چه زودتر نسل كشي در ساحل عاج را متوقف كند.
كشورهاي عضو اتحاديه اروپا اعلام كردند كه تنها سفراي الحسن واتارارا به رسميت مي شناسند.

****
31 دسامبر/
لوران باگبو بار ديگر با تاكيد بر اين موضوع كه رئيس جمهور قانوني ساحل عاج است، اعلام كرد كه به هيچ عنوان تسليم فشارهاي جامعه جهاني نمي شود.
باگبو رقيب انتخاباتي خود را به تلاش براي كودتا با كمك جامعه جهاني متهم كرد و از وي خواست هر چه زودتر كشور را ترك كند اما اين تهديد مثمر ثمر واقع نشد و واتارا حاضر نشد ساحل عاج را ترك كند.
فرانسه بار ديگر از تمام اتباع خود در ساحل عاج خواست اين كشور را بلافاصله ترك كنند.
اتحاديه اروپا تحريم هايي عليه 59 نفر ديگر از نزديكان باگبو تصويب كرد.

*****

/2011/
1 ژانويه/ لوران باگبو نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل را به آتش گشودن بر روي مردم غير مسلح متهم كرد.

****
2 ژانويه / نيروهاي وابسته به لوران باگبو به منطقه سكونت الحسن واتاراحمله كردند.

****
3 ژانويه / ميانجيگري جديد كشورهاي آفريقايي براي پايان دادن به خشونت هاي ساحل عاج و خروج از بن بست سياسي در اين كشور.

****
4 ژانويه / بر اساس آخرين آمار منتشر شده از سوي سازمان ملل متحد، در درگيري هاي ساحل عاج كه از اواسط ماه دسامبر آغاز شده است، تاكنون 179 نفر كشته شده اند كه بيشتر آنها را هواداران الحسن واتاراتشكيل مي دهند.

****
6 ژانويه / واشنگتن دارايي هاي لوران باگبو رييس جمهور ساحل عاج را مسدود كرد.

****
12 ژانويه / به دنبال درگيري هاي مسلحانه چند روزه ميان هوداران باگبو و الحسن واتارا، آتش بس موقت ميان دو گروه منعقد شد.

****
13ژانويه / سازمان ملل متحد با انتشار بيانيه اي ضمن درخواست از لوران باگبو مبني بر كناره گيري از قدرت، آمار كشته شدگان خشونت هاي ساحل عاج از اواسط دسامبر سال گذشته ميلادي را 247 نفر اعلام كرد.

****
14 ژانويه / اتحاديه اروپا بار ديگر تحريم هايي عليه لوران باگبو و نزديكانش اعمال كرد. همچنين در اين روز الحسن واتارابار ديگر گزينه استفاده از زور عليه باگبو را مطرح كرد.

****
18 ژانويه / نيروهاي حافظ صلح سازمان ملل متحد حمله هواداران لوران باگبو را به نيروهايش در ساحل عاج محكوم كرد.

****
19 ژانويه / 'رايلا اودينگا' نخست وزي كنيا و ميانجيگر اتحاديه آفريقا در بحران ساحل عاج، پس از دو روز اقامت و بدون كسب نتيجه محسوسي از سفر خود به آبيجان، اين كشور را ترك كرد.

****
20 ژانويه/ فرماندهان ارتش کشورهای غرب آفریقا باگبو را به حمله مسلحانه تهدید کردند.
سوئیس اموال باگبو را مصادره نمود.

****
21 ژانويه/ غنا گزینه نظامی را مناسبترین گزینه برای خروج باگبو برشمرد.

****
22 ژانويه/ رئیس جمهور مالی خواستار حل مسالمت آمیز بحران ساحل عاج گشت.

****
23 ژانويه/ کشته های بحران ساحل عاج به 260 نفر رسید.

****
24 ژانويه/ بازگشت سفیر باگبو از فرانسه به ساحل عاج
نخست وزیر واتارا خواستار اقدام نظامی جهت خروج باگبو از قدرت شد.

****
25 ژانويه/ آمریکا واردات کاکائو خود را از ساحل عاج جهت به زانو درآوردن باگبو، متوقف نمود.

****
26 ژانويه/ رئیس اتحادیه آفریقا ، جهت گفتگو با باگبو، وارد ساحل عاج شد.
فرانسه راه حل مسالمت آمیز را در ساحل عاج، بهترین گزینه ممکن دانست.

****
27 ژانويه/ دستور باگبو برا ی کنترل و توقیف دفاتر بانک مرکزی ساحل عاج
رئیس جمهور غنا اعلام کرد که آماده حمایت از هر گونه تصمیم جامعه اقتصادی غرب  آفریقا می باشد.
سه کشته در تظاهرات هواداران واتارا در شرق ساحل عاج

****
29 ژانويه/ شیلی واتارا را به عنوان رئیس جمهور رسمی ساحل عاج به رسمیت شناخت.
بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل از باگبو خواست که به اراده مردم احترام بگذارد .

****
30 ژانويه/ برگزاری اجلاس 16 نفر از سران کشورها در اتحادیه آفریقا و بررسی بحران ساحل عاج و راه حل های برون رفت از این بحران
هوارداران الحسن واتارا بر خواسته خود مبنی بر خروج هر چه سریعتر باگبو تأکید کرد .

****
31 ژانويه/ اتحادیه آفریقا  به دنبال راه حلی مسالمت آمیز و سیاسی در قالب مذاکره می باشد.
بیانیه اتحادیه آفریقا در به رسمیت شناختن الحسن واتارا و خروج سریع لوران باگبو از قدرت

بررسی راه حل ها و ابزارهای برون رفت از این بحران
نهادهای بین المللی نظیر سازمان ملل متحد تا کنون، در حل بحران ساحل عاج، نه تنها هیچ اقدام بازدارنده ای انجام نداده و فقط به دادن هشدار در این زمینه بسنده کرده اند، بلکه خود نیز عاملی برای ادامه یافتن تنشها بوده اند. به عنوان نمونه به رسمیت شناخته شدن واتارا از سوی سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا و در مقابل تحریم باگبو و تهدید وی به اقدام نظامی، مواردی است که به بحران در ساحل عاج دامن زده است.
از دیگر سو در حالیکه نهادهای غربی نتوانسته اند در حل این مشکل کاری از پیش ببرند، کشورهای آفریقایی همسایه ساحل عاج نیز با تهدید نظامی، این کشور را بیشتر به سوی جنگی ناخواسته سوق داده اند. اتحادیه آفریقا ابتدا که ابتدا کوشید از طریق میانجیگری به بحران ساحل عاج پایان دهد، در نهایت دولت این کشور را تحریم کرد.
اما اعضای جامعه اقتصادی غرب آفریقا (ecowas) پا را از این فراتر گذاشته و دم از حمله نظامی برای سرنگون کردن باگبو زدند. این مسئله تا آنجا پیش رفت که واتارا نیز سرانجام با گزینه نظامی موافقت کرده و از این کشورها خواست برای پایان دادن به وضع موجود دست به سلاح برده و هر چه سریعتر قصد خود را عملی نمایند.
ولی چنانچه در روز شمار تحولات ساحل عاج بررسی شد، لحن تند و خشن سیاستمداران آفریقایی و حتی سایر نهادهای بین المللی، با گذشت زمان، روبه نرمی رفته و به دنبال رفتارهای دیپلماتیک افتاده اند.
منافع  و متعلقات اقتصادی کشورها ی خارجی خصوصاً فرانسه و بیم اقدامات خراب کارانه، ایجاب نموده تا این تغییر نگرش و رفتار به شدت محسوس شده به گونه ای که فرانسه را وادار نموده تا تحریم اقتصادی را مناسبترین گزینه ممکن بر شمرد.
تبعات اقدام نظامی در کشورهای آفریقایی به حدی سنگین است که بر فقر و تنگدستی موجود به شدت می افزاید.
بحران های به وجود آمده در آفریقا خصوصاً تونس و شمال آفریقا، هزینه هایی را تحمیل نمود که گزینه برخورد نظامی را حتی برای فرماندهان نظامی جامعه اقتصادی غرب آفریقا، اقدامی بعید جلوه گرنموده است.

نتیجه گیری
طبق ملاحظات و تغییر رویه های صورت پذیرفته در روز شمار تحولات بحران ساحل عاج می توان پیش بینی نمود که در ابتدا با تحریم اقتصادی و انزوای سیاسی و بین المللی، لوران باگبو و حامیانش را از عرصه قدرت خارج نمایند به گونه ای که حتی توان پرداخت حقوق نیروهای ارتش و کارمندان دولتی را نداشته باشد و نیز از آنجا که سابقه حکومت باگبو سابقه روشنی در اذهان مردم ساحل عاج و حتی طرفداران وی ندارد، با فشارهای وارده وی را تنها گذارند؛ اگر این مقاومت ها به دلایل مختلف از جمله حس تحزب و گروه گرایی ادامه یابد، می توان پیش بینی نمود که با یک اقدام کماندویی و شبه نظامی نسبت به دستگیری و حتی ربایش باگبو مواجه گردیم.
در این مرحله پیش بینی می شود که  اقدام نظامی آخرین گزینه مطرح خواهد بود.

12004 - 89.11.17
منابع در دفتر موسسه آفران موجود است.