انقلاب جهان عرب که جرقه آن با پيروزي مردم در تونس زده شد و با برکناري رژيم مبارک در مصر، به کشورهايي چون بحرين، ليبي و يمن سرايت کرده است، همچنان کانون توجه تحليل‌گران قرار دارد.

شبکه خبري پرس تي‌وي در برنامه خود با چند کارشناس و تحليلگر برجسته درباره تحولات مصر و تونس بعد از قيام مردم و پيروزي آنان در برکناري رژيم‌هاي خودکامه اين دو کشور عربي، گفتگو کرده است که به شرح زير است: 

انقلاب‌هاي مصر و تونس در براندازي ديکتاتورهاي اين کشورها موفق بوده‌اند، اما آيا انقلابيون به اهداف اصلي اين قيام‌ها دست‌يافته‌اند؟ در هر دو کشور اگرچه جوانان در صدد تشکيل گروه‌هاي سياسي هستند، تلاش آن‌ها ممکن است تحت نفوذ خارجي‌ها مانند امريکا و متحدان آن و همچنين بقاياي رژيم سابق باشد که در نهايت انقلاب به دست بيگانگان بيفتد.
جالب اين جاست که وزير دفاع امريکا گفته است اين کشور سعي دارد به آرامي به مصر کمک کند تا به سمت انتخابات حرکت کند. او حتي از اين هم فراتر رفته و افزوده است، در امريکا سازمان‌هاي خاصي وجود دارند که در تامين مالي اين اهداف فعاليت مي‌کنند. به نظر شما اين اقدامات با آرمان‌هاي افرادي که اين گونه انقلاب‌ها را به‌ويژه در مصر برپا کردند، چه قدر هم‌خواني دارد؟

محمد عاصي، امام جمعه واشنگتن: براي بررسي اين موضوع نياز به دو اصل داريم. انقلاب مردم مصر دو جنبه دارد. يک جنبه آن داخلي است. مردم مصر خواستار يک دولت جديد هستند که نماينده مردم باشد. تحقق اين مساله بستگي به خود مردم مصر دارد. آن‌ها در حال نوشتن قانون اساسي هستند و اين جريان مدتي است که به راه افتاده است. وجه مشترک تمام مردم مصر اين است که آن‌ها به دنبال دولتي هستند که از مردم برخواسته باشد.
بعد دوم انقلاب مصر مربوط به نيروهاي خارجي است. از اهميت مصر نمي‌توان به سادگي گذشت. مصر در يک منطقه حساس و استراتژيک خاورميانه واقع شده است. مصر همچنين در مرز آفريقا قرار دارد. بسياري از مردم مصر به دنبال آزادي هستند و جمعيت اين کشور به 85 تا 90 ميليون نفر مي رسد که حدودا يک چهارم جمعيت کشورهاي عرب را تشکيل مي‌دهد.
براي امريکا و نيروهاي خارجي که در اين منطقه حضور دارند اين مساله اهميت زيادي دارد که مصر گامي در خلاف منافع آن‌ها برندارد و کاري نکند که در مناقشات اسرائيل-فلسطين بي‌ثباتي ايجاد کند.
از اين رو مي‌بينيم مقامات امريکايي رسما اعلام مي‌کنند در تحولات مصر در پشت پرده فعاليت خواهند کرد. امريکا به مصر به عنوان يک مساله انساني نمي‌نگرد. امريکا دغدغه شکل‌گيري يک روند دموکراتيک در مصر را ندارد. امريکا با دولت‌هاي غير دموکراتيک در شبه جزيره عرب رابطه خوبي ايجاد مي‌کند و رابطه بسيار خوبي با کشورهايي چون بحرين و يمن دارد. دولت‌هاي بحرين و يمن در حال حاضر با مردم خود، جنگ به راه انداخته‌اند. بنابر اين امريکا يک بازي بزرگ شطرنج به راه انداخته است و مصر يکي از مهره‌هاي مهم اين بازي است.

پرس تي‌وي: اجازه دهيد درباره تونس هم کمي گفتگو کنيم و به منافع امريکا در تونس بپردازيم. هيلاري کلينتون (وزير امور خارجه امريکا) اخيرا به اين کشور رفته بود. آيا مردمي که دست به انقلاب تونس زدند علاقه‌اي به امريکا دارند؟ همان‌گونه که مي‌دانيم، امريکايي‌ها ميليون‌ها دلار براي تونس هزينه کرده‌اند.

فتحي وردا از فعالان برجسته کمپين تحکيم تونس در لندن: مردم تونس شک و ترديد دارند. زيرا آن‌ها مطمئن نيستند که دولت موقت تونس نسبت به تغييرات اساسي متعهد باشد. بنابر اين بين دولت موقت و مردم نوعي بي‌اعتمادي حاکم است.
از نظر مردم تونس، هيلاري کلينتون براي حمايت از منافع امريکا به کشورشان آمده است. بنابراين آن‌ها خشنود نيستند. مردم مي‌خواهند که دولت موقت دست به تغييرات ريشه‌اي بزند. آن‌ها مي‌خواهند که اين دولت اصلاحات را تسريع بخشد. اما اين‌ها چيزهايي نيست که دولت موقت در حال حاضر انجام مي‌دهد. به همين دليل آن‌ها نااميد هستند.

پرس تي‌وي: با توجه به شوراي نظامي مصر که اداره کشور را در اختيار دارد و محمد حسين طنطاوي، رئيس اين شورا که رابطه نزديکي با امريکا دارد، اين شورا چطور مي‌تواند مردم را از آن‌چه شايستگي آن را دارند، برخوردار کند؟
مروان الاشعل، وکيل بين‌المللي از قاهره، پايتخت مصر: بايد صحبت‌هايم را اين‌ طور شروع کنم که انقلاب مصر هنوز کامل نشده است. ما در مصر در يک پرتگاه جدي هستيم.
نتيجه همه‌پرسي توسط شوراي عالي نيروهاي مسلح مصر اعلام شده است و از ديدگاه من نتيجه آن مورد استقبال مردم قرار نگرفت. مردم حس مي‌کنند که انقلاب آن‌ها به سرقت رفته است. مردم در دنياي عرب از نقش امريکا راضي نيستند. مردم از سفر مقامات خارجي به مصر خرسند نيستند. درباره منافع امريکا در خاورميانه به طور کل بايد بگويم که اين کشور نگران دو مساله است. اولين موضوع امنيت اسرائيل - يعني فرزند امريکا- است و مساله دوم سرمايه گذاري‌هاي بالاي امريکا در مصر است.
شما جنبه‌هاي انساني روابط امريکا با مصر را هم مطرح کرديد. به نظر من اين کشور با کشورهاي خاورميانه رابطه رمانتيک ندارد. مردمي که به اصلاح قانون اساسي راي مثبت دادند و نتيجه نهايي نيز مبين همين موضوع است، بر اين باور بودند که با راي آن‌ها قانون اساسي سال 1971 ميلادي احيا خواهد شد و با کناره‌گيري شوراي نظامي، انتخابات برگزار مي‌شود.
اين درحالي است که رويدادهاي اخير حکايت از يک سو‌ء تفاهم بين مردم و شوراي نظامي دارد. اين شورا اعلام کرده است 67 نفر از نظامي‌ها که پست‌هاي حساسي دارند، مي‌توانند نقش پارلمان را داشته باشد و همين مساله نارضايتي مردم را موجب شده است.
اين نظامي‌ها مي‌توانند قوانين و هرچيزي که به نظرشان براي اداره کشور مناسب است را به تصويب برسانند، درحالي که اين موضوع از لحاظ قانوني و سياسي قابل قبول نيست.

پرس تي‌وي: برخي از خارجي‌ها مانند مقامات امريکا و انگليس به مصر سفر کرده‌اند. يکي از نکاتي که در ديدارهاي آن‌ها وجود داشت اين بود که مقامات خارجي تنها با گروه‌هايي خاصي ديدار کردند و گروه‌هاي ديگر را ناديده گرفتند. چنين رفتاري به مردم و جوامع مصر چه پيامي مي‌رساند؟ منظور من ديدارهاي ديويد کامرون، جوزف ليبرمن و جان مک‌کين است.

محمد: افرادي که شما نام برديد، اگر بخواهم به صراحت بگويم، چهره‌هايي ضد اسلامي به شمار مي‌آيند. آن‌ها ترجيح مي‌دهند مصر تبديل به هر چيزي بشود جز يک کشور اسلامي. ليبرمن در امريکا گفته است، مسلمانان مقيم اين کشور، به صرف ظن و گمان مبني بر ارتباط با تروريسم، بايد از شهروندي اين کشور محروم شوند. اين اظهارات خصومت او را نسبت به اسلام نشان مي‌دهد.

پرس تي‌وي: زماني که کلينتون در تونس بود با گروه‌هاي اسلامي مانند حزب النهضه و يا جبهه اسلامي تونس گفتگو نکرد. آيا از نظر شما، شنيده شدن صداي اسلام‌گراها همان چيزي است که امريکا نسبت به آن واهمه دارد؟

فتحي: هيلاري کلينتون نه تنها با گروه‌هاي اسلامي مذاکره نکرد، بلکه با گروه‌هاي چپ گرا هم صحبت نکرد. او فقط با نماينده دولت موقت و رسانه‌هايي که به رژيم سابق نزديک بودند گفتگو کرد، بنابر اين کلينتون فقط با نزديکان تشکيلات به سخن پرداخت. اين موضوع نشان مي‌دهد، (از نظر وي) نه تنها اسلام‌گراها، بلکه چپ‌گراها و دموکرات‌ها نيز در تونس حق اظهار نظر ندارند.

پرس تي‌وي: شوراي نظامي مصر منابع مالي زيادي در اختيار دارد. بسياري از مردم مصر با درآمدي کمتر از 2 دلار در روز زندگي مي‌کنند. آيا شوراي نظامي مصر در بخش اقتصاد خصوصي مصر دخالت خواهد کرد تا تبديل به يک دولت غير نظامي شود؟

مروان: ما نسبت به اين که شوراي نظامي مصر بتواند چنين دستاوردهايي داشته باشد بسيار ترديد داريم. قبل از هر چيز اين موضوع مربوط به نقش شوراي نظامي مصر مي‌شود. اين شورا قرار بود، به صورت موقت و تا زمان انتخاب دولت غير نظامي اداره کشور را در اختيار داشته باشد. اين رويدادها ما را به ياد انقلاب 1919 مي‌اندازد؛ انقلابي که مصادره شد.
انقلاب سال 1952 ميلادي هم يک کودتاي غير نظامي بود. ارتش نمي‌تواند يک کشور را اداره کند و مردم هم از چنين چيزي استقبال نمي‌کنند. ارتش در 60 سال گذشته اين کار را کرده است و ديگر حق چنين کاري را ندارد.
از بعد اقتصادي نيز شگفتي‌هايي را شاهد بوديم. بازار بورس از زمان گشايش مجددش به بالاترين نرخ ها رسيده است و اين همان چيزي است که مردم انتظار داشتند. مردم مي‌دانند که در يک جامعه غير نظامي بايد همديگر را حمايت کنند. مردم در کنار هم مي‌ايستند و از يکديگر حمايت مي‌کنند. شواي عالي نظامي بايد نماينده رئيس جمهور باشد و نمي تواند نماينده هيچ يک از 4 قواي ديگر کشور باشد. اين شورا فقط مي تواند به صورت موقت و تا قبل از برگزاري انتخابات نماينده مردم باشد.

پرس تي‌وي: اين شورا برخي از افراد برجسته اقتصادي را تهديد به محاکمه کرده است و با بازار آزاد نيز مخالف است. اين مساله چطور به رفاه مالي مردم مصر خواهد انجاميد؟

مروان: آن‌ها فقط در مورد محاکمه اين شخصيت‌هاي اقتصادي صحبت مي‌کنند، در حالي که هنوز در دولت افرادي وجود دارند که سابقه فساد مالي زيادي دارند.

پرس تي‌وي: آقاي محمد عاصي شما به توضيحات خود درباره اين که چرا امريکا از شنيدن صداي اسلام گرايان نگران است، ادامه دهيد.

محمد عاصي: وزارت امور خارجه امريکا نماد ساختار سياست خارجي اين کشور است. آن‌ها در تمام دنياي اسلام نسبت به ابراز عقيده اسلام‌گراها عقده دارند. پس از انقلاب اسلامي در ايران، امريکا نتوانست جرات به خرج دهد و متوجه شود که آينده مشرق زمين يک آينده اسلامي است. هنوز مسائل زيادي به صورت مبهم باقي مانده‌اند. هيچ کس نمي‌داند که در مصر يا شبه جزيره عرب يا شبه قاره هند يا نقاط ديگر دنياي اسلام، براي مثال، چه نوع دولتي روي کار خواهد آمد.
دولت ها مي‌توانند در کشورهاي اسلامي اشکال متفاوتي داشته باشند. امريکا جاسوس‌ها و کارشناسان و مخبرهاي زيادي در خاورميانه دارد که به دولت امريکا اطلاع داده‌اند، آينده اين منطقه يک آينده اسلامي است.
دولت امريکا در سياست‌هاي قرن 19 و 20 خود گرفتار است و با واقعيات کنوني دنياي در حال تغيير، آشنا نيست. نظمي نوين در جهان به راه افتاده است و در بسياري از کشورها از جمله کشورهاي اسلامي يک جنبش به راه افتاده است که مردم خواستار دولتي هستند که نماينده واقعي آن‌ها باشد.
اگر به مردم اين منطقه آزادي بيان داده شود، در نهايت در اين کشورها شاهد رشد اسلام خواهيم بود. اما دولت امريکا و مسئولان اجرايي اين کشورها نمي‌خواهند اين واقعيت‌ها را درک کنند.

پرس تي‌وي: چرا امريکا در برابر اين صداي اسلامي که قطعا وجود دارد مقاومت مي‌کند؟
مروان: موضع امريکا در برابر مردم مصر کاملا مشخص است. مردم مصر احساساتي هستند و ذهنيت ساده‌اي دارند. آن‌ها از هر نوع جنبش ليبرال در اين کشور ،صرف نظر از شکل آن، حمايت مي‌کنند.

منبع: خبرگزاری افق