بعد از مدت ها مصر مرز خود با نوار غزه در گذرگاه رفح را بازگشود و برای نخستین بار پس از چهار سال اجازه رفت‌وآمد به افراد را داد. بازگشایی این گذرگاه از سوی مصر در پایان ماه آوریل، زمانی که دو روز از پیمان آشتی فتح و حماس در قاهره می‌گذشت، اعلام گردید. این اقدام دولت مصر از سوی فلسطینی‌ها مورد استقبال قرار گرفت اما اسرائیل از آن انتقاد کرد. در رابطه با این اقدام و اثرات آن بر منطقه با صباح زنگنه کارشناس مسائل خاورمیانه به گفتگو نشستیم که حاصل آن را می‌خوانید:

آقای زنگنه، بازگشایی گذرگاه مرزی رفح میان مصر و غزه تا چه حد از اهمیت برخوردار است؟
بازگشایی گذرگاه مرزی رفح میان مصر و غزه هم اهمیت نمادین و هم اهمیت عملی دارد. این کار، یک اقدام نمادین است از این جهت که مصر توانست از تعهدات یک جانبه اش به اسرائیل خلاصی پیدا کند، به ترمیم  رابطه با همسایه اش بپردازد و بر اساس منافع ملی خود عمل کند. از طرف دیگر این بازگشایی یک اقدام عملی است چرا که به جای این که مصر به حمایت و حراست از مرزهای رژیم اسرائیلی و کاستن از هزینه‌های این رژیم بپردازد، اکنون رژیم صهیونیستی باید متکفل حراست از آنچه مرزهای خود می‌داند، باشد.

اهمیت این اقدام برای فلسطینی‌ها چیست؟
این اقدام برای مردم فلسطین به خصوص ساکنان غزه، یک علامت مثبت است چراکه همسایه دینی، مردمی‌و تاریخی فلسطین به عادی سازی روابط با این قطعه از سرزمین‌های عربی بازگشته و طبیعتا این بازگشت به معنای کاهش محاصره غزه خواهد بود. بازگشایی این مرز می‌تواند هم در دسترسی مردم غزه به مواد غذایی و دارویی موثر باشد و هم رفت و آمد مسئولین فلسطینی را تسهیل کند.

تا چه حد این تصمیم نشان دهنده آینده سیاست خارجی مصر است؟
به نظر من این آغاز یک مسیر است و نمی‌تواند برای آینده مصر نقطه بازگشت محسوب شود، بلکه این نقطه حرکت متداوم و تصاعدی خواهد بود. این انتظاری است که هم مردم مصر و هم مردم کشورهای منطقه دارند. به نظر می‌رسد حضور مستمر مردم در صحنه سیاسی بر این روند تاکید خواهد کرد و حاکمان فعلی یا آینده مصر ناگزیر خواهند بود که این روند را حفط کنند.

آیا روابط با فلسطین در اولویت‌های سیاست خارجی مصر خواهد بود؟
اگر دایره‌ای را در نظر بگیریم که مساله‌ی فلسطین در قلب آن باشد، دایره‌ی بزرگ‌تر در جهان عرب و دایره‌ی بزرگ‌تر از آن جهان عرب را با اسلام ارتباط می‌دهد. در قلب این سه دایره مساله‌ی فلسطین است. رابطه‌ی فلسطین نسبت به مصر و رابطه‌ی مصر نسبت به فلسطین، رابطه‌ی سنگینی است که نه مصر حاضر به دست کشیدن از فلسطین است و نه فلسطین بدون حمایت مصر می‌تواند به جایی برسد.

آیا می‌توان انتظار داشت که روابط با ایران به همین صورت برقرار شود؟
به نظر می‌رسد باید به اولویت‌های حاکمان موقت مصر توجه کرد. یکی از اولویت‌های آن ها در سیاست خارجی ترمیم روابط با کشورهای همسایه مستقیم آن ها مثل سودان، فلسطین و لیبی خواهد بود. در مرحله بعد به همسایه‌ها و کشورهای سایر مناطق و دوایر بعدی خواهد بود. به نظر می‌رسد رابطه مصر و ایران در دایره دوم اولویت‌های مصر قرار خواهد گرفت.

در روزهای گذشته شاهد بودیم که از یک سو برخی مقامات مصری به از سرگیری روابط با ایران علاقه مندی نشان داده اند از سوی دیگر یک دیپلمات ایرانی در این کشور بازداشت شده است. این مسئله ناشی از چیست؟
آنچه مشخص است این است که تجدید رابطه ایران و مصر به معنای قوت و قدرت گرفتن هر دو کشور در منطقه است. از این جهت حتما کشورها و گروه هایی به این نتیجه راضی نیستند و مخالف برقراری این رابطه هستند. به این دلیل آن ها از هرگونه اقدامی‌که بتواند این رابطه را به تاخیر بیندازد رویگردان نخواهند بود.

آیا این مسئله به اختلافات داخلی مصر هم مربوط است؟
به نظر نمی‌رسد به اختلافات داخلی مربوط باشد. مسائلی از این دست بیشتر ناشی از اختلافات و درگیری های در صحنه سیاسی منطقه ای یا فرا منطقه ای بر می‌گردد.

منبع: دیپلماسی ایرانی