"محمد حسنين هيكل"، نويسنده و روزنامه‌نگار برجسته مصر در گفتگويي مشروح با شبكه الجزيره به تبيين آخرين ديدگاه‌هاي خود در برابر انقلاب مصر و انقلاب‌هاي عربي و تغيير و تحولات جاري در جهان عرب پرداخت.

راه پرپيچ و خم پيش روي انقلاب مصر
وي در ابتداي سخن با اشاره به انقلاب مصر و اينكه تاكنون موفق نشده اهداف مورد نظر انقلاب را به دليل نبود برنامه و بينش درست محقق نمايد و از اين حيث راه بسيار سخت و پرپيچ و خمي پيش‌روي اين انقلاب قرار دارد تا بتواند، اهداف خود را محق كند، پرده از آخرين ديدارش با حسني مبارك، رئيس جمهور مخلوع مصر برداشت كه "6 ساعت" به طول انجاميد و طي اين ديدار مبارك "از نگراني‌هاي خود براي هيكل گفته بود؛ اين كه اعتقاد داشت، معارضان و مخالفان از جمله احزاب و روزنامه‌هاي معارض به شدت در مصر پاي گرفته‌اند و او قصد دارد، قدرت را به نظاميان بسپارد".

تاكيد بر تشكيل هيئتي براي محاكمه ديكتاتورها و مقامات سابق
وي همچنين نگاهي به محاكمه ديكتاتورهاي دو كشور مصر و تونس دارد و در اين‌باره بر لزوم تشكيل هيئتي تاكيد كرد كه وظيفه اصلي آن بايد تحقيق در قضاياي فساد باشد.

مشكل انتخابات و قانون اساسي را بايد از طريق گفتگو و كارشناسي دقيق حل كرد
درباره انقلاب مصر هيكل با اشاره به انقلاب بزرگ فرانسه كه در سال 1848 به وقوع پيوست، گفت: هنگامي‌كه انقلاب فرانسه به پيروزي رسيد، ميان انقلابيون اين اختلاف نظر پيش آمد كه آيا اقتصاد را بر سياست ترجيح دهند يا بالعكس؛ درباره انقلاب مصر نيز هم اكنون همين مشكل پيش آمده و هم اكنون اختلاف نظر بر سر اين است كه آيا اول به انتخابات بپردازند يا قانون اساسي جديد را تدوين كنند و بالطبع تمام نظراتي كه تا كنون داده شده، نظرات بدون كارشناسي بوده و به همين دليل به نظر مي‌رسد، بايد با برگزاري نسشت‌ها و همايش‌هاي گفتگوي ملي كه تمام جريان‌ها و جناح‌ها در آن حضور داشته باشند و با ديدي كارشناسانه و دقيق به اين موضوع پرداخت.

بشار اسد در سوريه با اوضاع پيچيده‌اي روبرو است
اين نويسنده برجسته مصر در ارزيابي انقلاب‌هاي عربي كه در برخي از كشورها شاهد آن هستيم و به ويژه ناآرامي‌هاي سوريه و روند اصلاحاتي كه بشار اسد، رئيس جمهور اين كشور در پيش گرفته است، گفت: انجام هر گونه تغيير و تحولات و اصلاحات در سوريه دشوارتر از ديگر كشورهاي منطقه است، چون شرايط اسد در اتخاذ تصميمات آزاد نيست و مجبور است، برخي ملاحظات را همواره در نظر داشته باشد و همين موضوع موجب پيچيدگي اوضاع در سوريه مي‌شود. علاوه بر آن در سوريه ما با يك خانواده يا خاندان حاكم مواجه نيستيم بسان آنچه كه در مصر يا تونس با آن مواجه بوديم،‌ در سوريه بحث بر سر علويان و حزب حاكم است كه اختلافات ديرينه‌اي با هم دارند.

بايد شكاف استراتژيك عراق تا سوريه را پر كرد
هيكل با ابزار نگراني از شكافي كه از عراق تا سوريه ملاحظه مي‌شود، گفت: اين شكاف و خلاء در آينده نه چندان دور موجب بروز شكاف استراتژيك بسيار مهم در جهان عرب مي‌شود، به ويژه سوريه كه از جمله كشورهاي مهم واقع بر سواحل درياي مديترانه است كه هرگونه تغيير و تحول در آن بازتابي انكار ناپذير بر منطقه خواهد گذاشت.

اصلاحات به شرط تامل و برنامه‌ريزي
حسنين هيكل با اشاره به اين كه انجام اصلاحات و تغيير و تحول در جهان عرب امري الزامي و انكارناپذير است، تاكيد كرد: زماني اين اصلاحات مفيد و پاسخگو است كه با برنامه‌ريزي و تامل صورت گرفته باشد.

بزرگترين مشكل جهان عرب ناديده گرفتن رژیم صهیونیستی است
شنيدن ديدگاه‌هاي اين نويسنده برجسته جهان عرب درباره رژيم صهيونيستي نيز قابل تامل بود،‌ وي مي گويد: يكي از بزرگترين مشكلاتي كه جهان عرب با آن درگير است،‌ اين كه هيچ‌گاه از خود سوال نكرده رژيم صهيونيستي در برابر بحران‌هاي جهان عرب چه مي‌كند و همواره اقدامات اين رژيم را ناديده گرفته و از آن به راحتي گذشته است.

رژیم صهیونیستی از شكاف‌هاي به وجود آمده توسط اعراب به داخل آن ها نفوذ كرده است
هيكل كه نمي‌تواند، دل‌نگراني‌هاي خود را از اقدامات رژيم صهيونيستي در برابر انقلاب‌هاي عربي مخفي نگه‌دارد، مي‌گويد: رژیم صهیونیستی هميشه از شكاف‌هايي درون اعراب نفوذ كرده كه خود براي خود به وجود آورده‌اند و براي اين كه اين شكاف‌ها را از بين ببريم بايد با آن ها برخوردي آگاهانه داشته باشيم ... رژیم صهیونیستی به خوبي مي‌داند كه جولان را با مذاكره و گفتگو بازنمي‌گرداند و هنگامي‌كه به شهرك‌هاي خود در آنجا مي‌نگرد، بيش از پيش اطمينان مي‌يابد كه هيچ‌گاه جولان را از طريق مذاكره و گفتگو و راه‌هاي مسالمت‌آميز به سوريه نخواهد داد.

انقلاب يمن و بيم از جنگ‌هاي داخلي
حسنين هيكل درباره انقلاب يمن ابراز نگراني مي‌كند و با اشاره به بافت جغرافيايي و ساختار قبيله‌اي اين كشور مي‌گويد: شرايط در يمن بسيار پيچيده است، چون انتقال از بافت و شرايط قبيله‌اي به دولت مدني بسيار سخت است و از اين حيث بيم آن مي‌رود كه اوضاع در يمن به جنگ داخلي گرايش پيدا كند و در اين ميان اميد مي‌رود، كشورهاي همجوار با دخالت‌هاي بجا و آگاهانه خود مانع وقوع چنين امري شوند.

فرجامي سخت در انتظار قذافي و بيم تجزيه ليبي
اما درباره انقلاب ليبي هيكل معتقد است كه فرجامي سخت در انتظار قذافي است، چون او به هيچ عنوان نمي‌تواند، از كشور فرار كند و بيم آن مي‌رود كه بقاي او در كشور و ادامه جنگ با نيروهاي معارض و ناتو تقسيم كشور و چند تكه شدن آن را در پي داشته باشد.
هيكل با اشاره به ديدارهاي مكررش با قذافي مي گويد: او به شدت با انور سادات اختلاف نظر داشت. يكبار به ديدن من در دفتر الاهرام آمد و گفت كه خبر تعطيلي يكي از كارخانجات مصري را به دليل كمبود مواد خام خوانده و آماده است ‌ 300 ميليون جينه استرلينگ براي كمك به اين كارخانه و راه‌اندازي مجدد آن كمك كند،‌ اين موضوع را به سادات اطلاع دادم و از الاهرام راهي خانه سادات شديم. در آنجا قذافي به سادات گفت كه از من گله‌مند است و چون علت را جويا شدم، گفت كه چرا در يكي از شماره‌هاي روزنامه‌تان عكس سعود الفيصل را به اين بزرگي چاپ و منتشر كرده‌ايد، من توضيح دادم كه به اقتضاي حرفه خبرنگاريم بايد به وظايفم عمل كنم اما او با دشمن خواندن فيصل و آل سعود، او را به وابستگي به غرب متهم كرد و همين موجب تكدر خاطر سادات شد و به او گفت كه فيصل از دوستان بسيار نزديك من است؛ قذافي به اين دوستي خنديد و آن را زير سوال برد و همين موضوع باعث شد تا سادات كمك قذافي را رد كند.

ملت بحرين مظلوم و مورد ستم واقع شده است
هيكل درباره حوادث جاري در بحرين اعتراف كرد كه به ملت مظلوم اين كشور ستم روا گشته و دليل اين امر را در اين دانست كه جهان عرب ترجيح مي‌دهد، اين جهان به دست صهيونيست‌ها بيافتد تا به دست شيعيان.

رد ادعاي دخالت ايران در امور داخلي بحرين
وي با رد ادعاي مداخله ايران در اوضاع داخلي بحرين گفت: متاسفانه تمام توجه رژيم‌هاي عربي بر ايران متمركز شده در حالي كه توجه نمي‌كنند، شيطان بزرگي به نام اسرائيل در منطقه است.

انجام اصلاحات فوري و حقيقي در عربستان انكارناپذير است
اين روزنامه‌نگار برجسته مصر درباره تغيير و تحولات جاري در كشورهاي عرب حوزه خليج فارس گفت: عربستان سعودي بي‌شك مهمترين كشور عرب حوزه خليج فارس و مسئوليت انجام اصلاحات اجتماعي و سياسي فوري و حقيقي بر دوش حاكمان آن قرار دارد.

عربستان دريافته نمي‌تواند، خود را از تحولات منطقه‌اي دور نگه‌دارد
وي با ابراز نگراني از روابط اين كشورها با يكديگر كه خالي از اختلاف نظر نمي‌باشد، گفت: تا پيش از اين عربستان سعودي از طريق طرف سوم و استخدام ديگران منافع خود را در ديگر كشورهاي عربي تامين و براي آن مبارزه مي‌كرد اما هم اكنون ملاحظه مي‌كنيم اين كشور به شكلي مستقيم خود را درگير تغيير و تحولات جاري در كشورهاي همجوار و غيرهمجوار خود كرده و اين بدين معنا است كه عربستان به خوبي دريافته نمي‌تواند از تغيير و تحولات جاري در منطقه خود را به دور نگه‌دارد.

ملت‌هاي عربي در برابر توطئه‌ها بيدار باشند
حسنين هيكل با اشاره به اين كه سراسر منطقه عربي و ملل آن را اميد و آرزو فراگرفته، گفت: تحقق اين اميد و آرزوها كه در دستيابي به آزادي و دموكراسي نمود پيدا مي‌كند، بسيار سخت و با خطرات بسياري مواجه است، چون جهان عرب همواره از جمله مناطق مورد توجه جهانيان و به ويژه قدرت‌هاي بزرگ بوده و از آنجا كه ملل عربي خواسته‌ها و چشم داشت‌هاي بزرگ و بسياري دارد، بنابر اين توجه ويژه‌اي به اين منطقه شده و قدرت‌هاي بزرگ تمام توان خويش را بكار مي‌برند تا براي حفظ منافع خود مانع تحقق خواسته هاي مردمي شوند.

قدرت‌هاي بزرگ براي سركوب مردم به هر ترفندي متوسل مي‌شوند
هيكل با بيان اين كه حفظ منافع غرب و كشورهاي بزرگ در منطقه موجب مي‌گردد تا اين كشورها به هر ترفندي متوسل شوند، گفت: ملل عرب بايد در برابر توطئه‌ها و ترفندهاي بكار گرفته شده توسط جهان غرب هوشيار و بيدار باشد چون اين كشورها از تمام راهكارها و ترفندها از جمله اقدامات سري و مخفيانه و فشارهاي اقتصادي و سياسي و سرانجام در صورتي كه اقتضا كند، از اقدام نظامي براي غلبه بر انقلاب عربي استفاده مي‌كنند، به همين دليل تاكيد مي‌كند كه جهان عرب مرحله بسيار خطرناك و حساسي را سپري مي‌كند.

تثبيت اوضاع در تونس و مصر نيازمند برنامه‌هاي دقيق و حساب‌ شده‌ است
وي درباره اوضاع پس از انقلاب در مصر و تونس تاكيد كرد كه بايد براي تثبيت اوضاع در اين دو كشور برنامه‌هاي دقيق و حساب‌ شده‌اي براي آينده ترسيم كرد، برنامه‌هايي كه نه تنها اشتباهات گذشته را دوباره تكرار نكند،‌ بلكه موجب پيشرفت كشور به سوي آينده‌اي روشن شود؛ به خصوص مصر كه نمود يك سوم جهان عرب است و جايگاه بسيار مهمي را در اين جهان احراز مي‌كند.

منبع: خبرگزاری فارس