صدای پای مخالفین قذافی روز به روز بیشتر به گوش طولانی تر دیکتاتوری جهان می رسد و او و فرزندش که به عنوان جنایتکار جنگی شناخته شده اند و مورد تعقیب نهادهای پذیرفته شده جهانی هستند از یک سو غرب را به انتقام گیری تهدید می کنند و از سوی دیگر دست مذاکره دراز می کنند. در زمینه این تحولات با حجت الاسلام و المسلمین محمد منهاج، سفیر سابق ایران در لیبی گفتگو کرده ایم که می خوانید:

آقای منهاج، سیف الاسلام قذافی اعلام کرده که قذافی حاضر است با مخالفان و غرب وارد مذاکره شود؟ این موضع تا چه حد ناشی از ضربات اخیری بوده است که به قذافی وارد شده است؟
واقعیت این است که ضربات خیلی سنگین بوده و درگیری ها بیش از اندازه طول کشیده است. قذافی فکر می کرد با مقاومت خود می تواند مخالفینش را مایوس کند، ولی در عمل مردم لیبی نه تنها از مبارزه با قذافی مایوس نشدند بکله مصمم تر هم شدند و همچنان با شدت و حدت به مبارزه علیه نیروهای قذافی ادامه می دهند. این واقعیت امروز لیبی است و قذافی این را به خوبی درک می کند که نمی تواند چندان بر این مقاومت ها و مایوس شدن مخالفانش حساب باز کند. از سوی دیگر او فرد قابل اعتمادی نیست. او کسی است که حتی در زمانی که در آستانه سقوط است بازهم اگر یک درصد هم احتمال دهد که با مقاومت خود شاید به نتیجه ای برسد، مقاومت می کند. بنابر این واقعیت این است که علائم و نشانه ها و واقعیات صحنه لیبی این نتیجه را نشان می دهد که مقاومت قذافی بی نتیجه است و از طرف دیگر شخص قذافی و اطرافیانش به خصوص سیف الاسلام که مدت ها برای وراثت قدرت پدر انتظار کشیده قابل اعتماد نیستند و نمی توان بر این اظهارات حساب باز کرد و در این که آن ها الان بحث مذاکره یا مصالحه را مطرح می کنند نمی توان صداقتی دید.

وضعیت نظامی جنگ به چه صورت است؟ آیا می توان انتظار داشت که مخالفان به زودی بر نیروهای قذافی چیره شوند؟
مخالفان با وجود این کمبودهایی که داشته اند پیشروی های خوبی به سمت طرابلس داشته اند. متاسفانه ناتو در این زمینه کوتاهی کرده است. آن ها بیشتر می توانستدند به مخالفان کمک میدانی کنند که بتواننند زودتر کار را تمام کنند. کم کاری ناتو نیز به اختلافات ناتو مربوط است. موضع آمریکا برای برخی از کشورهای غربی مهم است. به هر حال  با این وجود که نیروهای ناتو نتوانسته اند کمک آنچنانی به مخالفان بکنند، آن ها توانسته اند تا نزدیکی طرابلس برسند و این اتفاق مهم و عجبیی است چراکه با وجود امکانات زیادی که قذافی در اختیار دارد نتوانسته است در برابر آن ها مقاومت کند و جلوی پیشرفت آن ها را بگیرد. این نشان می دهد که اگر یک مقدار ناتو جدی تر وارد میدان شود و کمک بیشتری به مخالفین کند شاید سریع تر بتوانند کار را تمام کنند. در حال حاضر مشکل عمده مخالفان این است که با کمبود امکانات مواجه هستند. نیروی انسانی و آمادگی برای مبارزه در بین مخالفان قذافی وجود دارد ولی کمبود امکانات و تجهیزات نظامی موجب شده که نتوانند کار را یکسره کنند و این به نظر من بخش جدی آن به کوتاهی ناتو در لیبی بر می گردد.  

معمر قذافی شب گذشته در یک پیام صوتی که از تلویزیون لیبی پخش شد بار دیگر از ناتو خواست که عملیات نظامی خود را در لیبی متوقف کند چراکه در غیر این صورت اروپا را آماج حمله قرار خواهد داد. این تهدید تا چه حد جدی است؟
این تهدید اصلا جدی نیست. قذافی در این شرایط هیچ امکانی برای این که حتی دست به یک سری عملیات های تروریستی که در دوران اوج قدرت خود در لیبی انجام می داد بزند. او حتی پنج درصد توان سابق را دارا نیست و صحبت هایی که می کند بلوف و تهدیدات توخالی است که از روی یاس و ناامیدی انجام می دهد. در صحنه عملیاتی توان قذافی کاملا تضعیف شده است. وقتی او در داخل کشور خود نمی تواند هیچ کاری انجام دهد و حتی طرابلس را نمی تواند به طور کامل در اختیار داشته باشد و حفظ کند چه طور می تواند اروپا را مورد هدف قرار دهد؟

آینده قذافی را چگونه می بینید؟  آیا ممکن است در نتیجه مصالحه امتیازاتی بگیرد و در لیبی بماند؟
چنانچه قبلا هم گفته ام از نظر من قذافی در آینده لیبی هیچ جایگاهی نخواهد داشت. اگر فرضا هم قرار است مصالحه ای صورت گیرد در این زمنیه است که قذافی بتواند از مجازات فرار کند و یا در داخل لیبی یا کشور دیگر جای امنی پیدا کند که کاری با او نداشته باشند و او را مجازات نکنند. حداکثر امتیازی که قذافی می تواند بگیرد همین است. این که مخالفان با قذافی در این زمینه به تفاهم برسند که او در آینده بخواهد در لیبی حکومت کند یا در حکومت مشارکت کند یا فرزندانش سمت هایی را به عهده بگیرند، قابل طرح نیست و من به هیچ وجه چنین احتمالی را منطقی نمی دانم. چراکه مردم لیبی به طور کامل از قذافی بریده اند و به او چشم یک دشمن خونخوار که دستش به خون مردم به شدت آلوده شده و حاضر شده برای حفظ حکومت خود کشور لیبی را نابود کند، نگاه می کنند. به هر حال، شهرهایی که مورد حملات نیروهای قذافی قرار گرفته اند ویران شده اند. کدام حاکمی حاضر است فقط به خاطر ماندن در حکومت با کشور خود چنین کاری را انجام دهد؟ بنابر این مردم به چنین نتیجه ای رسیده اند و به هیچ وجه قذافی در آینده لیبی جایگاهی نخواهد داشت.

منبع: دیپلماسی ایرانی