اشاره
متن حاضر مصاحبه ای است با جناب آقاي سيدهادي خسروشاهي. موضوع اصلي اين مصاحبه‌، تحقيقي بود كه آقاي خسروشاهي در ردّ اتهام كمك مالي جمال عبدالناصر به نهضت اسلامي مردم ايران صورت داده‌، آن را در قالب يك كتاب منتشر كرده است‌.

پس از قيام 15 خرداد، مقامات كشوري و امنيتي‌، همچنين رسانه‌هاي دولتي كمك‌هاي خارجي را يكي از عوامل بروز اين رويداد عنوان كردند و در پي تبليغ فراوان اين موضوع‌، خبر از فردي دادند كه حامل مبالغي براي كمك‌رساني به اين حركت بود و در فرودگاه تهران دستگير شد. اشاعه اين گزارش ها نتوانست در اصالت مردمي حركت 15 خرداد خللي وارد آورد اما موضوعي شد كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي محل پژوهش برخي محققان قرار گيرد.
تنها پژوهش مستقلي كه در اين باره منتشر شده كتاب «حقيقة علاقة عبدالناصر و الثورة الاسلامية في ايران‌» نوشته آقاي سيدهادي خسروشاهي است‌.

شما كتابي به زبان عربي در مصر چاپ كرده‌ايد كه موضوع آن بررسي يك اتهام است‌؛ اتهامي كه مي‌گفت جمال عبدالناصر رهبر وقت مصر با كمك هاي مالي خود موجب پيدايش حادثه 15 خرداد شده است‌. نام اين كتاب «حقيقة علاقة عبدالناصر و الثورة الاسلامية في ايران‌» است و شناسنامه‌اش مي‌گويد كه در سال 2003م توسط دارالهدف للاعلام والنشر در قاهره چاپ شده است‌. در اين گفتگو برآنيم تا به خوانندگان فصل‌نامه مطالعات تاريخي بگوييد كه چه عللي موجب شد به تأليف اين كتاب اقدام كنيد.
من نماينده جمهوري اسلامي ايران در واتيكان بودم‌. در آن دوره تقريباً همه نشريه‌هاي ضدانقلابي كه در امريكا چاپ مي‌شدند يا در اروپا به دستم مي‌رسيد و آن ها را مي‌خواندم‌. اين يك علاقه شخصي بود و در حوزه وظايف سفارتي من نمي‌گنجيد. نتيجه اين مطالعاتم را گاه براي ايران هم مي‌فرستادم‌; مثل وزارت امور خارجه يا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي‌، حتي براي حضرت امام‌. خوب است ياد كنم كه مشخصاً روزنامه انقلاب اسلامي در هجرت را كه بني‌صدر در فرانسه منتشر مي‌كرد براي حضرت امام مي‌فرستادم‌. در سفري به ايران يكي از اعضأ دفتر امام به من گفت كه اينها را براي چه مي‌فرستيد; امام ناراحت مي‌شود. در ديدار با ايشان موضوع را مطرح كردم‌. امام فرمودند كه من همه آن ها را مي‌خوانم يا مي‌بينم و ناراحت نمي‌شوم‌. حتي شنيدم كه نامه‌هاي ارسالي به امام را، آن دسته كه ناسزا و نامربوط بود به دست امام نمي‌رسانند; امام كه متوجه مي‌شود، مي‌گويد اينها كجا است‌؟ مي‌خواهم ببينم ديگران چه مي‌گويند; تعريف و تمجيدها را خودتان بخوانيد، آن ها را به من بدهيد. به هر حال‌، نشريات و نتايج مطالعاتم را كه به ايران مي‌فرستادم نتيجه‌اي نداد. شخصاً اقدام كردم‌. مثلاً كتابي درباره تروريسم در ايران نوشتم كه به زبان هاي ايتاليايي‌، انگليسي و فارسي چاپ شد; اين كه چه ترورهايي در ايران صورت گرفته و ما چه افرادي را از دست داده‌ايم‌. آن را به دست افراد مختلف رساندم‌. ابريشمچي از اعضاي رده بالاي سازمان مجاهدين خلق بعد از ديدن كتاب با من تماس گرفت و تهديدم كرد. من او را مي‌شناختم‌. پدرش جزو مؤسسين مكتب اسلام بود. خانه‌شان در خيابان عين‌الدوله بود. گاه با آقاي طالقاني به آنجا مي‌رفتيم‌. ابريشمچي هم بچه بود و براي ما چاي مي‌آورد. نمي‌دانم چرا آخر كارش به اينجا كشيد.

از جمله اتهاماتي كه به ايران زده مي‌شد و آن را در نشريه روزگار نو كه در پاريس چاپ مي‌شد خواندم اين بود كه امام خميني فلان مبلغ پول از عبدالناصر گرفته بود. اين را نوري‌زاده به نقل از نشريه الشراع چاپ بيروت نوشته بود. نوري‌زاده را مي‌شناختم‌. پيش از انقلاب اولين كتاب او به نام حماسه فلسطين را ما چاپ كرديم‌. حتي توسط آقاي فخرالدين حجازي كمكش كرديم رفت دكترا گرفت‌. تلفن كردم لندن پيدايش كردم‌. ضدانقلاب شده بود. گفتم منبع اصلي اين مطلب را مي‌خواهم‌. برايم فرستاد. ديدم سندي كه مورد استفاده قرار گرفته‌، ارسال بليت براي افرادي چون ابراهيم يزدي‌، مصطفي چمران و صادق قطب‌زاده و ... براي مسافرت به مصر است‌. پي‌گير شدم‌. متوجه شدم نقل از كتابي است كه فتحي‌الديب سفير مصر در برن در كتابي به نام عبدالناصر و الثورة ‌الاسلاميه في ايران نوشته است‌. از دكتر ابراهيم يزدي خواستم كه اطلاعاتش را در اين مورد برايم بفرستد. جواب نرسيد. مدتي گذشت تا اين كه به عنوان سرپرست سفارت ايران در مصر به قاهره رفتم‌. در آنجا اصل كتاب فتحي‌الديب را خواندم‌. او مفصلاً قلم‌فرسايي كرده بود كه اگر كمك عبدالناصر نبود، انقلاب اسلامي به پيروزي نمي‌رسيد! به موازات اين مسئله‌، حسنين هيكل نيز اين موضوع را در يكي از كتاب هايش مطرح كرده بود، آن هم به اين شكل كه امام خميني از عبدالناصر تقاضاي كمك كرد و ناصر هم پاسخ مثبت داد و پولي از طريق سوريه به تهران فرستاد و آورنده در تهران دستگير شد.
لازم ديدم به اين موضوع كه پيروزي انقلاب اسلامي را به عبدالناصر منتسب كرده پاسخ دهم‌. طوري هم نوشته بود كه گويي هر حركت انقلابي در جهان صورت گرفته منشأ آن عبدالناصر بوده است‌. مطالب كتاب بسيار بي‌ربط بود. براي مثال عكسي از امام در پاريس چاپ كرده بود كه دوران تبعيدش را مي‌گذراند و قرار است عبدالناصر با ايشان ملاقات كند. اولاً امام هجرت كرده بود به پاريس و عبدالناصر هم 14 سال پيش از آن در گذشته بود! باز سراغ آقاي دكتر يزدي را گرفتم‌. گفتند در امريكا است و پروستات خود را معالجه مي‌كند. موفق شدم با او تماس بگيرم‌. احوالش را پرسيدم و گفتم در تهران به من وعده‌اي داده بوديد كه عمل نكرديد. گفت كه دوره شيمي درماني را مي‌گذرانم‌، اما پاسخ را برايتان ارسال خواهم كرد. دو هفته بعد پاسخي كه از آغاز تا انجام را ياد كرده بود به دستم رسيد. اين گزارش را ترجمه كردم و در آن كتاب آوردم‌. دولت مصر براي ارائه خدماتي كه به افرادي از نهضت آزادي ارائه مي‌كرد تقاضاهايي هم داشت كه از جمله آن ها ايجاد راديو فارسي‌، همكاري با قشقايي‌ها و چپي‌ها، تغيير نام خليج فارس به خليج عربي و مسائلي از اين قبيل بود. قرار بود نهضت آزادي خارج از كشور دوره‌هاي چريكي ببيند. به نوشته مرحوم بازرگان 40 نفر براي اين دوره عازم مصر شدند. آقاي يزدي هم اسم از ده ها نفر برده است‌. خوب‌، اين احتياج به همكاري دولت مصر داشت‌. اين همكاري صورت گرفت‌. اينان از جمله صادق قطب‌زاده‌، ابراهيم يزدي و مصطفي چمران دو سالي در قاهره بودند. دوره ديدند و كمك هايي هم به آن ها مي‌شد. مثلاً ماهي 30 جُنيه مي‌گرفتند كه الآن هر پنج جُنيه‌، پنج دلار است‌. خوب‌، اين خدمات ربطي به امام و روحانيت نداشت‌.

بعدها كتابي در لندن خريديم كه يكي از اعضاي رده بالاي ساواك آن را نوشته بود؛ منوچهر هاشمي مدير اداره ضدجاسوسي ساواك‌. او در اين كتاب به موضوع كمك عبدالناصر به امام خميني اشاره كرده است‌. در آن جا اسم از شخصي مي‌برد به نام عبدالقيس جوجو كه حامل پولي براي امام خميني بود. وقتي پي‌گيري شد روشن گرديد اين شخص شاگرد يك جواهرچي در بيروت است‌ كه هر از گاهي به ايران مي‌آيد، جواهراتي مي‌خرد و به بيروت مي‌برد. پول را براي خريد جواهرات آورده بود و براي اين كه دزديده نشود، به كمرش بسته بود. او را در فرودگاه دستگير مي‌كنند و به اندازه‌اي شكنجه مي‌دهند كه بگويد اين پول را عبدالناصر براي كمك به روحانيت ايران داده است‌. هاشمي مي‌نويسد كه ديدم موضوع از اين قرار است‌. گزارشي تهيه مي‌كند و به فردوست مي‌دهد. فردوست هم ناراحت مي‌شود و به هاشمي تشر مي‌زند كه اين مسائل چه ارتباطي به تو دارد. گزارش را به نصيري هم مي‌دهد. او هم به نظر شاه مي‌رساند شاه در نهايت دستور مي‌دهد موضوع مسكوت بماند. هاشمي مي‌نويسد عبدالقيس جوجو را معالجه كرديم و پس از مدتي استراحت بازگردانديم به بيروت‌.

منظور من از نگارش اين كتاب رد اين اتهام بزرگ بود. چون در خارج بودم امكان تحقيق بيشتري داشتم‌. بعد از چاپ‌، اين كتاب در محافل تحقيقي قاهره مورد توجه قرار گرفت‌، اما روزنامه‌هاي آنجا به آن تاختند.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی 15 خرداد 1342