دیپلماسی ایرانی: محمود احمدی نژاد در راه بازگشت از نیویورک سری هم به آفریقا زد و از موریتانی و سودان دیدار کرد. او در این سفر یک روزه با رئیس جمهور این کشور دیدار و گفتگو کرد و سپس در میان جمعی از مردم این کشور سخنرانی کرد. در سفر به سودان نیز بیانیه ای مشترک از سوی هیئت ایرانی و مسئولان عالی رتبه سودانی درباره مسائل دو جانبه، منطقه ای و بین المللی صادر شد. دیپلماسی ایرانی در مورد این سفر با امیر زیادزاده، کارشناس مسائل آفریقا به گفتگو نشسته است که در زیر می‌خوانید:

آقای احمدی نژاد از سفر به آفریقا چه اهدافی دارد؟
در ابتدا ذکر این نکته ضروری است که سفر رئیس جمهور به افریقا سفری دوره ای و مختص افریقا نیست و سفری است که به واسطه حضور ایشان در سازمان ملل صورت می‌گیرد؛ از این رو به طور کلی نمی‌توان اهداف بلندی را برای این نوع سفر و دیدارهای آن درنظر گرفت.
البته نفس سفر رئیس جمهور به افریقا بسیار حائز اهمیت بوده و به طور قطع و یقین به نفع کشور خواهد بود. اما به نظر می‌رسد سفر به افریقا و به خصوص سفر به سودان،‌ در زمان و موقعیت مناسبی صورت نگرفته است چرا که نوع ارتباط سودان و ایران و نیز مسائلی که در حال حاضر سودان با آن روبرو است، ‌زمان بیشتری را برای سفر رئیس جمهور به این کشور طلب می‌نمود و نه سفری در راه بازگشت از نیویورک.
درجه اهمیت موریتانی و سودان برای ایران متفاوت است،‌ از این رو به نظر می‌رسد سفر کوتاه رئیس جمهور به موریتانی مناسب با احوال این کشور بوده و از لحاظ انتخاب زمان و موقعیت سفر، انتخاب خوبی صورت گرفته اما سفر به سودان نیازمند فرصت و زمان بیشتری بود.

سفر ایشان به سودان با توجه به تحولات اخیر سودان تا چه اندازه حائز اهمیت است؟ روابط ایران و دولت جنوب سودان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این احتمال وجود دارد که این سفر با توجه به تحولات صورت گرفته در دو کشور همسایه سودان یعنی مصر در شمال و لیبی در شمال غرب و نیز جدایی جنوب سودان و افزایش فشارها در مناطقی مانند نیل ازرق و کردفان جنوبی و با هدف اعلام حمایت ایران از دولت سودان در برابر این همه فشار صورت گرفته باشد.
روابط ایران و سودان در بعد اقتصادی وضعیت خوبی داشته، لیکن روابط دو کشور بیشتر از بعد سیاسی و استراتژیک دارای اهمیت است.
تاکید روسای جمهور ایران و سودان بر وجود نقشه استعماری برای تجزیه سودان، گواه این مطلب است که آن چه که بیش از هر چیز دیگری موجب افزایش همکاری دو کشور شده اسلامی‌بودن دو کشور و وجود دشمنان مشترکی به نام رژیم صهیونیستی و آمریکا است، از سوی دیگر عمر البشیر در گفتگو با روزنامه الشرق الاوسط اعلام کرده که با توجه به تحولات اخیر مصر و خارج شدن کنترل آن از دست غربی ها، اکنون تلاش می‌شود از دروازه لیبی و سودان بر این کشور فشار وارد شود، لذا بازدید رئیس جمهور ایران از سودان در این شرایط و در سایه این اظهارات عمر البشیر با تحولات لیبی و مصر بی ارتباط نیست.
سفر رئیس جمهور به سودان به طور قطع تاثیر مثبتی بر تحولات داخلی سودان خواهد گذاشت چرا که این سفر باعث تقویت روحیه و مواضع دولتمردان سودان در برخورد با بحران های داخلی خواهد گردید.
ذکر این نکته نیز ضروری است که تاکنون مواضع ایران در برابر سودان جنوبی مواضعی خصمانه نبوده، بنابراین انجام این سفر به سودان (شمالی) تاثیر منفی و یا مثبتی بر روابط (احتمالی) ایران و سودان جنوبی نخواهد گذاشت. علاوه بر این ارتباط رسمی‌و دیپلماتیک با دولت سودان جنوبی نیازمند برنامه ریزی دقیقی است که باید دستگاه دیپلماسی ما در این ارتباط ملاحظات خاصی را دنبال نماید.

با توجه به مشکلاتی که اخیرا در روابط ایران با برخی از کشورهای آفریقایی ایجاد شده این سفر تا چه حد می‌تواند به حل این مشکلات و گسترش روابط با آفریقا کمک کند؟
سفر به موریتانی و سودان تاثیر مستقیمی‌بر این مسائل نخواهد گذاشت. باید در نظر داشته باشیم که مشکل ایجاد شده در روابط ایران با نیجریه، ‌سنگال و گامبیا، مشکلی میان ایران و دولت های این کشورها بوده و جایگاه ایران در میان مردم منطقه و به خصوص این کشورها لطمه ای ندیده است.
برای حل این مشکل به واسطه گری نیازی نیست، چرا که تیرگی روابط ایران و برخی کشورهای آفریقایی به واسطه دخالت برخی کشورهای متخاصم از جمله عربستان سعودی در منطقه به وجود آمده و با ارتباطات فعال دیپلماتیک مستقیم حل خواهد شد. بنابراین بعید است که این سفر به قصد حل چنین مشکلاتی برنامه ریزی شده باشد.

جایگاه آفریقا را در سیاست خارجی دولت کنونی چگونه می‌بیینید؟
آفریقا از جایگاه مناسبی در دولت آقای احمدی نژاد برخوردار بوده، اما نشانه هایی نیز از کاسته شدن اهمیت آن در دیپلماسی خارجی دولت وجود دارد که نگرانی هایی را ایجاد می‌نماید. به عنوان نمونه شاهد این مسئله هستیم که در ساختار وزارت امور خارجه،‌ معاونت افریقا به اداره کل تنزل پیدا کرده است.
البته باید گفت که جایگاه افریقا در سیاست خارجی دولت های نهم و دهم نسبت به دولت های گذشته، از جایگاه بالاتری برخوردار بوده است که این نکته جای امیدواری برای آینده باقی خواهد گذاشت.
حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری همیشه بر جایگاه افریقا تاکید نموده اند، اما این مطلب هیچ گاه به صورت عملی به اجرا در نیامده است. بنابراین اولویت سیاست خارجی ایران باید در ابتدا کشورهای همسایه و بعد از آن قاره آفریقا باشد اما در حال حاضر چنین امری مشاهده نمی‌شود.
جایگاه این قاره در سیاست خارجی ایران باید بسیار بیشتر از وضعیت کنونی باشد؛ اگر چه که امروز به دلیل موج بیداری اسلامی‌در منطقه، قاره آفریقا و به خصوص شمال افریقا بیشتر از گذشته مورد توجه همگان قرار گرفته اما با جایگاه اصلی خود بسیار فاصله دارد.
وظیفه این امر خطیر نیز بر عهده دستگاه های مختلفی همچون وزارت امور خارجه،‌ فرهنگ و سایر نهاد های مرتبط است که امیدواریم از عهده آن به خوبی برآیند

منبع: دیپلماسی ایرانی