مقدمه

 

در این گزارش بخشی از سخنان و اظهار نظرهای مقام معظم رهبری(حفظه الله) در مورد آفریقا جمع آوری شده است. این مطالب در پنج بخش ویژگی های آفریقا و مردم آن، نقش غرب در آفریقا، اسلام در آفریقا، ایران و آفریقا، بایدهای آفریقا و نقاط ضعف آفریقا تدوین شده است.

همچنین در پایان این گزارش « سخنان حضرت امام خمینی رحمة الله علیه در توصیه به ملت آفریقا» تکمیل کننده مطالب فوق الذکر می باشد.

 

بایدهای آفریقا

 

مقام معظم رهبری در راستای اعتلای کشورهای اسلامی و مردم مستضعف این قاره از باید هایی سخن به میان آورده است که عبارتند از:

 

·        اتحاد میان مسلمانان، ایجاد پیمان اسلامی

·        همکاری کشورهای مستقل با یکدیگر

·        اهمیت رابطه مردم با مساجد

·        استفاده از ظرفیت های یکدیگر

·        اهمیت تحمل سختی ها

·        اهمیت نفوذ علما در آفریقا

·        اهمیت استفاده از استعدادها

·        اهمیت شخصیت و هویت مردم آفریقا

·        اهمیت حمایت از مردم آفریقا

·        اهمیت حفظ ریشه ها در آفریقا

·        اهمیت حفظ زبان بومی

·        اهمیت لباس ملی

 

 

·        اتحاد میان مسلمانان، ایجاد پیمان اسلامی

 

من بارها گفته‏ام و هم اکنون هشدار می‏دهم که اگر شرقِ ستم کشیده و آفریقا  به خودشان متکی نباشند، تا ابد گرفتارند. بیایید روی پای خودتان بایستید و بر غرب بتازید و آنان را از میدان به در کنید. من از گوشۀ بیمارستان [1] به آفریقا و شرقِ زیر سلطه و تمام کشورهای تحت ستم اخطار می‏کنم که متحد شوید و دست امریکای جنایتکار را از سرزمینهای خود قطع کنید. [1]

 

اگر ميان ملت هاى مسلمان و ميان فرقه‏هاى اسلامى و اقوام مسلمان با يكديگر، محبت و حسن‏ظن و همدلى، جاى بدگمانى و بدبينى را كه خواسته‏ى دشمنان است بگيرد، بخش اعظم توطئه و تدبير بدخواهان را خنثى خواهد كرد و نقشه‏هاى شوم آنان را براى سيطره‏ى روزافزون بر امت اسلامى عقيم خواهد ساخت. [2]

 

رهبر انقلاب اسلامی خطاب به رهبران و سیاستمداران آفریقا راه ملت بزرگ ایران را یك تجربه ی عملی موفق برای نابودی و محو رژیم ظالم، زورگو و نژادپرست آفریقای جنوبی توصیف كردند و اظهار داشتند: هر جا كه ملت ها دست به دست هم داده و حضور یكپارچه ی خود را به نمایش درآورند پیروز خواهند شد و این یك واقعیت اثبات شده است. همانطور كه امام راحل بزرگوارمان قاطعانه فرمودند و مسئولین نظام جمهوری اسلامی نیز همین اعتقاد را دارند تا زمانی كه ملت ها از خود، وحدت و مقاومت نشان بدهند دشمن قادر به شكست آن ها نخواهد بود و آمریكا هیچ غلطی نمی تواند بكند. [3]

 

حضرت آيت‏اللَّه خامنه‏اى رهبر معظم انقلاب اسلامى در ديدار آقاى "امادوتومانى‏توره" رئيس جمهور مالى و هيأت همراه با تأكيد بر اينكه همكارى با كشورهاى آفريقائى به ويژه كشورهاى اسلامى از اولويت‏هاى سياست خارجى جمهورى اسلامى ايران است، افزودند: زمينه‏هاى گسترده‏اى براى گسترش همكاري هاى دو كشور موجود است كه بايد از اين ظرفيت‏ها استفاده شود.

ايشان با اشاره به تمدن و فرهنگ غنى و همچنين مواهب طبيعى كشورهاى آفريقائى خاطرنشان كردند: به رغم تلاش قدرت ها براى جلوگيرى از بهره‏مندى مردم آفريقا از اين مزايا، كشورهاى آفريقائى با تحرك و نشاط علمى و عملى مى‏توانند استعدادهاى خود را به فعليت برسانند.

مقام معظم رهبرى با تأكيد بر لزوم همكارى بيش از پيش كشورهاى اسلامى افزودند: امروز يك اراده سياسى و استكبارى ضداسلام شكل گرفته كه تنها راه مقابله با آن وحدت مسلمانان مى‏باشد. [4]

 

ايشان با اشاره به تمدن و فرهنگ غنى و همچنين مواهب طبيعى كشورهاى آفريقائى خاطرنشان كردند: به رغم تلاش قدرت ها براى جلوگيرى از بهره‏مندى مردم آفريقا از اين مزايا، كشورهاى آفريقائى با تحرك و نشاط علمى و عملى مى‏توانند استعدادهاى خود را به فعليت برسانند.

 

مقام معظم رهبرى با تأكيد بر لزوم همكارى بيش از پيش كشورهاى اسلامى افزودند: امروز يك اراده سياسى و استكبارى ضداسلام شكل گرفته كه تنها راه مقابله با آن وحدت مسلمانان مى‏باشد. [5]

 

رهبر انقلاب اسلامی تقسيم كشورها به سلطه‌گر و سلطه‌پذير را غير معقول و ناعادلانه دانستند و افزودند: كشورهای آسيايی، آفريقايی و آمريكای لاتين مي‌توانند با گسترش همكاري های خود وضع كنونی روابط بين‌المللی را تغيير دهند.

حضرت آيت‌الله خامنه‌ای تقويت خودباوری و اعتماد به نفس را نياز امروز ملت ها و دولت ها بر شمردند و تأكيد كردند: آمريكا و اسرائيل با نزديك شدن كشورهای مستقل به يكديگر مخالفند به همين دليل، همواره نقشی اساسی در فجايع آفريقا و ايجاد جنگ های قومی- قبايلی و سياسی داشته‌اند. [6]

 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی پیش از ظهر امروز (90.04.05) در دیدار آقای "عمرالبشیر" رئیس جمهور سودان و هیأت همراه، حركت‌های مردمی اخیر در منطقه را سرآغاز یك تحول اساسی در كشورهای اسلامی و منطقه خواندند و اظهار امیدواری كردند: در آینده نزدیك شاهد یك پیمان قوی اسلامی در شمال آفریقا باشیم. [7]

 

دیدار رئیس‌جمهوری سودان با رهبر انقلاب

 

 

·        همکاری کشورهای مستقل با یکدیگر

 

رهبر انقلاب اسلامی تقسيم كشورها به سلطه‌گر و سلطه‌پذير را غير معقول و ناعادلانه دانستند و افزودند: كشورهای آسيايی، آفريقايی و آمريكای لاتين مي‌توانند با گسترش همكاري های خود وضع كنونی روابط بين‌المللی را تغيير دهند.

حضرت آيت‌الله خامنه‌ای تقويت خودباوری و اعتماد به نفس را نياز امروز ملت ها و دولت ها بر شمردند و تأكيد كردند: آمريكا و اسرائيل با نزديك شدن كشورهای مستقل به يكديگر مخالفند به همين دليل، همواره نقشی اساسی در فجايع آفريقا و ايجاد جنگ های قومی- قبايلی و سياسی داشته‌اند. [8]

 

 

·        اهمیت رابطه مردم با مساجد

 

يك مطلبِ لازمِ كوتاهى را در باب مسأله مساجد اشاره كنم - به مسائلى هم كه بعداً به مناسبت ماه رمضان خواهم گفت، ارتباط پيدا مى‏كند - و آن اين است كه مسجد، نه فقط در زمان ما و نه فقط در كشور عزيز اسلامى ما، بلكه در نقاط مختلف عالم و در طول تاريخ، منشأ آثار بزرگ و نهضت ها و حركت هاى اسلامى بزرگى شده است. مثلاً قيام مردم كشورهاى شمال آفريقا كه مسلمان هستند - مثل الجزاير و ديگر كشورهايى كه سال ها در زير سلطه نظامى استعمار فرانسوي ها بودند - از مساجد شروع شد، كه به پيروزى هم رسيد و كشورها استقلال پيدا كردند. انقلاب در اين كشورها هم، آن روزى رو به شكست رفت و دوباره ملّت ها استقلال خودشان را از دست دادند كه رابطه خود را با مساجد و با دين و ايمانِ مساجد قطع كردند. [9]

·        استفاده از ظرفیت های یکدیگر

 

حضرت‌ آيت‌‌الله‌ خامنه‌ای‌ توجه‌ رئيس‌‌جمهور كشور مالی‌ را به‌ ضرورت‌ استفاده‌ كشورهای‌ آفريقايی‌ و آسيايی‌ از امكانات‌، تجارب‌ و دانش‌ يكديگر جلب‌ كردند و تلاش‌ ملت‌ مسلمان‌ مالی‌ را در جهت‌ بازسازی‌ كشور خود حركتی‌ به‌ سمت‌ اهداف‌ اسلامی‌ دانستند. [10]

 

مقام معظم رهبرى در ديدار رئيس جمهور گامبيا با ايشان، اهميت استفاده از استعداد عظيم نهفته در كشورهاى مسلمان آفريقا را خاطر‌نشان كردند و آمادگى جمهورى اسلامى ايران را براى همكارى دو جانبه با كشور مسلمان گامبيا به اطلاع وى رساندند. [11]

 

 

·        اهمیت تحمل سختی ها

 

براى هدايت مردم، ما بايد سختي ها را تحمل كنيم‏.

البته همان‏طور كه گفتند(3)، سخت است؛ ليكن ما بايد اين سختي ها را تحمل بكنيم. وقتى آن كسانى‏كه ايمان ما و تمسك و اميد ما را ندارند، تحمل مى‏كنند، به طريق اولى‏ ما بايد تحمل كنيم. شما ببينيد در مناطقى از آفريقا و در دوردست ها، كشيش هايى رفتند و سال ها آن‏جا ماندند. براى چه ماندند؟ مسيحى كردن قبايل آفريقايى براى چه بود؟ كيست كه نداند آن ها پيشاهنگان استعمار بودند. رفتند مردم را مسيحى كنند، تا آن عنصر استعمارى بتواند به آن‏جا بياييد و كار خودش را انجام بدهد. كشيش ها هم مى‏دانستند كه براى چه دارند كار مى‏كنند - اين‏طور نبود كه ندانند - اما ببينيد براى خاطر همين هدف، چه مصايبى را تحمل كردند؛ مصايبى كه اصلاً با پول قابل جبران نيست؛ مثلاً يك نفر برود هفت سال در نقطه‏ى مجاور نقطه‏ى آدمخوارها زندگى بكند! انسان اين چيزها را در كتاب ها مى‏خواند، در بعضى از گزارش ها مى‏بيند، در بعضى از فيلم ها و رمان ها هم هست و من از اينها اطلاع دارم و مى‏دانم كه در اين سال هاى استعمار چه شده است. [12]

 

 

·        اهمیت نفوذ علما در آفریقا

 

آنچه توانست در شرق دنياى اسلام - يعنى شبه‏قاره‏ى هند - و در غرب دنياى اسلام - يعنى آفريقا - و در ميان اين دو، دست استعمار را از سر مردم كوتاه كند و فرهنگ اسلامى را حفظ نمايد و در مقابل فرهنگ متجاوز و مهاجم بايستد، نفوذ علما بود. در ايران خود ما هم نهضت تنباكو و مبارزه‏ى با استعمار دولت هاى خارجى و بيدار كردن مردم و نيز نهضت مشروطيت و مقابله‏ى با استبداد رضاخانى و ادامه‏ى اين مبارزه تا پيدايش نهضت مقدس عظيم اسلامى، به پيشقراولى و پيشاهنگى علما بود؛ و الّا پيش نمى‏رفت.

اين، يك سابقه و يك تاريخ است؛ كسى هم نمى‏تواند آن را انكار كند؛ مگر مغرض يا جاهلى كه حرفى بزند و بخواهد حقيقتى را بپوشاند. اين، در تاريخ ملت ما و ديگر ملت هاى اسلامى، مضبوط و محفوظ است. [13]

 

 

·        اهمیت استفاده از استعدادها

 

ايشان با اشاره به تمدن و فرهنگ غنى و همچنين مواهب طبيعى كشورهاى آفريقائى خاطرنشان كردند: به رغم تلاش قدرت ها براى جلوگيرى از بهره‏مندى مردم آفريقا از اين مزايا، كشورهاى آفريقائى با تحرك و نشاط علمى و عملى مى‏توانند استعدادهاى خود را به فعليت برسانند. [14]

 

مقام معظم رهبرى در ديدار رئيس جمهور گامبيا با ايشان، اهميت استفاده از استعداد عظيم نهفته در كشورهاى مسلمان آفريقا را خاطر‌نشان كردند و آمادگى جمهورى اسلامى ايران را براى همكارى دو جانبه با كشور مسلمان گامبيا به اطلاع وى رساندند. [15]

 

 

·        اهمیت شخصیت و هویت مردم آفریقا

 

بر پايه همين گزارش، حضرت آيت‌الله خامنه‌اى همچنين در ديدار رئيس جمهور بنين و هيأت همراه با ايشان، مقاومت بسيارى از كشورهاى آفريقايى را در برابر استعمار و اتخاذ مواضع اصولى و ارزشى آن ها را در سه دهه اخير، ستايش برانگيز خواندند و خاطر نشان كردند كه با احياى شخصيت و هويت مردم آفريقا، آينده بهترى در انتظار اين منطقه مهم جهان است. [16]

 

 

 

·        اهمیت حمایت از مردم آفریقا

 

از اين حركات اسلامى كه امروز در شمال آفريقا است، همچنان كه همين‏طور مشاهده شده، جداً دفاع و حمايت كنيد. مردم مسلمان در آفريقا بايد احساس كنند كه دولت هايى از آن ها حمايت مى‏كنند. [17]

 

 

·        اهمیت حفظ ریشه ها در آفریقا

 

ولى امر مسلمين با توصيه به دبيركل سازمان ملل براى حفظ ريشه‌هاى آفريقايى خود فرمودند: يكى از سياست هاى استكبارى در دنيا بريدن ريشه‌ها است، قدرت هاى استكبارى با بدترين شكل نژادپرستى، ريشه‌هاى فرهنگى و ملى افراد را قطع مى‌كنند، بنابر اين هر تلاشى براى حفظ ريشه‌هاى فرهنگى، يك مبارزه ارزشى و بر حق است. [18]

 

 

·        اهمیت حفظ زبان بومی

 

امروز كشورهايى هستند كه متأسفانه زبان ملىِ خودشان، زبان رسمى‏شان نيست. امروز زبان رسمى هند و پاكستان، زبان انگليسى است؛ زبان ديوانى‏شان، زبان انگليسى است؛ در حالى‏كه زبان هندى و زبان اردو و چند صد زبان ديگر هم دارند. در پاكستان، زبان اردو؛ و در هندوستان، زبان هندى، زبان رايج است؛ اما آن ها به كلى مغفولٌ‏عنه است. چگونه زبان خارجى آمد جاى زبان ملىِ يك ملت را گرفت؟ همين‏طورى وارد مى‏شوند. انگليسى‏ها در هند سرمايه‏گذارى كردند تا توانستند وضعيت را به اين‏جا برسانند. بعضى از كشورهاى آفريقايى، زبانشان پرتغالى يا اسپانيولى است؛ به زبان رسمىِ خودشان اصلاً توجه نمى‏كنند؛ اين خوب است؟ تسلط زبان بيگانه بر يك ملت، خوب است؟ زبان، استخوان فقرات يك ملت است؛ اين را ما اين‏طور تضعيف كنيم؟ چرا؟ چون آقايى سليقه‏اش اين است و اين‏طور فهميده! مدرسه و بچه‏هاى مردم كه محل آزمون و خطا نيستند؛ آزمايشگاه نيستند كه ما اين مسأله را تجربه كنيم، بعد ببينيم تجربه غلط از آب درآمد. با بچه‏هاى مردم كه نمى‏شود اين‏طورى رفتار كرد. بنابر اين اتاق فكر - يعنى يك مركز انديشمند و آگاه - لازم است. چيزهاى فراوان ديگرى هم در آموزش و پرورش وجود دارد، كه بايد به آنها هم توجه كرد. [19]

 

 

·        اهمیت لباس ملی

 

بنده زمان رياست‏جمهورى در شوراى عالى انقلاب فرهنگى قضيه‏ى طرح لباس ملى را مطرح كردم و گفتم بياييد يك لباس ملى درست كنيم؛ بالاخره لباس ملى ما كه اين كت و شلوار نيست. البته من با كت و شلوار مخالف نيستم؛ خود من هم گاهى اوقات در ارتفاعات يا جاهاى ديگر ممكن است كاپشن هم بپوشم؛ ايرادى هم ندارد؛ اما بالاخره اين لباس ملى ما نيست. عرب ها لباس ملى خودشان را دارند، هندى‏ها لباس ملى خودشان را دارند، اندونزى‏يايى‏ها لباس ملى خودشان را دارند، كشورهاى گوناگون شرقى لباس هاى ملى خودشان را دارند، آفريقايى‏ها لباس هاى ملى خودشان را دارند و در مجامع جهانى هر كس لباس ملى خود را دارد؛ افتخار هم مى‏كنند. [20]

 

 

 

نقاط ضعف آفریقا

 

مقام معظم رهبری نقاط ضعف آفریقا را در سه مولفه تفکر تمسک به غرب، ترس از استکبار و نبود رهبر می داند.

 

·        تفکر تمسک به غرب

 

و اما مطلبى كه امروز مى‏خواهم با استفاده از فرصت آن را عرض كنم، اين است كه در كشور ما و نيز بسيارى از كشورهاى به اصطلاح جهان سوم، جهت اداره امور مملكتى دو نظر وجود دارد: يك نظر اين است كه مردم يك كشور و روشنفكران و تصميم‏گيران آن، اظهار نظر مى‏كنند كه براى ساختن كشورشان و به دست آوردن آينده، بايد به قدرت حاكم جهانى متّكى باشند. اين قدرت حاكم جهانى در هر زمان و هر كه هست - چه قدرت برتر علمى باشد و چه قدرت برتر سياسى و فرهنگى دنيا - برايشان فرقى نمى‏كند. مى‏گويند: «ما بايد دنباله‏رو قدرت هايى باشيم كه امروز سكّوهاى اوّل دنيا را در مسابقات علمى، سياسى و تسليحاتى به خود اختصاص داده‏اند». استدلالشان اين است كه چون آن ها قوى‏اند، ما بايد زير بالشان برويم!

اين ديدگاه و طرز فكر، در كشورهاى عقب‏افتاده دنيا حاكم است. كسانى كه در مسائل سياسى و جغرافيايى مطالعه كرده‏اند، مى‏دانند كه چنين طرز فكرى در كشورهاى امريكاى لاتين، كشورهاى آفريقايى و در بعضى از كشورهاى آسيايى وجود داشته است و عدّه‏اى از روشنفكران و سياستمداران، از آن تبعيت مى‏كرده‏اند. [21]

 

 

·        ترس از استکبار

 

من در دوره رياست جمهورى در اجلاس غيرمتعهدها شركت كردم و يك نطق بسيار پُرشور در آن‏جا ايراد كردم - حدود صد و يك كشور آن‏جا جمع بودند - بعد غالباً سران كشورها آمدند و - به قول ما - طيّب اللَّه گفتند و تأييد كردند. در بين آن ها كه غالباً كشورهاى جهان سومى و آفريقايى و آسيايى بودند، يك رئيس جمهورى آفريقايى كه نسبتاً هم جوان و بسيار فعّال بود، آمد و گفت: اين حرف هايى كه شما زديد، همه حرف هاى ما هم هست. در سازمان وحدت آفريقا و در جاهاى ديگر، ما هم عيناً همين حرف ها را داريم. فرق ما و شما اين است كه شما جرأت مى‏كنيد اين حرف ها را بر زبان مى‏آوريد، ولى ما از امريكا مى‏ترسيم! اتفاقاً بعد از چندى همان بيم و ترسى كه اين جوان داشت، تحقّق هم پيدا كرد. چون ضدّ استكبارى بود، عليه او كودتا كردند و او را كشتند. بعد از يكى، دو سال اين اتفاق افتاد. [22]

 

 

·        نبود رهبر

 

حقيقتاً بسيارى از سياستمداران، از اين‏كه ملت ها بتوانند بدون اتكاى به سلاح، فقط با حضور خودشان، با جسم خودشان، با فرياد خودشان و با اظهار وجود خودشان، يك واقعيت سياسى را دگرگون كنند و يك حادثه‏ى سياسى به‏وجود بياورند، مأيوس بودند. چند سال قبل از اين - شايد پنج يا شش سال پيش -در سفرى كه من به آفريقا- كشورهاى خط مقدم مبارزه‏ى با نژادپرستى در آفريقاى جنوبى - داشتم، با چند نفر از سران و سياستمداران و چهره‏هاى معروف سياسى و مردمى آن منطقه، گفتگو كردم. با يكى از برجسته‏ترين سياستمداران آفريقا و چهره‏هاى مردمى، اين مطلب را در ميان گذاشتم و گفتم راه علاج اين منطقه و نابودى اين رژيم ظالم زورگوى آفريقاى جنوبى - كه وضعش در آن روز، از امروز خيلى سخت‏تر بود؛ به خاطر آن شخصى كه آن روز در آن كشور بر سر كار بود - اين است كه اكثريت مردم، همان تجربه‏يى را كه ملت ايران عمل كردند، اعمال كنند.

اكثريت قاطع مردم آن‏جا، بوميان سياه‏پوستند. حكام معتقد به نژادپرستى و حاكميت سفيدپوستان، يك اقليت كوچكند. حتّى سفيدپوستانى در آن‏جا هستند كه با سياه‏پوستان همفكر و هم عقيده‏اند؛ اما آن حكومت جائر، همچنان مى‏تاخت و مى‏راند كه هنوز هم تقريباً همان‏طور است. من گفتم اين مردم، براى اين مبارزه‏ى اساسى، سلاح نمى‏خواهند؛ فقط حضور آن ها در خيابان ها لازم است كه بيرون بيايند. ملت - به معناى ملت - نشان بدهد كه با آن نظامِ ظالمِ تبعيضگرِ ضد همه‏ى حقايق بشرى و حقوق بين‏المللى مخالف است. گفتم در ايران، اين حادثه اتفاق افتاد و فقط ملت به خيابان ها آمدند. البته مردم مقاومت كردند، كشته شدند، عزيزانشان را از دست دادند، جانشان را فدا كردند؛ اما خسته نشدند. اين، خصوصيت حضور عظيم مردمى است كه هر مقصودى با آن برآورده مى‏شود. البته دير و زود دارد، هدف ها فرق مى‏كند، بعضى زودتر و بعضى ديرتر قابل تحقق است، بعضى با مشكلات بيشتر همراه است؛ بسته به اين است كه اين ملت، خسته نشوند.

آن سياستمدار انقلابىِ مردمىِ بزرگ - كه كسانى كه آن چهره را مى‏شناسند، همه او را قبول دارند و مرد مجربى هم هست - تصديق كرد و گفت: درست است، اين تجربه كاملاً عملى است؛ منتها ما در اين‏جا، آن عامل برانگيزاننده و متحدكننده‏ى ملت شما - يعنى اعتقاد عميق دينى و آن رهبرى عظيم - را كم داريم؛ راست هم مى‏گفت. [23]

 

 

 

سخنان حضرت امام خمینی رحمة الله علیه در توصیه به ملت آفریقا

 

[باید] شرق و آفریقای عزیز ـ این قاره‏ای که با نهضت اسلامی ملی و قیام خونین مردم دلاور الجزایر از خواب گران بیرون آمد ـ و کشوری بعد از کشور دیگر [را] از چنگال امریکا و کشورهای استعمارگر دیگر نجات داد، باید روی پای خودشان بایستند و شدیداً با فرهنگ صادراتی مبارزه کنند. کشورهای آفریقا و آسیا و سایر کشورهای دربند در قاره‏های دیگر باید بدانند که آنچه از غرب و شرق توطئه‏گر و استعماری و از امریکای متجاوز بر کشورهای ستم‏کشیده صادر می‏شود تباهی و فساد آن قابل مقایسه با اصلاح آن نیست. تمام کشورهای اسلامی چون ایران بنا به وظیفۀ اسلامی خویش باید از کشورهای در حال رشد و مبارزه با استعمار مادی و معنوی پشتیبانی کنند. کشورهای اسلامی باید در مقابل اسرائیل اشغالگر ـ که اکثر گرفتاریهای کشورهای اسلامی به دست آن است ـ موضع خصمانه داشته باشند و با تمام نیرو از آرمان فلسطین و لبنان عزیز دفاع کنند. کشورهای اسلامی باید از سازمانهای آزادیبخش سراسر جهان دفاع کنند. ما توطئۀ مصر و امریکا و اسرائیل را برای در هم کوبیدن نهضت بزرگ مردم مبارز فلسطین شدیداً محکوم می‏کنیم. سران و نمایندگان کشورهایی که در الجزایر عزیز جمع شده‏اید! بیایید متحد شویم و دست جنایتکاران چپ و راست را ـ که در رأس آن امریکاست ـ قطع نموده، و اسرائیل را از ریشه برکنیم و حق مردم فلسطین را به خودشان بسپاریم. از خداوند متعال بیداری مسلمین و اتحاد کلمۀ آنان و عظمت کشورهای اسلامی را خواستارم. والسلام علیکم و علی عباداللّه‏ الصالحین. [24]