مواد درسي رشته هاي مختلف تحصيلي از سوي كميسيون ملي دانشگاه هاي نيجريه مورد سنجش و ارزيابي قرار گرفتند و همين امر سبب رد شدن برخي از رشته هاي تحصيلي گرديد. به عبارت ديگر، كليه رشته هاي تحصيلي كه به ذكر آنها خواهيم پرداخت تا زمان كسب استانداردهاي علمي مورد نياز كه مجدداً توسط هيأت بازنگري مورد بررسي قرار مي گيرد، غير قابل قبول اعلام گرديدند.
 بر اساس گزارش كامل كميسيون ملي دانشگاه هاي نيجريه از 1343 رشته تحصيلي كه در 48 دانشگاه و 5 كالج مورد ارزيابي قرار گرفته است102 و يا به عبارتي ديگر6/7 درصد از آنها در 25 دانشگاه از حداقل استانداردهاي علمي برخوردار مي باشند. همچنين 571 يا 5/42 درصد از رشته هاي ارائه شده امتياز كامل و670 يا 9/49 درصد از آنها امتياز موقت را بدست آوردند كه اين گروه مجدداً از سوي هيأت بازنگري مورد بررسي قرار خواهند گرفت.
 سه دانشگاه خصوصي «مدونا»(MadonnaUniversity) در «اوكيجا»(Okija)، «ايگبينديون»(Igbinedion University) در «اوكاكا»(Okaka) و «بوون»(Bowen University) در «ايوو»(Iwo) به تدريج توانستند در سنجش و ارزيابي مذكور ارتقاء پیدا کرده و امتياز بالايي را كسب نمایند.
 اگر چه70 درصد از 102 رشته تحصيلي كه رد شدند مربوط به دانشگاه هاي ايالتي بودند، اما بالاترين رقم رشته هاي ردي به دانشگاه «اويو»(Uyo) تعلق داشت كه مالكيت آن با دولت فدرال است. بيش از40 درصد از رشته هاي دانشگاه مذكور در اين ارزيابي رد شدند. طبق اين گزارش، عوامل مؤثر در رشته هاي مختلف تحصيلي كه مورد ارزيابي قرار گرفتند و بر اساس ميزان كيفيت به آنها امتياز داده شد، عبارت بودند از: هيأت علمي(32 امتياز)، محتواي علمي(23 امتياز)، امكانات فيزيكي(25 امتياز)، كتابخانه(12 امتياز) و بودجه(5 امتياز).
 لازم به ذكر است ميزان امتيازي كه توسط صاحبان مشاغل به دانشگاه هاي فوق الذكر داده شد، 3 بوده است. رقم يادشده به اين معنا است كه دانشجويان فارغ التحصيل از دانشگاه هاي مذكور به علت پايين بودن كيفيت برخي از رشته هاي تحصيلي بر اساس عوامل فوق الذكر و عدم رعايت استانداردهاي علمي از    مهارت هاي لازم جهت جذب در مشاغل مختلف، برخوردار نمي باشند.
 بر اساس معياركميسيون ملي دانشگاه هاي نيجريه، يك رشته تحصيلي براي بدست آوردن امتياز كامل بايد70 درصد به بالا بعلاوه حداقل70 درصد امتياز در هر يك از بخش هاي هيأت علمي، محتواي علمي، امكانات فيزيكي و كتابخانه را كسب نمايد. اگر رشته اي60 درصد امتياز را كسب نمايد، مورد ارزيابي موقت قرارگرفته است و دروس با امتياز كمتر از60 مردود اعلام مي شود.
 در پايان اين بررسي، برخي از رشته ها همچون حقوق دانشگاه «نيجريه، انسوكا»(Nigeria Nsukka) و رشته هاي دندانپزشكي و مهندسي سازه دانشگاه «بنين»(Benin) مورد پذيرش قرار نگرفتند. همچنين     رشته هاي حسابداري دانشگاه «احمدو بلّو»(Ahmadu Bello) شهر «زاريا»(Zaria)، آموزش زبان و ادبيات فرانسه دانشگاه «جوس»(Jos) و هنر و علوم اجتماعي دانشگاه «ابوجا»(Abuja) رد شدند.
 طي ارزيابي رشته هاي تحصيلي دانشگاه هاي نيجريه، 23 رشته شامل رشته هاي داروسازي، مهندسي شيمي، معماري، نقشه برداري، علوم سياسي و امور اداري، جامعه شناسي، روانشناسي، اقتصاد، كتابداري، بهداشت و سلامت و مهندسي نفت دانشگاه «اويو»(Uyo) مورد قبول واقع نشدند.(در همين جا لازم است ذكر گردد كه رشته هاي اعلام شده شامل شاخه هاي ديگر  همان رشته ها نيز مي شوند.) در ارزيابي كميسيون يادشده از دانشگاه ايالتي علوم و تكنولوژي «انوگو»(Enugu)، 18 رشته تحصيلي بانكداري و امور مالي، بيمه و مديريت بحران، بيوشيمي، ارتباط جمعي، جامعه شناسي و انسان شناسي، ميكروبيولوژي، زمين شناسي و معدن، علوم سياسي و اقتصاد مردود اعلام شدند. همچنين 8 رشته دانشگاهي حسابداري، حقوق، مهندسي برق، كامپيوتر، كشاورزي و مهندسي مكانيك دانشگاه «اولابيسي اوناباجو»(Olabisi Onabanjo) واقع در شهر «اگو- ايوويه»(Ago Iwoye) ايالت «اوگون» (Ogun State) مورد پذيرش قرار نگرفتند. از سوي كميسيون ارزيابي، رشته هاي رياضيات، طرح هاي شهري و منطقه اي، ساختمان سازي و اقتصاد دانشگاه ايالتي «ابيا»(Abia) واقع در شهر «اتورو»(Aturu) حذف گرديدند.
 6 رشته تحصيلي مديريت املاك و دارايي، دولت و امور اداري و نقشه برداري دانشگاه ايالتي «ايمو»(Imo) واقع در شهر «اووري»(Owerri) مورد پذيرش قرار نگرفتند.4 رشته دانشگاه ايالتي لاگوس نيز شامل مهندسي برق‏‏ و كامپيوتر،‌ اقتصاد، مهندسي مكانيك و مهندسي شيمي و پليمر حذف گرديدند. همچنين 4 رشته تحصيلي دانشگاه «نيجر دلتا»(Niger Delta) واقع در «ويلبرفورث آيلند»(Wilberforce Island) مربوط به رشته هاي حقوق، پزشكي، مهندسي برق و علوم آزمايشگاهي مردود اعلام شدند.رشته هاي حسابداري، بانكداري و امور مالي، مديريت بازرگاني و بازاريابي دانشگاه «كالابار»(Calabar) مورد ارزيابي قرار گرفتند و رد شدند.
 با توجه به موارد فوق كميسيون ملي دانشگاه هاي نيجريه اعلام كرده است كه از پذيرش و ورود دانشجويان به رشته هاي تحصيلي رد شده در دانشگاه هاي فوق الذكر ممانعت به عمل مي آورد. بر اين اساس، مدارک دانشجوياني كه پس از اعلام ارزيابي از سوي كميسيون مذكور در اين رشته ها نام نويسي كرده اند و موفق به دريافت مدرك شده اند، فاقد اعتبار قانوني است. هچنين دانشجوياني كه مدارك آنها  فاقد اعتبار است، نمي توانند جذب خدمات ملي پس از فارغ التحصيلي شوند. كميسيون ملي دانشگاه ها نيز در خصوص رشته هايي كه ارزيابي موقت شده اند، اعلام كرده است كه چنين دانشگاه هايي فقط 2 سال- تا زمان ارزيابي بعدي -  فرصت خواهند داشت کاستی های رشته هاي تحصيلي خود را اصلاح و رفع نمايند، در غیر این صورت، رشته هاي مورد نظر به صورت خودكار مردود و حذف مي شوند. اين كميسيون به صراحت اعلام كرده است حتي دانشگاه هايي كه امتياز كامل را در ارزيابي كسب نموده اند، تنها براي مدت 5 سال  مي توانند برنامه هاي تحصيلي خود را اجرا نمايند و پس از انقضاي مدت تعيين شده- 5 سال- برنامه ها مجدداً ارزيابي و وضعيت و كيفيت و ثبات آنها در آن زمان نیز مشخص مي گردد.
 دكتر «عبداللهي سوله كانو»(Abdullahi Sule Kano) رئيس «اتحاديه هيأت علمي  دانشگاه ها»(Academic Staff Union Of University) معروف به(ASUU) در واكنش به نتايج ارزيابي مذكور می گوید: «نتيجه اين بررسي از تلاش هاي اتحاديه فوق الذكر جهت دريافت بودجه بيشتر حمايت كرده است.» وي همچنين می افزاید: «ارزيابي بيشتر برنامه ها بر اساس ميزان بودجه تخصيصي، صورت گرفته است حال آن كه اگر دولت هاي ايالتي و فدرال به حرف هاي اتحاديه هيأت علمي دانشگاه ها گوش مي دادند و بودجه بيشتري به دانشگاه ها تزريق مي نمودند قطعاً نتايج ارزيابي تغيير مي كرد.» رئيس (ASUU) بیان می کند: «فرار مغزها و يا به عبارت ديگر مهاجرت مغزها سبب شدكه بسياري از نيروها و اعضاي هيأت علمي مجرب دانشگاه ها در جستجوي مكاني مناسب، اين كشور را ترك كنند.» او نيز در ادامه می گوید «انسان هايي كه از افكار واهي و خواب و خيال بيدار مي شوند، دانشگاه را رها مي كنند. آنها در واقع، سازندگان زمان هستند و به دنبال فرصت بهتري مي باشند. من هم نمي توانم آنها را سرزنش كنم وقتي مي بينم دانشجوي سابقم ده برابر حقوق من را از كار در بخش هاي ديگر بدست مي آورد. وی در پایان     می افزاید: در حال حاضر، تنها مكان هايي كه براي اشتغال افراد تحصيلكرده مناسب است، رياست جمهوري، بخش هاي نفت، مخابرات و بانك ها مي باشند.»
 سوله كانو بسيار تعجب کرده است از این كه كميسيون ملي دانشگاه هاي نيجريه از دانشگاه هاي اين كشور خواسته است تا هزينه ارزيابي مذکور را بپردازند و به آنها توصيه مي كند كه به تعهداتشان عمل نمايند. او از كميسيون يادشده نیز درخواست مي كند كه يافته هاي اخير خود را به دولت منعكس نمايد و بر اين نكته تأكيد مي ورزد كه تلاش در جهت توسعه فعاليت هاي بشري مستلزم نظر قاطع دولت مبني بر تخصيص يكسان بودجه به بخش هاي مختلف است.
 دكتر «اودوونمي اسگه»(Odewunmi Esgee) رئيس سابق «ASUU» در دانشگاه ايالتي لاگوس (LASU) در پاسخ به اظهارات فوق، بيان می کند: «اكنون كه آژانس دولت فدرال در اظهار نظري اعلام كرده است كه نظام دانشگاهي نيجريه بيمار است، بگذاريد منتظر شويم و ببينيم كه چگونه صاحبان اجتماعي(*) اين دانشگاه ها به نظام دانشگاهي اين كشور كمك خواهند نمود.»
  
(*) در سيستم دانشگاهي نيجريه يك مقام علمي به عنوان رئيس دانشگاه منصوب مي گردد،  ولي يك مقام سياسي، اجتماعي و يا گاهي حتي ديني به عنوان رئيس كل دانشگاه در نظر گرفته مي شود كه در بررسي برخي مشكلات بوجود آمده ميان دولت و آن دانشگاه، وساطت مي كند.

ملاحظه:
آمارهاي ارائه شده از دانشگاه هاي نيجريه حاكي از اين است كه تعداد آنها به 45 دانشگاه مي رسد. مالکیت برخي از اين دانشگاه ها با دولت ايالتي، برخي با دولت فدرال و برخي ديگر نيز خصوصي است. نخستين و قديمي ترين دانشگاه نيجريه، دانشگاه «ايبادان» می باشد كه در جنوب كشور واقع شده است. اين دانشگاه از سوي كميسيون ملی دانشگاه هاي اين كشور(National University Commission) به عنوان بهترين دانشگاه از ميان 45 دانشگاه نيجريه براي سال 2004 ميلادي انتخاب گرديده است و این روند هم اکنون نیز ادامه دارد به گونه ای که دانشگاه مذکور در آخرین ارزیابی کمیسیون یاد شده در سال 2006 کماکان در صدر جدول قرار دارد و با 9/1 درصد امتیاز، کمترین میزان مردودی را داشته است.
همه ساله تعداد زیادی فارغ التحصیل در رشته های مختلف از دانشگاه های این کشور روانه بازار کار  می شوند ولی بسیاری از آنها به دلایلی چون كمبود اساتيد مجرب، تجهيزات و امكانات آموزشي و نيز پايين بودن استانداردهاي علمي از توانایی های لازم برخوردار نمی باشند از سوی دیگر، دولت قدرت جذب نیروهای تحصیل کرده را به علل گوناگون از جمله جمعيت بسيار زياد اين كشور- حدود 140 ميليون نفر-، پايين بودن توان علمي و تخصصي فارغ التحصیلان و عدم رشد بهينه اجتماعي و صنعتي كشور، ندارد، همچنین دركشور نيجريه خدمت سربازي، اجباري نمي باشد و در صورتي كه فارغ التحصيلان دانشگاهي تمايل به گذراندن آن داشته باشند، براي مدت يك سال به مراكز مختلف كه شايد در ارتباط با تخصص آنها هم نباشد، اعزام مي شوند. هدف از اين كار از سوی فارغ التحصیلان در واقع کسب تجربه می باشد تا به هنگام استخدام در مراكز گوناگون پس از سپري شدن دوره مذكور در اولویت قرار گیرند. موارد فوق الذکر سبب بروز مشکلات عدیده ای و در رأس آنها بیکاری در نیجریه شده است. بر این اساس، عده قلیلی از فارغ التحصیلان پس از خروج از دانشگاه جذب بازار کار با توجه به رشته تخصصی خود می شوند و باقی رو به شغل های کاذب می آورند و همین امر سبب روی گرداندن بسیاری از جوانان از ادامه تحصیل شده است و بر مشکلات اجتماعی این کشور افزوده است، به گونه ای که پرخاشگری و ناهنجاری های اجتماعی بوضوح در میان مردم این سرزمین مشاهده می گردد. آمارهایی که از سوی سازمان های بین المللی در خصوص  ناامنی، جرم وجنایت و فساد مالی در این کشور ارائه گردیده خود دلیلی بر این مدعا است.
ذکر این نکته مهم است که در نیجریه به ندرت می توان در میان اقشار مختلف جامعه، به طبقه متوسط برخورد. در تقسیم بندی اجتماعی در این کشور تنها با دو قشر غنی و فقیر مواجه می شویم. اقشار ثروتمند که فرزندان آنها در دانشگاه های معتبر کشورهای غربی به تحصیل می پردازند و از لحاظ توانایی های علمی در سطح قابل قبولی می باشند پس از اتمام دوران دانشگاه در همان کشورها مشغول بکار می شوند و به ندرت مشاهده می شود که فارغ التحصیلان نیجریه ای به وطن باز گردند. در میان قشر فقیر نیز افرادی که وارد دانشگاه های داخلی می شوند یا از توانایی های علمی قابل قبولی به دلایل فوق الذکر بهره مند نمی باشند و یا اگر برخی نیز  بتوانند به این توانایی ها دست یابند پس از اتمام تحصیل به سایر کشورها مهاجرت می کنند. بنابر این در این کشور کمتر فرد تحصیلکرده ای را در رشته های مختلف تحصیلی می توان یافت که در حرفه خود مهارت داشته باشد.

خلاصه نتايج ارزيابي دانشگاه هاي نيجريه (امتيازكامل، موقت و مردود)
دانشگاه امتياز كامل امتياز موقت مردود                مجموع
دانشگاه هاي فدرال تعداد درصد تعداد درصد تعداد درصد رشته ها
دانشگاه ايبادان 33 63.5 18 34.6 1 1.9 52
دانشگاه نيجريه(انسوكا) 23 52.3 20 45.5 1 2.3 44
دانشگاه لاگوس 28 73.7 10 26.3  0 38
دانشگاه احمدوبلّو(زاريا) 23 47.9 24 50 1 2.1 48
دانشگاه اوبافمي آولوو 24 54.5 19 43.2 1 2.3 44
دانشگاه بنين 15 50 13 43.3 2 6.7 30
دانشگاه كالابار 13 33.3 22 56.4 4 10.3 39
دانشگاه اويو 7 12.7 25 45.5 23 41.8 55
دانشگاه نامدي آزيكيو 27 61.4 17 38.6  0 44
دانشگاه ايلورين  23 69.7 10 30.3  0 33
دانشگاه بايرو‏، (كانو) 26 89.7 3 10.3  0 29
دانشگاه ميدوگوري 13 39.4 20 60.6  0 33
دانشگاه جوس 19 59.9 12 37.5 1 3.1 32
دانشگاه عثمان دان فوديو 26 89.7 3 10.3  0 29
دانشگاه پورت هاركورت 18 66.7 9 33.3  0 27
دانشگاه ابوجا 9 45 10 50 1 5 20
دانشگاه فني فدرال، (مينّا) 9 45 10 50 1 5 20
دانشگاه ابوبكر تافاوا بالوا 6 23.1 17 65.4 3 11.5 26
دانشگاه فني فدرال، (آكوره)  16 69.6 7 30.4  0 23
دانشگاه فني فدرال، (اووري)  6 40 8 53.3 1 6.7 15
دانشگاه كشاورزي، (آبه كوتا) 9 64.3 5 35.7  0 14
دانشگاه كشاورزي مايكل اوكپارا 4 57.1 3 42.9  0 7
دانشگاه كشاورزي، (ماكوردي) 1 5.6 17 94.4  0 18
آكادمي دفاعي نيجريه 3 33.3 6 66.7  0 9
دانشگاه فني فدرال، (يولا) 10 45.5 12 54.5  0 22
دانشگاه هاي ايالتي 
دانشگاه علوم و تكنولوژي انوگو 4 10 18 45 18 45 40
دانشگاه ايالتي ايمو، (اووري) 13 34.2 19 50 6 15.8 38
دانشگاه ايالتي ابيا، (اوتورو) 9 25 19 52.8 8 22.2 36
دانشگاه ايالتي ابوني، (آباكاليكي) 3 21.1 10 71.4 1 7.1 14
دانشگاه فني آنامبرا، (اولي) 4 57.1 3 42.9  0 7
دانشگاه فني كروس ريور، (كالابار) 7 29.2 17 70.8  0 24
دانشگاه ويلبرفورث آيلند نيجر دلتا 3 7.9 31 81.6 4 10.5 38
دانشگاه علوم و تكنولوژي ريور 6 18.2 22 66.7 5 15.2 33
دانشگاه ايالتي لاگوس 13 44.8 12 41.4 4 13.8 29
دانشگاه اولابيسي اونابانجو 20 42.6 19 40.4 8 17 47
دانشگاه ادو- اكيتي 9 28.1 21 65.6 2 6.3 32
دانشگاه آمبروسه علي، (اكپوما) 5 16.1 24 77.4 2 6.5 31
دانشگاه ادكونله آجاسين، (اكوگبا)  3 33.3 6 66.7  0 9

88/02/05

برای دیدن منبع اصلی بر روی آدرس کلیک کنید