بايد اعتراف كرد كه رخدادهاي مصر، همان‌گونه كه پيش از انقلاب‌هاي عربي به طور مستقيم به سرنوشت جهان عرب، تأثير مي‌گذاشت، اين نفوذ را پس از وقوع دگرگوني‌هاي سال 2011 به اين سو نيز حفظ كرده است. شايد به همين سبب باشد كه آمريكا بيش از هر كشور ديگري در خاورميانه، دغدغه مصر و سير تحولات آن را دارد، در بخش كنوني مقاله، بيشتر با مواضع واشنگتن در قبال رويدادهاي اخير مصر آشنا مي‌شويم.

رئيس جمهور آمريكا و دولت و رسانه‌هاي آمريكايي تمام قد در دفاع از «باسم يوسف» عمل مي‌كنند. كما اينكه دردوران مرسي كه حجم تمسخراودرباره رئيس جمهور قانوني ملت و پروژه شكستن احترام و ابهت حكومت به اوج خودرسيدوقراربه قطع برنامه او كه يكي از پرطرفدار ترين برنامه‌هاي تلويزيوني مصري است، شد، آمريكايي‌ها عملاً وارد شدند و حتي اوباما شخصاً در اين مورد موضع گيري و از باسم يوسف حمايت كرد و با حمايت از باسم، دولت مصر را در فشار قرار داد تا هيچ مانعي در مقابل او براي تكميل پروژه جنگ رواني اش عليه مرسي كه بسيار هوشمندانه نيز اجرا مي‌شد، ايجاد نكند. حال با بازگشتن دوباره باسم پس از چند ماه آشوب و خفقان و بسته بودن همه زبان ها و شكسته شدن همه قلم‌ها عليه كودتا، وي به يكباره بالاترين مقام كودتاگر و همه دست اندر كارانش را به سخره گرفته و به نظر مي‌رسد عمر كودتاگران به نظر آمريكايي‌ها به پايان رسيده و آنها در اين مدت نتوانسته‌اند ارباب را از خود راضي كنند؛ از اين رو پروژه جديد نابودي همه اركان مصر و آشفتگي و به هم ريختگي بيشتر با توجه به ورود بي شمار سلاح از ليبي و سوريه، متصور است.موضع دولت آمريكا درسيرتحولات، قابل مو شكافي بيشتري است. آمريكايي‌ها كه در دوران حكومت مرسي، با مشغول كردن وي و اخواني‌ها به وعده‌هاي پوچ، آنان را سرگرم كردند تا وقت كافي و زمينه مناسب را براي بازگرداندن ديكتاتوري جوان تر از مبارك به نام ژنرال «سيسي» را فراهم آورند،اين روزها كه خشم انباشته شده مصري‌ها پس ازكشتارهاي وحشيانه مقابل گارد رياست جمهوري،خيابان «نصر» و ميدان هاي «رابعه» و «النهضه» قاهره ،جنايات وسيع در ديگرشهرها ، دستگيري‌ها،شكنجه‌ها و فشارهاي مختلف، آنان را از عدم موفقيت سيسي مطمئن ساخته است؛ پروژه جديدشان رامبني برشكستن ارتش و چهره‌هاي شاخص كودتا مثل فرمانده ارتش و رئيس جمهور موقت «عدلي منصور» كليد زده‌اند تا اين حكومت نيمه جان نيز سقوط كند و كشور در آشوب‌ها و بحران هاي جدي تري غرق شود؛ سپس يك منجي از سوي آنان علم شود تا باز هم مانند گذشته ،منافع آمريكا را در مصر حفظ كند. درواقع آمريكايي‌ها با پياده كردن قسمت اول پروژه كودتا، «الازهر» به عنوان منبر اهل‌سنت ، كليساي قبطي ، جبهه سلفي‌ها، ارتش و سيستم امنيتي ،لاييك ها و احزاب هوادار مبارك را در يك جبهه واخوان ، طرفداران اسلام معتدل ، حكومت قانوني مصر،احزاب طرفدار آن و بخش عظيمي از توده مردم را در طرف ديگر قرار دادند و به جان هم انداختند و با استفاده از جنگ رواني و تبليغاتي ، سر نيزه ارتش، نافرماني وزير كشور ، پليس و سيستم اطلاعاتي، زمينه سقوط حكومت قانوني مصررا فراهم آوردند. اما همين آمريكايي‌ها در گام بعدي، موذيانه به جبهه‌اي كه به اميد حمايت‌هاي وعده داده شده آنها به ميدان رفته بود ، آبرو و حيثيت خود را با وعده‌هاي كاخ سفيد پايمال كرده بود و با تمام توان، حكومت قانوني و رئيس جمهور منتخب را به زير كشيده بود نيز خيانت كردند و همكاري‌هاي لازم را ارائه ندادند تا براثرنتيجه طبيعي اين سونامي سياسي كه خشم عمومي وبحران‌هاي اقتصادي است، طرف پيروز نيز به زيركشيده شود و هرج و مرج حقيقي، سقوطي كامل را براي مصر، با همه شخصيت‌ها و جناح‌هايش رقم بزند. براي آمريكايي‌ها نقطه مطلوب، عدم حضور قدرتي فراگير و ماندگار در مصر است. خصوصاً اينكه بنا برسياست‌هاي آنان، بايد قدرت ارتش بزرگ مصر از هم پاشيده شود تا امنيت صهيونيست‌ها بيش از پيش تامين شود. هيمنه ارتش مصر كه با كودتا، بسيار فروريخته و شعارعليه ارتش،همه در و ديوار و حتي درختان شهرها را مزين كرده،اگرچه به لطف سطل‌هاي رنگ و سربازان وظيفه ، پاكسازي و كمي مخفي شده است؛ اما تنفر از ارتش در لايه لايه جامعه، كه عموماً به گونه‌اي دراطراف خود،كشته ، مجروح ، مفقود يا زنداني دارند،موج مي زند واين تنفر به جايگاه خانواده پرشمارارتش كه درطول60سال حكومت درمصر،صاحب ثروت ومحبوبيت بي مانندي بودند،لطمه جدي واردكرده است. اين روزهاشرايط دانشگاه‌ها نيز بسيار بحراني است. تقريباً در طول يك ماه اخيركه ازآغازبه كاردانشگاه‌ها گذشته،هرروزدردانشگاه‌هاوبعضاًمدارس،تظاهرات برپاست وتقريباًآموزش عالي به تعطيلي كشيده شده است. تظاهرات روزانه دردانشگاه «الازهر» قاهره،به اشغال بخش اداري آن منجرشد و ديگر شعبه‌هاي آن درديگرشهرهانيزهمين وضعيت رادارند.همچنين تظاهرات دردانشگاه‌هاي قاهره،«عين الشمس»،«اسكندريه» يا «منوفيه» و درگيري شديد مامورين امنيتي با اساتيد و دانشجويان معترض،كشتن يا زخمي كردن آنان و موج وسيع دستگيري‌ها در دانشگاه ها، هر روز شرايط را در سيستم آموزش عالي بحراني ترمي‌كند. هيئت علمي،اساتيد و دانشجويان به رفتار وحشيانه پليس و شليك مستقيم به تظاهرات و كشته شدن دانشجويان معترضند وخواستارآزادي دوستانشان هستند،امانه تنها به خواست‌هايشان توجهي نمي‌شود، بلكه با رفتارهاي وحشيانه تري در هم كوبيده مي‌شوند.شرايط مساجد نيز بهتر از اين نيست. وزارت اوقاف دولت موقت،بيان هرگونه سخن سياسي راازمنبرمساجد،وبرپايي نمازجمعه را جزدرچند مسجد خاص ممنوع كرده و درمساجد هيچگونه سخن و تحليل سياسي نبايد ردوبدل شود. وزارت اوقاف حتي شماره تلفني را اعلام كرده است كه هر كس مطلع شد مفسري تفسير سياسي از قرآن ارائه مي‌دهد،به اين شماره اطلاع دهند. مساجد كه دردوران انقلاب 25 ژانويه، مركز انقلاب و پس از آن نيز با باز شدن فضاي سياسي،به محل بحث وتحليل مسائل روز تبديل شده بودند؛ امروزه هرحركت سياسي درآنها ممنوع شده است واين خفقان، ملت را آزار مي‌دهد؛اگرچه هنوز هم هر هفته، نمازهاي جمعه و جماعت، ميعادگاه مردم براي برپايي تظاهرات ضد ظلم و ستم ارتش هستند.چنين شرايطي بر ادارات نيز حاكم است. ادارات كه درزمان مرسي با تحريك عوامل مزدور، هر روز به بهانه‌اي به اعتصاب كشيده مي‌شد و آشوب طلبي درآن به نمادآزادي خواهي تبديل شده بود،اكنون هرگونه بحث سياسي درآن ممنوع بوده وهركه منتقدشرايط فعلي باشد،به سرعت دستگيرمي‌شود.مردم ازبيان نظرات سياسي خود بسيار بيمناكند وهيچكس به ديگري اطمينان نداردوچه بسابسياري،اين فضاي پليسي را براي تسويه حساب هاي شخصي با برچسب اخواني به ديگري زدن، مناسب مي‌دانند.اين مختصر دردنامه‌اي بود از شرايط ويژه واسفناكي كه ملت مسلمان مصر در آن،روزهاي تيره خود را به شب‌هاي تار گره مي‌زنند. اين روزها شنيدن صداي شليك گلوله‌ها و تشييع جنازه قربانيان وعكس‌هاي مفقودان كه برديوارها نقش مي‌بندد،با حركت پرشتاب هواپيماهاي جنگي در سطوح بسيارپايين كه باصداي گوش خراش خود،سعي دربه رخ كشيدن چهره مخوفي ازارتش دارندكه دل هرشهروندي اعم ازپيروجوان و كودك وزن ومردرابه شدت مي لرزاند،به امري متداول تبديل شده است. همچنين پروازهليكوپترهاي جنگي وسياه رنگ«آپاچي» كه تيربارها و موشك‌هايي در دو طرف آن بسته شده وخاطره تلخ كشتارفجيع روزقتل عام ميدان«رابعه العدويه»رازنده مي‌كند،نمك برزخم ملت مي‌پاشد.

بحران انرژي و سوخت و قطعي برق، خيابان‌هاي فرعي قاهره را شب ها در تاريكي فرو برده وحكومت نظامي و صداي حركت شني تانك‌ها و نفربرهاي ارتش در حالي كه ارتشيان با مسلسل‌ها بربالاي آنها مستقرهستند و راه‌هاي اصلي را مسدود مي‌كنند،پنجره‌هاي خانه‌ها را لرزانده و آرامش شبانه ملت را مي‌ربايند و فضاي پرنشاط شب‌هاي قاهره كه معروف به شهرشب بيداربودرابه خاموشي كشانده‌اند. مصرازليست گزينه‌هاي اصلي و امن براي برگزاري كنفرانس‌ها و نشست‌هاي بين‌المللي خط خورده است. بسياري از ديپلمات‌ها و خانواده‌هايشان قاهره را ترك كرده‌اند و كاركنان سفارتخانه‌هاي خود را به حداقل ممكن رسانده‌اند و اكثر مناسبت‌ها و گردهمايي‌ها لغو شده است. خدمات شهري تقريباً به صفر رسيده، جمع آوري زباله‌ها همچون گذشته مشكل لاينحل مصر است و خدمات راهنمايي و رانندگي نيز تقريباً وجود ندارد.هركس هرگونه كه بخواهد در خيابان ها رانندگي مي‌كند وتابلوهاي راهنمايي و رانندگي يا مورد اصابت تير قرار گرفته يا در درگيري‌ها به عنوان سپر مورد استفاده قرار گرفته است و در جاي خود قرار ندارد.خزانه دولت خالي است و كمك هاي خارجي به كندي و با اما و اگر به آنها مي‌رسد. چندي پيش رئيس جمهور موقت به ديدن پادشاه عربستان رفت و قرار است به ديگر كشورهاي عربي نيزسفركند.

نخست وزير نيز طي سفري به امارات به دنبال جمع آوري كمك‌هاي مالي بود، اما شيخ نشين‌هاي خليج فارس با تكبر، شروط سنگيني براي اعطاي كمك هاي ناچيزشان به مصريان دارند كه از جمله خطوط قرمز آنان، نزديكي مصر به ايران است. اين همان عامل اصلي سرپيچي مرسي از اخطارهاي عربي،صهيونيستي، آمريكايي بود.عدم توجه مرسي به طيف‌هايي كه به دنبال راه انداختن جنگ شيعه و سني در مصر به دست سلفي‌ها بودند و اين حركت با شهادت فجيع «حسن شحاته» عالم شيعي و يارانش به دست تكفيري‌ها به اوج خود رسيد،و ترس صهيونيست‌ها از به هم پيوستن دستان مصريان به ايراني‌ها و ضربه ناپذير شدنشان همچون حكومت سوريه،باعث شدكه مرسي را به عنوان نماد قانوني حكومت مصر طي يك عمليات پيچيده رواني ، تبليغاتي و اطلاعاتي از سر راه خود بردارند تا مبادا قدرت عظيم ملت مصر به قدرت عظيم و شكست ناپذير ملت ايران پيوند بخورد و نابودي رژيم صهيونيستي را تسريع بخشد؛ غافل از اينكه قدرت منطقه‌اي ايران، فراتر از قدرت فهم و درك آنان است. محاكمه سران اخوان و مرسي نيز به معضلي تبديل شده است. ارتش باوجود برگزاري جلسه نخست دادگاه او‌، ازادامه اين سناريو واهمه دارد و نگران اوج گرفتن خشم ملت و اين واقعيت است كه نتواند امنيت دادگاه راتابه آخر تامين كند و ممكن است طرفداران مرسي به دادگاه حمله كنند. اخواني‌ها هفته‌اي رابه عنوان «هفته اعتراض به محاكمه رئيس جمهور قانوني» نامگذاري كردند ودرگيري‌ها به شدت اوج گرفت. ارتش تداركات انتظامي براي مقابله با اعتراضات طرفداران مرسي براي روز دادگاه انديشيد و تدابير ويژه اي براي آن روز تدارك ديد. مرسي نيزخود رادرجريان نخستين جلسه دادگاه كه نوبت بعدي آن به دي ماه موكول شد، خودرا رئيس جمهوري قانوني مصر‌دانست و در مقابل فشارها تسليم نشد و دادگاه را به رسميت نشناخت.زمان برگزاري انتخابات مجلس آينده،فوريه ومارس 2014 وانتخابات رياست جمهوري نيزتابستان همان سال اعلام شد. ژنرال سيسي وطرفدارانش باامكانات وسيع مالي و سياسي ارتش، به شدت به دنبال راه انداختن كمپين‌هاي ظاهراً مردمي حمايت از كانديداتوري سيسي براي رياست جمهوري هستند. وي اميد زيادي براي رسيدن به اين منصب دارد، در حالي كه فعلا با وجود خشم عمومي، شانس رأي آوردن او بسيار كم به نظرمي رسد. دراين شرايط و در صورت برگزاري انتخابات درموعرمقرر، به علت فساد دستگاه قضايي كه در كنار كودتاگران است،خطر تقلب ودستكاري انتخابات ازسوي ارتش،همچون زمان مبارك، بسيارمحتمل است.به هر حال،اين حقيقتي است كه امروز در مصر مي‌گذرد. به جرأت مي‌توان گفت اغلب احزاب و گروه‌هايي كه روز 30ژوئن معروف به خيابان‌ها آمدند،دانسته يا ندانسته عليه مرسي شعار دادند و زمينه دخالت ارتش براي سرنگوني يك حكومت قانوني را فراهم آوردند،هرگزچنين روزهاي شوم وسياهي را درافق پيش روي خود نمي‌ديدند كه به بهانه آزادي بيشتر و درخيال خود، دست به كاري بزنند كه اكنون همه ملت حسرت روزهاي گذشته را بخورندو بدبختانه،هميشه راه بازگشت به مسيرصحيح به سهولت پيدا نمي‌شود .گويي در روزهاي پيش رو، بايد منتظر تحولات بيشتري بود؛ تحولاتي كه شرايط كودتا گران را وخيم‌تر خواهد كرد. از اين روست كه همه جهان با چشم ترديد به حكومت ضعيف فعلي مي‌نگرند و هيچ كشوري بر روي آنها حساب باز نمي‌كند. اگر چه سفراي مصر در كشورهاي مختلف، تلاش‌ بسياري براي نشان دادن چهره‌اي مشروع از كودتا به خرج دادند، اما كمتر توانستند اعتماد ديگر كشورها را جلب كنند و كودتاگران ازاين همه ترديد بين‌المللي بسياردررنجند .ملتي كه روز و شب هاي خود را با هجوم‌هاي افسار گسيخته نيروهاي امنيتي و پليس مي‌گذراند، اما تسليم جو ترس و وحشت نمي‌شود، نشان داده‌ كه هرگز با جانيان و قاتلان جوانانش سر دوستي و آشتي نداشته و صداي رگبار گلوله‌هاي قتل عام رابعه و مجروحاني كه زنده در آتش مسجد رابعه و چادرهاي اطراف آن سوختند را از ياد نمي‌برد؛ چندان كه قهرمان ووشوي مصر«محمد يوسف» كه در مسابقات جهاني به مدال طلا دست يافت، وقتي مدال را به گردن آويخت، براي ابراز پيوند با كشته هاي قتلگاه رابعه، پيراهني با علامت تظاهركنندگان رابعه كه دستي با چهار انگشت گشوده است، پوشيد و پيروزي خود را با اين علامت كه نشانه همبستگي مخالفت با كودتاست ، شجاعانه به جهانيان نشان داد. او پس از بازگشت هدف سنگين ترين اتهامات و هجوم‌ها قرار گرفت و از سرنوشتش هم خبري دردست نيست وكودتاگران دراولين گام او رادو سال از شركت در مسابقات محروم كردند و فشارهاي شديدي به وي و خانواده‌اش وارد كردند.


منبع: خبرگزاری فارس