اوگاندا در شرق افریقا و در همسایگی سودان در شمال، کنگو در غرب، رواندا و تانزانیا در جنوب و کنیا در شرق قرار دارد این کشور به دور از دریای آزاد بوده و خط استوا از آن می گذرد.

این کشور به دلیل ثروتهای فراوان جنگلی به برزیل افریقا مشهور است. رود نیل که این کشور ،سودان و مصر را مشروب می سازد از دریاچه ویکتوریا که واقع در اوگاندا و نزدیک منطقه جینجا می باشد سرچشمه می گیرد. رود نیل در اقتصاد این کشور ها نقش اصلی را ایفا کرده و بدون آن با مشکلات فراوانی روبرو خواهند شد. معادن غنی این کشور که بیشتر شامل مس، یاقوت، طلا، بیسموت، فسفات و سنگ آهک و همچنین محصولات کشاورزی انبوه از جمله در رتبه اول قهوه و بعد چای و پنبه از جمله عمده ترین دلایل توجه کشورهای استعمارگر به این منطقه می باشد.

آغاز روابط
آغاز روابط اوگاندا و رژیم صهیونیستی به سال 1962 باز می گردد، در این سال میلتون اوبوتو رییس جمهور وقت اوگاندا وارد اسراییل شد و با مقامات این کشور دیدار و گفتگو کرد، طی دهه 1960 همکاریهای دو طرف بیشتر در زمینه آموزش و همکاریهای دوجانبه بود، در این زمان صد ها دانشجوی اوگاندایی جهت آموزش در زمینه های پزشکی و کشاورزی به اسراییل اعزام و تحت نظر کارشناسان صهیونیسم آموزش دیدند. در زمینه های اقتصادی نیز شرکتهای بزرگ اسراییلی نظیر TAHAL ،SOLE BONE و KOOR-SAHAR فعالیت های خود را در زمینه های مختلف در اوگاندا آغاز کردند، یکی از بزرگترین پروژه هایی که توسط شرکتهای اسراییلی طی این سالها در اوگاندا انجام شد پروژه ساخت جاده بین دو شهر KABALE و NTUNGAMO بود که ارزش قرار داد آن یک میلیون پوند استرلینگ اعلام شد.

اسراییل در کنار فعالیتهای عمرانی در اوگاندا، وارد فاز نظامی شد و از آنجاییکه ارتش اوگاندا از نظر آموزش در سطح بسیار پایینی قرار داشت، تعدادی از مستشاران صهیونیست وارد اوگاندا شدند، در کنار آموزش نیروهای زمینی، آموزش خلبانان اوگاندایی نیز در دستور کار قرار گرفت و تعدادی از خلبانان این کشور جهت آموزش پرواز با هواپیماهای جت FUGA عازم تل آویو شدند.

با توسعه روابط در تمامی زمینه ها «لوی اشکول» نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی در سال 1966 عازم اوگاندا شد، وی در این سفر با میلتون اوبوتو و سایر مقامات عالی رتبه اوگاندا دیدار و گفتگو کرد، اوبوتو در دیدار با اشکول ضمن تشکر از کمک های رژیم صهیونیستی به کشورش گفت: اسراییل نقش مهمی در توسعه و پیشرفت اوگاندا دارد.

بعد از جنگ شش روزه اعراب و اسراییل و پیوستن اوگاندا به صف کشورهای متحد عرب روابط اوگاندا و اسراییل رو به افول گذاشت. این سردی روابط ادامه داشت تا این‌که عیدی امین (Idi Amin Dada) با کودتا به روی کار آمد. با روی کار آمدن عیدی امین روابط رژیم صهیونیستی و اوگاندا وارد مرحله جدیدی شد، اسراییلی ها خوب می دانستند که با گسترش نفوذ خود در اوگاندا خواهند توانست به منطقه شرق و تا حدودی مرکز افریقا مسلط شوند، از این رو روی کار آمدن عیدی امین را به فال نیک گرفتند.

یکی از اهداف رژیم صهیونیستی در دوران عیدی امین تحریک امین به حمایت از شورشیان جنوب سودان بود، جنوب سودان حد فاصل کشورهای افریقای عربی و افریقای سیاه بود و چنانچه جنوب به استقلال می رسید ، دامنه نفوذ اسراییل در شرق و مرکز افریقا بیش از پیش گسترش می یافت و این رژیم به یکی از اهداف استراتژیک خود که همانا دستیابی به رود نیل بود، نزدیک می شد .« اسراییل در سال 2010 با استقلال سودان جنوبی به این آروزی خود رسید»

در دوران عیدی امین شاهد حضور پر رنگ رژیم صهیونیستی در زمینه های سیاسی، اقتصادی و نظامی در اوگاندا هستیم ، در این زمان روابط نظامی دو طرف مستحکم تر از قبل شده و حدود 100 مستشار و کارشناس نظامی اسراییل جهت آموزش ارتش اوگاندا به طور دایم در این کشور به سر می بردند. در ژولای 1971 عیدی امین در اولین سفر خارجی خود وارد تل آویو شد، وی در این سفر با ابا آبان وزیر امور خارجه، موشه دایان وزیر دفاع و سایر مقامات عالی رتبه اسراییل ملاقات کرد، وی در دیدار با گلدا مایر نخست وزیر وقت اسراییل خواستار تقویت هرچه بیشتر روابط کشورش با اسراییل شد.

روزنامه تایمز چاپ لندن در تحلیل این سفر نوشت: در این سفر عیدی امین تعدادی تانک، هواپیمای جت fuga و تعدادی زیادی سلاح و تجهیزات به ارزش یک میلیون پوند استرلینگ خریداری کرده است، تایمز ادعا کرد که نفوذ اسراییل در ارتش اوگاندا به بالاترین سطح خود رسیده و این رژیم قرار است به زودی یک فرودگاه در مناطق شمالی این کشور و هم مرز با سودان احداث کند.

در ادامه مقاله آمده بود، هدف اسراییل از این اقدامات چیست؟ شاید هدف اسراییل حمله به مصر است. نظیر این مقاله در بسیاری از روزنامه های جهان چاپ و باعث نگرانی جهان عرب شد تا جاییکه مصر به فکر افتاد تا به هر طریق ممکن رابطه اسراییل و اوگاندا را به چالش بکشد.

با وجود روابط خوب اسراییل و اوگاندا، رژیم صهیونیستی با بسیاری از خواسته های عیدی امین مخالفت می کرد، تعدادی از این خواسته ها عبارتند از :

1-امین خواستار به رسمیت شناخته شدن دولتش از سوی اسراییل بود اما رژیم صهیونیستی با توجه به این که امین با کودتا به قدرت رسیده بود، دولت وی را به رسمیت نمی شناخت.

2-عیدی امین خواستار دریافت یک وام یک میلیون پوندی از اسراییل بود که این خواسته نیز هرگز برآورده نشد.

3-از دیگر خواسته های امین دریافت هواپیماهای فانتوم بود که این درخواست نیز با واکنش سرد صهیونیست ها مواجه شد.

4-درخواست حمایت از اوگاندا در جنگ با کنیا و تانزانیا که این درخواست نیز رد شد.

عیدی ایمن جلاد و دیکتاتور بزرگ اوگاندا، در زمان حکومت او هزاران نفر بی دلیل کشته شدند.

عیدی امین که به دنبال جذب کمک های بین المللی بود، این بار دست دوستی خود را به سوی کشورهای عرب افریقا دراز کرد ، در سال 1972 عیدی امین نماینده خود را نزد انور سادات فرستاد و از وی درخواست کمک کرد، سادات گفت: با توجه به وقوع جنگ بین مصر و اسراییل در آینده نزدیک امکان کمک به اوگاندا وجود ندارد، اما سادات از اوگاندا خواست تا از لیبی درخواست کمک کند.

با انتشار خبر دیدار نماینده اوگاندا با انور سادات ،سفیر اسراییل در اوگاندا ضمن ملاقات با عیدی امین، اعتراض شدید رژیم صهیونیستی را به وی ابلاغ کرد، امین نیز در پاسخ گفت: این دیدار هرگز روابط اوگاندا و اسراییل را تحت تاثیر قرار نخواهد داد.

در فوریه 1972 نمایندگان لیبی و اوگاندا با یکدیگر ملاقات و با انتشار بیانیه ای مشترک حمایت خود را از اعراب و انزجار خود از امپریالیسم و صهیونیسم اعلام کردند .از این زمان به بعد روابط اسراییل و اوگاندا در سراشیبی سقوط قرار گرفت، در 23 فوریه 1972 یک هیات بلند پایه لیبیایی وارد کامپالا شد و چندین موافقتنامه اقتصادی، سیاسی بین دو کشور به امضا رسید.

در 29 فوریه 1972 در نشستی که سفیر اسراییل نیز حضور داشت، عیدی امین مستشاران صهیونیست را به کم کاری متهم کرد و این آغازی بود برای اخراج مستشاران اسراییلی که در نهایت تحقق یافت. در 29 مارس همان سال اوگاندا موافقتنامه های خود با اسراییل را ملغی و از مستشاران این رژیم خواست تا هرچه سریعتر خاک این کشور را ترک کنند. در 30 مارس نیز عیدی امین دستور داد تا سفارت اسراییل را به دلیل تلاش برای سرنگونی دولت وی تعطیل و دیپلماتهای آنرا از اوگاندا اخراج کنند، در این زمان حدود 470 اسراییلی در بخش های مختلف دولت اوگاندا مشغول به کار بودند.

در سال 1976 تعدادی از اعضای جبهه آزادیبخش فلسطین یک فروند هواپیمای شرکت هواپیمایی فرانسه که تعدادی از سرنشینان آنرا شهروندان اسراییلی تشکیل داده بودند را مجبور کردند تا در فرودگاه انتبه در حومه کامپالا فرود آید، گروگانگیران از رژیم صهیونیستی درخواست کردند تا در قبال آزادی سرنشینان اسراییلی هواپیما، تعدادی از همقطاران آنان را که در زندانهای اسراییل به سر می بردند، آزاد کند، نیروهای مخصوص رژیم صهیونیستی با یک حمله برق آسا که در شب برنامه ریزی شده بود، ضمن کشتن همه گروگانگیران، موفق شدند تا مسافران هواپیما را آزاد کنند، در این حمله 5 نفر از اعضای نیروهای مخصوص اسراییل از جمله یوری نتانیاهو برادر نخست وزیر فعلی کشته شدند، رژیم صهیونیستی به پاس خدمات وی نام این عملیات را عملیات یوری گذاشت.

در سال 1979 با حمله ارتش تانزانیا به اوگاندا، نظامیان تانزانیایی موفق شدند تا کامپالا پایتخت این کشور را تسخیر کنند، عیدی امین که موقعیت خود را در خطر می دید با اعضای خانواده اش به لیبی گریخت و پس از آن عازم عربستان شد، عیدی امین در سال 2003 در عربستان درگذشت.

سفیر اوگاندا استوارنامه خود را به شیمون پرز می دهد

از سرگیری روابط
قطع شدن روابط اسراییل و اوگاندا 22 سال به طول انجامید تا اینکه در سال 1994 یوری موسوینی رییس جمهور اوگاندا مجددا این ارتباط را برقرار کرد، موسوینی در سال 1986 به قدرت رسید، هرچند وی در ابتدا ژست های ضد غربی می گرفت اما بروز مشکلات اقتصادی فراوان باعث شد تا وی به سوی غرب کشیده شود، موسوینی معتقد بود تا زمانیکه فلسطینی ها به شکل ملتی آواره در سطح بین الملل شناخته شده باشند، از برقراری رابطه با اسراییل خود داری خواهد کرد اما بعد از امضای قرار داد اسلو در 1993 وی از مواضع خود عقب نشینی و در نهایت در 29 ژولای 1994 با امضای یک موافقتنامه سیاسی، روابط اسراییل و اوگاندا را تجدید کرد.

با توجه به اینکه یکی از مهم ترین دلایل برقراری روابط با رژیم صهیونیستی مشکلات اقتصادی بود، درابتدا نگاهی کوتاه به روابط اقتصادی اوگاندا و رژیم صهیونیستی می اندازیم.

با توجه به تخصص بالای کارشناسان اسراییلی در زمینه های کشاورزی، آبیلری، عمرانی، مهندسی، مخابرات و ... موسوینی پای این شرکتها را به اوگاندا باز کرد و تعداد بسیاری از پروژه های این کشور در زمینه های مختلف را به آنان سپرد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.

د ر سال 2002 شرکت صهیونیستی SOLE BONE با یک قرار داد 81 میلیون دلاری، ساخت یک جاده 100 کیلومتری در جنوب اوگاندا را بر عهده گرفت، این جاده که ساختن آن سه سال به طول انجامید، نقش مهمی در ترانزیت کالا و حمل و نقل دارد.

در سال 2003 شرکت leadcom با یک قرار داد 3 میلیون دلاری بخشی از نیازهای مخابراتی شرکت مخابرات اوگاندا را تامین کرد. این شرکت از جمله معروفترین شرکتهای مخابراتی در افریقا بوده و پروژه های زیادی در کشورهای تانزانیا ، غنا، رواندا، ساحل عاج، نیجر و بروندی را به اتمام رسانده است .

در ماه می 2011 شرکت صهیونیستی ALOVIRAN با کمک شرکت FOVIST TELECOM GLOBAL یک شبکه موبایلی با مبلغ 81 میلیون دلار راه اندازی کرد ، این شبکه موبایلی یک شبکه بین المللی بوده و نقش مهمی در تجارت و بازرگانی اوگاندا دارد، همچنین در ژوئن 2011 شرکت MEKOROT که در زمینه آبرسانی فعالیت دارد با امضای یک قرار داد ساخت 11 سد و تهیه آب برای دو میلیون نفر از ساکنان منطقه کاراموجا در شمال شرقی اوگاندا را بر عهده گرفت.

سال 2014 موسوینی دستور داد تا 200 دانشجو برای یک دوره یک ساله به اسراییل اعزام شوند، بر اساس توافقات صورت گرفته قرار شد این دانشجویان جهت آموزش مهارتهای کشاورزی و ایجاد یک تحول بزرگ در سیستم کشاورزی اوگاندا به اسراییل اعزام شوند ، در حال حاضر 1400 دانشجوی خارجی در دانشکده کشاورزی اسراییل مشغول تحصیل هستند که از این تعداد 500 نفر افریقایی بوده که در این میان اوگاندا بیشترین دانشجو را به خود اختصاص داده و به دنبال این کشور رواندا ، زامبیا ، زیمبابوه ، بورکینا فاسو، ساحل عاج، سنگال و کنگو قرار دارند.

روابط نظامی
در سال 2003 با توصیه «AMOS GOLAN آموس گولان» موسوینی برای خرید سلاح و تجهیزات عازم تل آویو شد – آموس گولان سرهنگ بازنشسته موساد می باشد که در بسیاری از عملیاتهای موساد شرکت داشته و طراح و مخترع سلاح CORNER SHOT است، کرنر شات در سال 2003 توسط وزارت دفاع رژیم صهیونیستی ساخته شد و در حال حاضر چهار نوع آن در اختیار ارتش اسراییل می باشد، سبکی و دقت بالای آن در تیر اندازی باعث شده تا مزدوران رژیم صهیونیستی در بسیاری از عملیاتهای خود از این سلاح استفاده کنند –موسوینی در این سفر از مراکز ساخت سلاح و تجهیزات در اسراییل دیدن کرد و حتی یک نمایش هوایی نیز به افتخار وی توسط هواپیماهای بدون سرنشین ترتیب داده شد ، در این سفر تعدادی موافقتنامه در زمینه خرید سلاح و مهمات به امضای مقامات دو طرف رسید.

کرنر شات در دست آموس گولان
 

در سال 2005 سیمون پاول دلال سلاح و رییس شرکت صهیونیستی امنیتی هرکولس به درخواست پلیس اوگاندا جهت آموزش پرسنل این نیرو وارد کامپالا شد ، پیشتر اعضای این شرکت نیروهای پلیس نیجریه، آنگولا، ماداگاسکار و کنیا را آموزش داده بودند، کارکنان این شرکت طی اقامت خود در اوگاندا چندین دوره در زمینه های ضد تروریسم، رهایی گروگان و چک و خنثی سازی برای پلیس این کشور برگزار کردند.

در سال 2012 سیمون پاول بار دیگر قرار دادی با پلیس اوگاندا مبنی بر آموزش پرسنل آن امضا کرد، علاوه بر این شرکت وی این اجازه را یافت تا با تاسیس دفتری در کامپالا به ارایه خدمات امنیتی به تجار و افراد سرشناس این کشور بپردازد.

هدف رژیم صهیونیستی از برقراری روابط با اوگاندا به دو عامل محدود می شود اول نفوذ در این کشور جهت کسب منافع سیاسی و اقتصادی که با توضیحات داده شده مشخص شد که به این هدف خود رسیده اما هدف دوم همانا فشار بر سودان و تجزیه این کشور بود، اسراییل همواره از وجود سودان قدرتمند در شرق افریقا نگران بود و برای جلوگیری از رشد و گسترش نفوذ این کشور با عرضه کمک های تسلیحاتی و اطلاعاتی به شورشیان جنوب و سایر مخالفان دولت البشیر، تلاش می کرد، کمک های رژیم صهیونیستی به شورشیان جنوب از اواخر سال 1990 شروع شد، در این دوره سازمانهای اسراییلی بر افزایش کمک های پشتیبانی و نظامی به شورشیان تمرکز کردند که در نتیجه آن ارسال سلاح به نیروهای ژنرال گارانگ از طریق اوگاندا و کنیا افزایش یافت. سپس با توصیه اسراییل دولت اوگاندا برای آموزش شورشیان طرفدار گارانگ اقدام به ایجاد یک پایگاه در مرز با سودان کرد، این پایگاه به مرکز شورشیان سودان تبدیل و در آنجا ضمن آموزش توسط اعضای موساد به تقویت و بازپروری نیروهای خود می پرداختند، علاوه بر این دولت اوگاندا به گارانگ و تعدادی از رهبران شورشی پاسپورت اوگاندایی داد تا در تردد های خود به این کشور و سایر کشورهای منطقه دچار مشکل نشوند همچنین چند واحد آپارتمان نیز در اختیار خانواده های آنان قرار گرفت تا در امنیت کامل به سر برند. علاوه بر همه اینها اوگاندا میزبان نشست های اپوزیسیون دولت سودان بود و از مخالفان سیاسی این کشور نیز حمایت می کرد، این اقدامات در نهایت باعث شد تا سودان که بزرگترین کشور جهان اسلام و یکی از محورهای مقاومت محسوب می شد در سال 2010 بعد از یک انتخابات فرمایشی تجزیه شده و به دو کشور تقسیم شود البته رژیم صهیونیستی کماکان پروژه سودان را در دستور کار دارد و قصد دارد این بار دارفور را به سرنوشت جنوب مبتلا کند.

همکاری بین کنیسه اسراییل و پارلمان اوگاندا در بالاترین سطح قرار دارد

فرجام سخن
مهم ترین دلیل نفوذ رژیم صهیونیستی در کشورهای افریقا و شاید بسیاری از کشورهای جهان سوم، فقر، بیکاری، بیسوادی و دلایلی از این دست می باشد، این عوامل باعث شده تا سران این کشورها آلت دست رژیم صهیونیستی قرار گرفته و در خدمت اهداف آنها باشند، نمونه بارز آن اوگاندا است، با وجود این که دو ملت سودان و اوگاندا قرن هاست در کنار هم بدون هیچ مشکلی زندگی می کردند، اهداف و امیال اسراییل باعث شد تا طی یک جنگ 20 ساله که هزاران نفر طی آن کشته و زخمی و میلیونها دلار هزینه آن شد، کشور سودان که یکی از بزرگترین و مهم ترین کشورهای افریقا بود تجزیه شده و به کشور فقیر و ضعیف در عرصه بین الملل تبدیل شود.


منبع: خبرگزاری فارس
نویسنده: عبدالله عبادی