نویسندگان:جان اي .کوادا و يائو چاچاهه

ترجمه و تدوین : سيدكاظم مهرنيا (محقق و مدرس مسائل آفریقا و روابط بین الملل)


چکیده:

ارزش ها و سنت های ملی نیز از جمله عوامل غرور ملی و عزم و اراده قوی برای پیشرفت و توسعه است. در فرهنگ سنتي آفريقا مشيت پروردگار، احترام و ارادت به اجداد و پيشينيان، عشق و محبت به خانواده و اجتماع، همزيستي با طبيعت و حفظ توازن طبيعي، دين باور بودن و تشريك مساعي در غم و شادي یکديگر، پايبندي به حقيقت و چشم اميد به عنايت الهي داشتن از جمله ويژگي هاي لازم براي افراد جامعه تلقي می شود و این امر در واقع اساس غرور و افتخار مردم آفریقا است.

مقدمه

ارزشها وقواعد رفتاري، همواره بوسيله اعضاء يك اجتماع وبرمبناي ديدگاهي كه از زندگي و تاريخشان دارند، تعريف مي شود وبه همين دليل است كه ارزشها نمي تواند جهان شمول وفراگير باشد. درهرحال دريك جامعه اين ممكن است يك رفتار، ظالمانه تلقي شود، حال آنكه همان رفتار درجامعه ديگر به عنوان يك رفتار عادي تلقي شده ويا حتي مورد تمجيد وستايش هم قرار گيرد.
ارزشها وقواعد رفتاري مردم غنا به جهت کم نظير بودنش، شديداً مورد توجه واحترام هستند. دراين مقاله سعی بر آن است تا ذيلاً به چند مورد از ارزشهاي اصيل مردم غنا را براي خوانندگان محترم تشريح نمايد:

1-اعتقاد به سيستم خانوادگي گسترده

ارزش زندگي يك شخص غنائي بر اين است كه او جزئي از يك خانواده و يا كل قبيله محسوب شود. هر شخص غنايي بدون توجه به نوع جنسيت اش (زن يا مرد) همواره فكر مي كند كه كلمه «ما» بركلمه «من» ارجحيت دارد. در چنين جامعه اي عملكرد هيچ يك از افراد در تضاد با منافع افراد ديگر جامعه نمي باشد. مشاركت و سودمندي در ميان اعضاء يك خانواده همواره به عنوان يك ارزش معنوي پسنديده، مورد ستايش مي باشد. هيچ عضوي از اعضاء يك خانواده موفقيت و ثروتش در نتيجه تلاش فردي و شخصي اش ندانسته بلكه به اين اصل قائل است كه با كمك و مشاركت جمعي مي باشد كه او به اين موفقيت و ثروت دست پيدا كرده است. درچنين جامعه اي، هيچ نيازي بدون پاسخ نخواهد ماند و اينگونه فعاليتهاي جمعي سبب دلگرمي افراد آن جامعه خواهد شد و اينگونه فعاليتهاي دسته جمعي قطعاً باعث توسعه آن اجتماع مي شود.
درنتيجه فعاليتهاي گروهي و جمعي يك مجموعه است كه آن جمع به يك توانمندي و توانگري دست پيدا خواهئد كرد و همين توانمندي در زندگي انفرادي افراد هم تأثير خواهد گذاشت و اين خود عاملي اصلي آرامش و توازن روحي افراد يك جامعه مي شود.
بهترين مثالي كه مي توان از زندگي دسته جمعي ذكر كرد، زندگي مرداني كه از چند همسر برخوردارند، مي باشد. مثلاً اگر مردي با چند زن ازدواج نمايد كه اصطلاحاً به آن {poly gamy} گويند. اگر يكي از زنان اين مرد كودكي بدنيا آورد، زنان ديگر اين مرد، مراقبت و پرستاري از مادر كودك و فرزندانش را تا كسب بهبودي، برعهده خواهند گرفت و يا اگر يكي از زنان فوت نمايد، سرپرستي كودكان زن متوفي بر عهده زنان ديگر اين مرد خواهد بود و يا همينطور اگر درچنين مجموعه اي زني مريض شود و قادر نباشد وظايف خودرا از زندگي زناشوئي ازجمله نظافت منزل، پخت و پز و ساير موارد درقبال شوهر خود انجام دهد، زنان ديگر اين مرد، تا كسب سلامتي كامل آن زن مريض، وظايف اورا برعهده خواهند گرفت و يا ممكن است يكي از زنان اين مرد براي ديدار والدين و بستگانش مجبور شود هفته ها و يا ماهها شوهرش را تنها بگذارد، اينجاست كه وجود زنهاي ديگر اين خلأ را پر خواهد كرد و يك مجموعه فعال هيچگاه به ركود و چالش نخواهد رسيد و همچنين اگر دراين مجموعه يكي از زنان تازه وارد باشد و به وظائف زناشوئي خود آشنا نباشد، اين عامل سبب بحران و اختلاف نخواهد شد، چراكه زنان ديگر اين مجموعه او را به وظائف زناشوئي اش آشنا خواهند كرد و به او راه صحيح زندگي كردن را خواهند آموخت و به اين سبب است كه گفته مي شود، انعطاف پذيري در خانواده هاي گسترده و بزرگ بسيار زياد است و همين عامل سبب استحكام اينگونه خانواده ها مي شود، بر عكس درخانواده هاي هسته اي شكنندگي آن بسيار زياد است.
بدون شك زندگي درخانواده گسترده بي عيب ونقص نبوده بلكه اثرات منفي جانبي چندي هم دارد كه ذيلاً به آن اشاره خواهد شد:

الف – از دست دادن هويت فردي :

چراكه اعضاء يك چنين خانواده اي، هويت فردي خودرا به خاطر زندگي ديگران از دست خواهند داد و همين عامل خود گاهاً منشأ بحرانهايي خواهد شد:

ب – تلاش فردي افراد ناديده انگاشته مي شود:

تلاش همسراني كه براي آماده سازي زندگي تلاش زيادي مي كنند مي توانند توسط كسان ديگر كه تلاش كمتري دارند، زحمات آنان به هدر رود و ناديده انگاشته شود.

ج – به تأخير افتادن پيشرفت اقتصادي فردي :

از ديگر اثرات منفي خانواده هاي گسترده مي تواند اين باشد كه پيشرفت اقتصادي فردي و جمعي در يك چنين مجموعه اي به جهت مسائل غير ضروري به تأخير افتد.
اين انتقادها به كلي نمي تواند حقيقت داشته باشد، چراكه خانواده هاي غنايي، درتلاشهاي انفرادي كه سبب شود افراد از آينده خوبي برخوردار باشند را شديداً توصيه و تشويق مي كنند. به عنوان مثال مردم غنا از اينكه فرزندان شان در تحصيلات و كسب مدارج عالي فعاليت نمايند، سرمايه گذاري زيادي مي كنند و همچنين مردم غنا براي فرزندانشان كه در كسب فرصت هاي شغلي مناسب تجاري موفق شوند، كمك شاياني مي كنند. اين كمك ها به جهت اين است كه آيندگان هم از آن بهره مند خواهند شد و هر شخص غنايي از اينكه احساس كند كه براي ديگران مفيد است احساس لذت مي كند.

2-ادب ونزاكت

جنبه هاي مختلف از ادب ونزاكت درميان مردم غنا متداول است كه به علت زيادي عناوين و مصاديق كه دراين مجموعه نمي توان به همه آن اشاره نمود ولذا فقط به چند مورد اكتفا خواهد شد:

الف – توهين هاي لفظي

در فرهنگ مردم غنا بكارگيري از الفاظ زشت، بدترين نوع بي احترامي تلقي شده و اگر اين الفاظ ركيك در حضور ديگران برعليه كسي بكار گرفته شود، اين بي احترامي بدترين آسيب و لطمه را به غرور شنونده وارد خواهد ساخت و به همين جهت است كه حتي رئيس قبيله هم نمي تواند در مجامع عمومي ازاين الفاظ زشت عليه ديگران استفاده نمايد.
توجه به اين نكته ضروري است كه بعضي از لغات و واژه هاي مشترك كه در اروپا و شمال آفريقا درمحاورات دوستانه بطور طبيعي استفاده مي شود ولي اگر همين واژه ها در كشور غنا بكار گرفته شود به عنوان يك پارامتر توهين آميز تلقي شده وبدترين نوع برخورد با آن مي شود. به عنوان مثال مي توان به دو واژه  Idiot و واژة stupid اشاره نمود.اگر اين دو واژه ازطرف بچه ها و زنها عليه مردها بكار گرفته شود اين به منزله توهين تلقي شده و آن مهم نيست كه در رابطه با چه موضوع و مصداقي اين الفاظ بكار گرفته شده باشد. درفرهنگ مردم غنا احترام كوچكترها به بزرگترها امري است الزامي و همچنين احترام جنس مؤنث به مذكر از جايگاه ويژه اي برخوردار مي باشد.

ب – استفاده از دست چپ و راست درفرهنگ مردم غنا

غنائيها معمولاً از دست چپ براي كارهاي پست استفاده مي نمايند. به عنوان مثال از دست چپ بيشتر براي طهارت استفاده مي شود لذا دست چپ در فرهنگ مردم غنا نامطلوب به شمار مي آيد. پس اگر كسي در فرهنگ غنا با دست چپ غذا بخورد، اين بدترين نوع توهين به غنايي ها محسوب مي شود و به همين دليل است كه هدايا را نبايد با دست چپ اهداء نمايند و يا اينكه نبايد هدايا را به دست چپ تحويل بگيرند. همچنين اگر كسي بخواهد با گروهي از مردم دست بدهند، بايد از افرادي كه در سمت راست گروه است شروع به دست دادن نمايد و اگر كسي اشتباهاً با فردي كه در دست چپ آن جمع يا گروه است شروع به دست دادن نمايد اين به منزله توهين به آن جمع در فرهنگ مردم غنا مي باشد.

ج – پاي بندي به سنت صله رحم

ازديگر آداب و رسوم مردم غنا پاي بندي به صله ارحام مي باشد و اين ديدار اقوام به عنوان يكي از فعاليت هاي اجتماعي از جايگاه خاصي در فرهنگ مردم غنا برخوردار مي باشد. اصولاً قضاوت مردم در رابطه با رفتار ديگران، از طرز برخورد و احوال پرسي آنها مشخص مي شود. مثلاً كسي به دست نزديك خود، همسايه و يا كاسب محل خود نمي تواند بصورت رسمي و خشك برخورد نمايد بلكه بايد با روي خوش و گرمي و محبت خاصي از احوال آنان جويا شود. مردم مي دانند كه گرفتاري كاري و مشكلات زندگي، آنقدر زياد است كه نمي توان وارد جزئيات زندگي و شئونات كاري افراد شد ولي در رابطه با احوال پرسي و جويا شدن از سلامتي افراد، چيز خوشايندي است كه هركسي از آن استقبال خواهد كرد.
در روستاها، بزرگ خانواده هر روز صبح زود به منزل اقوام و آشنايان خود مي رود تا قبل ازآنكه آنان كار روزانه خودرا آغاز نمايند، به آنان سركشي كرده و از احوال آنان باخبر مي شود و اگر اين عمل توسط بزرگ به هر دليلي در صبح زود انجام نشود و يا به تأخير افتد، حتماً بايد اين سنت احوال پرسي و صله رحم درعصر همان روز انجام شود. البته سنت ديد و بازديد الزاماً در هر مكاني شباهت با هم نداشته بلكه مردمان هر منطقه اي از سنت هاي مختص به خود برخوردارند.
به طور كلي سنت رسمي و متداول ديد و بازديد در فرهنگ مردم غنا با خوش آمدگوئي از طرف ميزبان همراه است و سپس ميزبان جائي را براي نشستن و ليوان آبي را به ميهمان تعارف مي كند. ميهمان خواه تشنه باشد و يا نباشد بايد آب را از دست صاحب خانه گرفته آنرا بنوشد و پس از آن ميهمان از ميزبان و تك تك افراد خانواده سلام و احوال پرسي مي كند و اين عمل معمولاً با دست دادن انجام مي شود و ميهمان بايد از جاي خود برخيزد و به تك تك افراد خانواده دست بدهد و اين دست دادن هم بايد از نفر دست راست آن جمع شروع شده و به نفر دست چپ خاتمه يابد متقابلاً ميزبان از حال ميهمان و خانواده او جويا مي شود و پس از سلام و احوال پرسي، ميزبان و ميهمان وارد موضوعات اصلي شده و در رابطه با موضوعات مورد علاقه طرفين با هم بحث و گفتگو مي نمايند.

دراين بخش از نوشتار به «جايگاه عاطفي هدايا» در فرهنگ مردم غنا و «جايگاه سالمندان دراينگونه جوامع» مورد بررسي قرار خواهد گرفت و در آخرين قسمت اين مقاله، به برخي از تحولات، دگرگوني ها و رويكرد هائي كه در فرهنگ مردم آفريقا روي داده است، مورد تبيين و ارزيابي قرار خواهد گرفت و مترجم درخاتمه به نقد وبررسي اين نوشتار پرداخته است.

1- هدايا

ساكنين مغرب زمين هميشه هديه دادن را به عنوان يك نقطه قوت آفريقائيان قلمداد كرده و غالباً اظهار مي دارند كه يك آفريقايي، لذت بخش ترين لحظه اش، زماني است كه وي هديه اي را از طرف بستگان خود دريافت دارد.
غربي ها تصور مي كنند، ازآنجائيكه مردم آفريقا به دليل فقرشان با دريافت اين هدايا خرسند شده و ازخود ابراز احساسات نشان مي دهند، ولي اين طرز تفكر از برداشت غير صحيح غربي ها از فرهنگ آفريقا ناشي مي شود و مشاهدات عيني از فرهنگ مردم غنا خلاف اين برداشت را ثابت مي كند.
مردم غنا با دادن وگرفتن اين هدايا، ضمن اينكه يكديگر را گرامي مي دارند، همچنين آنان بي توجهي خود به ارزشهاي مادي را اثبات مي كنند. هدايا به عنوان يك نماد و مظهري از مظاهر صلح و دوستي رد وبدل مي شود و به همين جهت است اگر كسي كه براي مدتي جهت امرار معاش به شهر ديگري مهاجرت كند و هنگاميكه برمي گردد براي همه اعضاء خانواده هدايايي هرچند كوچك تهيه و به هريك از افراد خانواده خود اهداء مي نمايد. رد و طرد يك هديه بدون ارائه هيچ دليل منطقي و عمده، ممكن است به عنوان يك ندايي از دشمني و بياني از تحقير و اهانت را در پي داشته باشد.
اشاره به اين نكته مهم است كه اين طور نبايد تصور كرد كه هميشه افراد ثروتمند به افراد فقير هديه مي دهند. بلكه حتي فقيرترين مردم غنا دوست دارند تا يك شئي ارزشمند را به بستگان و فاميل هاي ثروتمند خود هديه نمايند.
«يك مددكار اجتماعي» ازكشور دانمارك كه مدت دو سال را به همراه همسرش در يكي از روستاهاي كشور غنا مقيم بوده و هنگام بازگشت به كشورش از مردم محلي هديه اي دريافت داشته و خاطره اش را براي نويسندگان اين كتاب چنين بازگو كرده است:
« ...يك زن كهنسال غنائي دريك صبح زود در خانه ام را زد و وقتي در را باز كردم پيرزني را ديدم كه دو عدد تخم مرغ را درداخل سبدي گذاشته و آن را براي من هديه آورده است و گفت كه اين تخم مرغ ها را براي خانواده ات به دانمارك ببر.» اين ميهمان نوازي زن كهنسال غنايي خود دليل محكمي است كه عموم مردم غنا براي «هديه» ارزش و جايگاه خاصي قائل اند.

2- رابطه سن سال با قدرت مشروع

درغنا مثل ساير بخشهاي آفريقا، سن و سال از اهميت بسيار بالائي برخوردار است. ديدگاه عموم مردم غنا اين است كه افراد كهنسال به جهت ارتباطي كه با ارواح نياكان و طبيعت اطراف خود دارند، لذا قادرند تا از نيروهاي شرور و پلید جلوگيري كرده و سبب استحكام، دوام و قوام زندگي و حيات مادي شوند و بدين جهت است كه مردم آفريقا، براي سالمندان خود احترام خاصي قائل اند و مردم اين جوامع كهنسالان را موجب رحمت و بركت در ميان خود مي دانند و آنان معتقدند كه سالمندان به جهت تجربه ارزشمند و گرانقدري كه در طي ساليان متمادي از طبيعت و روزگار كسب كرده اند، براي نسل جوان از ارزش ويژه اي برخوردار مي باشد و لذا همين تجربه، موجب احترام و قدرت معنوي سالمندان در جامعه مي شود.
پديده سن و سال در جوامع آفريقايي از اهميت بسزائي برخوردار است، تا جائيكه حتي يك روز اختلاف در سن گاهي مي تواند به عنوان يك عامل سرنوشت ساز در يك روابط خويشاوندي عمل نمايد.
درچنين جوامعي، يك عضو جوان بايد احترام و توجه عميق خود را به عضو بزرگتر خانواده به هر نحوي كه ممكن است، ابراز نمايد. طبيعي است كه اگر اين اختلاف سن زياد و مشهود باشد، قطعاً اين ابراز ارادت بايد بيشتر باشد و بي حرمتي به افراد كهنسال  وسالمندان به عنوان يك گناه نابخشودني و جدي در جوامع آفريقايي محسوب مي شود.
احترام به افراد مسن شيوه مشخصي ندارد و در مناطق مختلف و موقعيت هاي گوناگون متفاوت است. مثلاً در هنگاميكه فرد سالمندي سوار بر وسیله نقلیه عمومی شود، افراد جوان تر بايد صندلي خود را براي او خالي كنند و يا اينكه بچه ها هرگز نبايد در گفتگوي مستقيم با بزرگترها مشاركت كنند، مگر زماني كه بزرگترها از آنان درخواست نمايند كه در رابطه با موضوع خاصي اظهار نظر نمايند و يا در بعضي مناطق جغرافيايي وقتي بچه ها با بزرگترها صحبت مي كنند، درخلال محاوره و گفتگو، مستقيماً به چهره بزرگترها نگاه نمي كنند.
اين مواردي كه بدان اشاره شد، به هرحال نبايد موجبات فشار روحي براي بچه ها و كوچكترها را فراهم آورد و تا آنجا كه در رشد روزمره آنها و پيشرفت شان تأثير سوئي داشته باشد .چراكه بچه ها بايد با بزرگترهاي خانواده خود درخوردن، تفريحات و كار كردن مشاركت داشته باشند .
همانطوريكه درابتداي اين نوشتار آمده است رعايت اين سلسله مراتب به عنوان يكي از با ارزشترين گنجينه هاي مردم غنا محسوب می شود .اگر يك شخص جواني نسبت به خواسته هاي خانواده خود سرپيچي و نافرماني كند ، چنين شخصي به عقوبتي سخت گرفتار خواهد شد و وجود آن فرد را براي همه افراد خانواده يا كل فاميل موجب بدبختي وبدشانسي تلقي مي گردد.
درچنين جوامعي، آن دسته از مردمي كه از يك موقعيت شغلي و يا از يك پست يا موقعيت اجتماعي مطلوبي در نهاد يا مؤسسه اي بهره مندند، انتظار دارند افرادي كه به هر نحوي به آنان مراجعه مي كنند و از يك موقعيت شغلي پايين تري بهره مندند به آنها با احترام برخورد نمايند و شأن و شئونات شغلي آنان را رعايت نمايند. به عنوان مثال اگر كسي ميهمان و يا رئيس مربوطه خودرا با نام كوچك صدا كند، اين برخورد، يك توهين آشكار و اهانت مستقيم تلقي خواهد شد و به همين جهت است كه بايد براي خطاب به «مردان مسن تر» چه در شهرها و چه در روستاها بايد از يك واژه افتخار آميز مثل « نانا»، « توگبوي» يا «ناي» مخاطب قرار داد و اين واژه ها در زبانهاي «آكان»، «اي وي» و «گا» به عنوان يك لفظ احترام آميز استفاده كرد. همچنين در لهجه هاي «آكان» و «اي وي» لفظ «مامي» و«دادا» به عنوان يك لفظ احترام آميز براي خطاب به «زنان مسن تر» مورد استفاده قرار مي گيرد كه اگر اين واژه ها به دنبال اسم آن مخاطب آورده شود، آن زمان از جنبه احترام آميزي بيشتري برخوردار خواهد شد.مثل «عمه مامي» و يا «عمه دادا».

3- مراقبت از افراد سالمند

درجوامع غربي، حكومت به نحو شايسته و مؤثري از شهروندان سالمند و افراد كهنسال حمايت كرده و خواسته هاي آنان را دقيقاً پاسخ مي دهد. دركشور غنا، اين مراقبت از سالمندان به نسل جوان خانواده بر مي گردد كه بايد از افراد مسن خود مراقبت نمايند. با وجود همه اين مشكلات و مسائلي كه اين مراقبت از سالمندان با خود به همراه دارد، با همه وجود، اين عمل به عنوان ارزشهاي دوست داشتني در جامعه غنا محسوب مي شود و اين ارزش ها تا آنجا اهميت دارد كه حتي افراد شهرنشين اين كشور هم ازآن به شدت محافظت مي كنند.
اعتقاد به اين فرهنگ سبب شده تا فرزندان و ديگر بستگان از سالمنداني كه تمام انرژي و وقت خودرا صرف رشد و پرورش آنان نموده اند و در نهايت عشق و علاقمندي از آنان محافظت و نگهداري كنند.
سالمندان معتقدند كه اين عمل فرزندان شان چيزي جز پرداخت ديون گذشته و جبران زحماتي كه آنها براي محافظت و مراقبت از آنها در طي ساليان سال متحمل شده اند، نيست. درجامعه غنا، اين خانواده ها چند نسل است كه از همه مراقبت كرده و روح آنان با اين ارزشها گره خورده است و همانطوري كه در اوايل نوشتار به آن اشاره شده مردم غنا ازاين تعليمات و دستورات اخلاقي به شدت مراقبت مي كنند و اين فرامین اخلاقي را از نسلي به نسل ديگر منتقل مي كنند.
دركشور غنا، بچه ها با اشتياق تمام در اطراف كهن سالان وسالمندان تجمع كرده و داستان هاي گذشته آنها را كه درباره زندگي نياكانشان مي باشد، مي شنوند، هنوز براي بسياري از بچه هاي روستايي، اين داستانها جنبه سرگرمي دارد و تفريح دلپذيري براي آنان به حساب مي آيد.

4- دگرگوني جنبه هاي فرهنگي

مواردي كه تاكنون در اين نوشتار ارائه شد بيشتر بر جنبه هاي فرهنگ سنتي مردم غنا متمركز شده بود. اين موارد بيان شده، كار قضاوت در رابطه با كارآيي اين نوع فرهنگ ها را آسان مي كند.
لازم به ذكر است كه اكثريت مردم غنا، زندگي شان را از روستاها آغاز كرده اند جائي كه مردم آن به سنت ها شديداً پاي بند بوده و اين سنت ها زندگي هر روزه آنها را تحت الشعاع قرار مي دهد و افراد هرچه ازاين زندگي سنتي و روستايي خود فاصله بگيرند و هرجايي كه بروند به سبب علاقه و دلبستگي فرهنگي آفريقائيان به سنت هايشان، لذا آنان در هر شرائطي پاي بندي خود را به فرهنگ شان ابراز مي دارند. اگرچه زندگي روزمره درحومه شهر به خاطر پيچيدگي و مشكلاتي كه با خود به همراه دارد، سبب مي شود كه ساكنين نتوانند با آن جديت و شدت، پاي بندي خودرا به سنت ها نشان دهند. به هرحال اين بدان معني نيست كه فرهنگ مردم غنا، يك فرهنگ «پويا» نيست، بلكه تماس با مؤسسه آموزش غربي بطور قابل توجهي سبب دگرگوني فرهنگ اصيل مردم غنا گرديده است كه ذيلاً به چند نمونه ازآن اشاره خواهد شد:

الف – آموزش

دركشور غنا با شروع استقلال دراين كشور، توجه خاصي به تأمين فرصت هاي تحصيلي براي جوانان غنايي بوجود آمد. درسال 1960 ميلادي، دولت اين كشور اقدام به اجراء برنامه اي نمود كه نه تنها تحصيلات در مقطع آموزش ابتدايي را رايگان اعلام كرده بود، بلكه كتب درسي محصلين را هم بطور مجاني دراختيار آنان قرار مي داد، لذا مدارس ابتدايي به تعداد زيادي در روستاهاي مختلف دراين كشور ساخته شدند.
با شروع سال 1980 ميلادي حدود 800 مدرسه ابتدايي، 4500 مدرسه راهنمايي و حدود 205 دبيرستان و 59 دانشسراي تربيت معلم، 20 هنرستان و سه دانشگاه در غنا وجود داشت كه همه موارد ياد شده، مستقيماً از طريق دولت حمايت مالي مي شده اند.
به هرحال سيستم آموزشي جديد، اصرار زيادي بر روي فرمهاي غربي مي كردند و به تدريج انديشه و تكنولوژي غربي دراين كشور مبادرت مي نمودند و به شدت از فرهنگ سنتي مردم غنا انتقاد مي كردند. بنابراين سيستم آموزشي يك نوع مدرنيته (شهرنشيني با فرهنگ خاص) را دربين محصلين ترويج و ترغيب مي كردند كه بسياري از جوانان بعد از گذراندن اين دوره هاي آموزشي خودرا در دو دنياي ناسازگار غربي وآفريقايي (كه مبتني بر سنت هاي مردم غنا بود) روبرو مي ديدند.
به هرحال تربيت آفريقايي، آنها را قادر مي ساخت كه اكثريت شان يك رابطه خوبي را با فرهنگ خود ايجاد كنند و از فرهنگ خود محافظت كنند. همچنين مؤسسات آموزشي بطور غير مستقيم سبب تكوين جديدي درغنا شوند، كه اين پديده تحت عنوان توانايي جوانان براي مبارزه بر سر اقتدار مشروع، نامگذاري مي شود.دراين راستا، اكثر مراكز آموزشي، اعتصابات و تظاهرات زيادي را بوسيله دانشجويان عليه رهبرانشان تجربه كرده اند و سن و سال بالا هيچ تضميني براي كسب قدرت بيشتر و اقتدار مشروع در داخل اين مؤسسات جديد به حساب نمي آيد.
تغييراتي كه در طرز برخورد و رفتار ميان جوانان توسط اين مؤسسات بوجود آمده تا آنجا پيش رفته است كه فهم و درك آنها را از برداشت شان از فرهنگ اصيل خود، تحت تأثير قرار داده و سبب پيچيدگي در زندگي سياسي ملت ها شده است.
در دو دهه آخر اين قرن شاهد چندين تظاهرات به وسيله دانشجويان دانشگاهها و مؤسسات آموزشي در مقابل دولتهاي خودكامه و نظامي بوده ايم. بدون شك امروزه دانشجويان به عنوان يك نيروي سياسي براي ملتهاي خود به حساب مي آيند.

ب – حمل ونقل وارتباطات

در زمينه نقل وانتقال و ارتباطات دراين كشور پيشرفت هاي چشمگيري در مناطق مختلف حاصل شده است. شهرها و روستاهاي زيادي در حال حاضر به وسيله شبكه هاي ارتباطي جاده اي با هم مرتبط هستند .
در اوائل سال 19802ميلادي دركشور غنا درحدود 322200 كيلومتر جاده احداث شده بود كه بخشي از اين جاده ها منتهي به فرودگاه بين المللي در آكرا مي شد و بخشي ديگر از جاده ها شامل فرودگاه منطقه اي در تاكورادي، كوماسي، سان ياني و تماله را شامل مي شود. همچنين در غنا حدود 953 كيلومتر خط آهن وجود دارد كه شهرهاي كوماسي، آكرا وتاكورادي را به هم متصل مي كند.
اصلاح سيستم حمل ونقل در اين كشور به صورت يك جنبش عمل نمود و سبب نقل و انتقال سريع كالا، مايحتاج و مسافرين در اين كشور گرديد و اين تحول ارتباطي به صورت غير مستقيم سبب ارتقاء كيفي و گسترش سريع اطلاعات و ايده هاي نو وجديد دراين كشور شد.
همچنين پديده مهاجرت كه هر روزه از روستاها به مناطق شهري و حومه اي مي انجامد در جامعه غنا ازيك جايگاه ويژه، جهت بررسي برخوردار است و يكي از مهمترين نوع مهاجرت درآينده، مهاجرت جوانان تحصيل كرده جوياي كار است كه از روستاهاي مختلف به شهرها روي مي آورند و بدينوسيله تمركز سنگيني از جوانان در مناطق مركزي و شهري ايجاد خواهد شد كه معضلاتي را درآينده بوجود خواهد آورد.
بدون شك مهاجرت جوانان از روستاها به شهرها؛ در كيفيت و شيوه هاي زندگاني آنها تأثيراتي خواهد گذاشت و زماني كه اين جوانان مهاجر به زادگاه خويش در روستاها برمي گردند، آنها عادات و فرهنگ مكتب شهرنشيني را با خود به مناطق روستاها خواند برد و همين عاملي در جهت تغيير و تحول سنتي به وسيله فرهنگ صنعتي خواهد شد.

ج – مراكز بهداشتي

تأسيس مراكز بهداشتي مدرن در كشور غنا، از زمان استقلال (1960 ميلادي) دراين كشور آغاز و تاكنون ادامه دارد. تعداد اين مراكز در طي سه سال گذشته افزايش قابل توجهي داشته است به طوري كه از هفت مركز بهداشتي كه در زمان استقلال دراين كشور موجود بود، امروزه تعداد آن به حدود 60 مركز درماني رسيده است. همچنين مراكز درماني محلي زيادي توسط بخش خصوصي درحال احداث وگسترش مي باشد.
علاوه بر اينكه دولت در زمينه حمايت از مراكز بهداشتي در اين كشور به صورت فعال عمل مي كند ولي مراكز مذهبي و مؤسسات خيريه زيادي وجود دارند كه اقدام به تأسيس درمانگاه در روستاهاي مختلف مي نمايند تا خدمات پزشكي رايگان را دراختيار بسياري از مردمي كه در روستاهاي دور دست دراين كشور زندگي مي كنند، قرار دهند.

سخن مترجم:

چنانكه «جان اي کوادا» و «يائوچاچاهه» نويسندگان مقاله بيان داشته اند، آفريقائيان وابستگي عميقي نسبت به فرهنگ خود دارند و در هر شرائطي از آن محافظت مي كنند. بعضي ازاين جلوه هاي فرهنگي آفريقائيان بيشتر جنبه عاطفي دارد كه بشر در قرن حاضر شديداً به آن نيازمند است.
ازآنجائي كه دولتهاي پيشرفته در مناطق جغرافيايي مختلف با بهره گيري از درآمدهاي مطلوب، شهروندانشان را در بالاترين شكل و مطلوبترين وجه مورد حمايت مادي و معنوي قرار مي دهند براي آنان حقوق شهروندي خاص و حقوق از كارافتادگي و... مقرر مي دارند ولي دولتهاي ضعيف در كشورهاي آفريقايي هيچ برنامه حمايتي مادي يا معنوي براي اتباع ازكار افتاده و يا سالمند خود ندارند، بنابراين افراد جوان تر درجوامع آفريقايي مطابق فرهنگ اصيل و سنتي خويش تحت عنوان «احترام به سالمندان و مراقبت ويژه ازآنان» وظيفه اي را كه برعهده دولت است، جبران مي كنند.
همچنين دراين نوشتار نگارندگان، دقيقاً عواملي را كه سبب تغيير و تحول فرهنگ اصيل آفريقا شده را تبيين كرده اند و از جمله مهمترين فاكتورهايي كه سبب اين دگرگوني فرهنگي در كشورهاي آفريقايي شده اند؛ مراكز و مؤسسات آموزشي، تعداد و تنوع آنها بوده است.
اين مراكز درهمه كشورهاي عقب افتاده، خصوصاً درآفريقا، سبب ارتقاء كمي و كيفي آموزشي و بينشي نسل جديد آفريقائيان شده اند و دانشجويان با بررسي اوضاع كشور خود، تسليم حكومت ها، خود كامه و بي كفايت نخواهند شد و اگر حكومتي سبب تحقير و تضعيف مردم شان را فراهم آورد و يا به هر نحوي رهبران در اداره كشور از خود ضعف نشان دهند، دانشجويان با بسيج امكانات و ايجاد دستجات، عليه رهبران بي كفايت خود، برنامه ريزي كرده و براي سرنگوني حكومت هاي فاسد، ازخود جديت نشان مي دهند.
درحالي كه در گذشته، طبق سنت هاي موجود در فرهنگ آفريقا، عضو كوچك خانواده اجازه مشاركت در گفتگوي مستقيم خانوادگي و يا فاميلي را نداشته و يا تا وقتي كه بزرگترها به آن عضو كوچكتر خانواده اجازه مشاركت در محاوره را نمي دادند، آن فرد حق اظهار نظر نداشت و حتي در صورتي كه عضو كوچك تر اجازه مشاركت مي يافت و مي خواست اظهار نظري در رابطه با موضوعي بكند هيچگاه اجازه نداشت به طور مستقيم به چهره طرف مقابل خود نگاه كند، لذا مشاهده مي شود كه امروزه اين گونه مظاهر فرهنگي، كاركرد خود را ازدست داده اند. درحقيقت، نهادهاي آموزشي توانسته اند جرأت و توان اظهار نظر را به هر عضوي از خانواده كه از قابليت تفكر بيشتري برخوردار است، بدهند. بر اين اساس، سن و سال كه درگذشته عاملي بسيار مؤثر دراين نوع جوامع به شمار مي رفت، اهميت خود را از دست داد و امروزه شايسته سالاري جاي سالمند سالاري گذشته را گرفته است. همچنين بايد بپذيريم كه فرهنگ سنتي آن توانايي و قدرت مقابله با همه مظاهر فرهنگ صنعتي، كه از جذبه زيادي برخوردار است را ندارد و لاجرم، فرهنگ هاي سنتي بايد بپذيرند كه به يك تصفيه و پالايش فرهنگي تن دردهند تا باشد كه با انعطاف پذيري كه اين فرهنگهاي سنتي ازخود نشان خواهند داد، سبب دوام و قوام خود در آينده خواهند شد. فرهنگ آفريقايي هم به عنوان جزئي از يك كل، بايد به اين تصفيه و پالايش فرهنگي به وجود آمده را پذيرا باشد، تا اينكه بتواند درعمل پويائي و برجستگي خاص گذشته خود را حفظ نمايد و در فرهنگ و تمدن بشري به جايگاه خاص خود، دست يابد.

منبع:

http://kmehrnia.blogfa.com/post-11.aspx

http://kmehrnia.blogfa.com/post-12.aspx