ترجمه و تدوین: سيد كاظم مهرنيا
مردم اتيوپي هر ساله در اول ماه اتيوپيايي "جينوت" (Ginot)، كه مصادف با نهم ماه ميلادي (ماه مه) مي باشد، اقدام به برگزاري جشني به نام "ادبار"(adbar) مي نمايند. اين جشن يكي از اعياد مذهبي واجتماعي است كه توسط "اوروموها" (Oromos) و ساير مردم برگزاري مي شود. بسياري از اين اعياد نه تنها خيلي ديدني هستند، بلكه آثاري از جشن هاي بزرگ كليساهاي مسيحي (هر جای این نوشتار که ذکری از مسیحیت اتیوپی به میان می آید منظور مسیحیت ارتدوکس اتیوپی می باشد که بعد از ارتدوکس روسیه و یونان از اهمیت ویژه ای درجهان برخوردار است) يا برگزاري مراسم بسيار مدرن روزهاي يادبود را درخود دارند، هرچند كه درمورد آنها بسيار كم نوشته شده است. درهرحال اين اعياد در جاي خود بسيار جذابند و يكي از بخش هاي اساسي ميراث فرهنگي مردم اتيوپي به حساب مي آيند كه نبايد از مجموعة جشن هاي اين كشور حذف شوند.
اين جشن اساسا ريشه در گذشتة تاريخي اين مردم دارد و اعتقاد عميق اوروموها به ميراث گذشتگانشان به اين جشن ها اصالت داده است، اعتقاد عميق و پايبندي خاصي كه مردم اورومو براي طبيعت و نمادهاي آن قائلند سبب جاودانگي و ماندگاري اين سنت ها گشته است، گرچه بعضي از مظاهر و نمادهاي اين جشن امروزه در حال ازبين رفتن مي باشند. همچنين لازم به يادآوري است كه اين جشن دراعتقادات مذهبي مسلمانان و مسيحيان جايگاهي ندارد.
درختان مقدس زيادي درحومة شهر وجود دارد كه محل برگزاري اين جشن ها است و شامل درخت انجير، اقاقيا و سرو مي باشد. مردم در زير ساية اين درختان تناور و قديمي جمع مي شوند و پس از قرباني كردن (ذبح حیوان با نیزه) گوسفند يا گاو، خون حيوان را روي ريشه هاي درخت ريخته و تنة درخت را با روغن آغشته مي كنند . شایان ذکر است که در آيين هاي بت پرستي حقيقي حيوانات را به جاي چاقو با فرو كردن نيزه ذبح مي كردند. درآغاز جشن نوعي شكرانه گفته مي شود و از خداي "اورومو" (Oromo) موسوم به "واگا" (waga) خواسته مي شود به غذايشان و كساني كه در مراسم شركت كرده اند بركت بدهد. سپس غذاي جامدي كه تهيه شده به صورت صليب بريده مي شود ،اين رسم احتمالاً از مسيحيت به آيين اصلي اضافه شده است، البته نمونه هاي اين چنيني بسيار اتفاق افتاده، براي مثال مفاهيم بهشت و دوزخ و ورد «يا عيسي مسيح به من رحم كن» كه به زبان "گيز" (Geez) (كه زبان نماز عشاء رباني مردم اتيوپي است) تقرير مي شود، نمونه اي ازاين موارد مي باشند. از سوي ديگر اموري كه صرفاً به مراسم بت پرستي مربوط مي شود در كليساهاي سنگ تراشيده برگزار مي گردند.
لازم به ذکر است که در اتیوپی دو نوع کلیسا وجود دارد که یکی بصورت ساختمانهای مجلل با معماری و مهندسی خاص مذهبی بنا شده است و نوع دیگری ازکلیسا، با تراشیدن کوهها که در اصطلاح به آن سنگ تراشیده گفته می شود حفره های خاصی ایجاد می گردد که به آن کلیسای سنگ تراشیده گویند و نوعا در مناطق کوهستانی واقع شده است و با نردبان خاصی که از طناب و یا چوب تهیه می شود، افراد برای دسترسی و تردد استفاده می کنند. درمنطقه" لالی بالا" اتیوپی این سنگ تراشیده ها به وفور یافت می شود. دو رب النوع در اينجا وجود دارد به نام هاي "اگلي" (Ogli) و" آتت" (Atet) كه به ترتيب مرد وزن هستند. رب النوع زن در اكثر اوقات «مريم» ناميده مي شود كه با مريم مقدس مرتبط است. اين رب النوع به صورت روح آب جلوه مي كند و الهة باروري و حاصلخيزي است .به احترام وي جشن هاي فراواني برگزار مي شود كه شركت كنندگان آن زنان هستند. رب النوع مرد،" اگلي"(Ogli) نامیده می شود که در این مراسم زنان حق حضور ندارند و مردان با پوشش و آرایش خاصی در این مراسم شرکت می کنند.
يكي از رسوم موجود در آيين هاي مذهبي گذشتگان كه نسبت به ساير رسوم بهتر شناخته شده است قرباني كردن است .قرباني كردن با ذبح حيوان براي تهية غذا تفاوت كوچكي دارد و آن اين است كه در مراسم قرباني اجازه داده مي شود خون ريخته شده به زمين نفوذ كند تا به نياكان آرامش ببخشد. هرچند كه اين رسم امروزه بسيار نادر است.
درتمام اين اعياد تشريفات ثابتي براي پذيرايي كردن به جا آورده مي شود، اما در پايان حضار (خويشان ودوستان به طور يكسان) توسط قهوه؛ تلا (Tella) وتج (Tej) (تلا وتج نوشيدني هاي سنتي اتيوپي مي باشند) و ذرت سرخ شده همراه با گوشت پخته پذيرايي مي شوند كه اينها فهرست غذاهاي جشن به حساب مي آيند. قرباني دراين مراسم (وداجو) «Wodajo» ناميده مي شود كه به معني دوستي و مشاركت مي باشد. به عبارت ديگر اين جشن، مناسبتي است كه تمام اوروموها را باهم متحد مي سازد. پس از صرف غذا مراسم رقص و آواز برپا مي شود، دو آلت موسيقي كه معمولاً در اين مراسم به كار مي رود كرار (Kerar) ومازينكو (Masinko) ناميده مي شود، البته ني و طبل نيز در اين مراسم نواخته مي شود. دراين جشن گاهاً مردم پولي را به عنوان نذورات اهداء می کنند، كه بعداً توسط كشيش ها جمع آوري و ذخيره مي شود و زماني كه پول هاي ذخيره شده به مبلغ معيني برسد با آن كليساي كوچكي را احداث مي كنند.
درقسمت جنوب اتيوپي كه تعداد بيشتري از اوروموها (Oromos) زندگي مي كنند هنوز اين جشن ها قابل مشاهده است. بعضي از جشن ها در رابطه با آب هاي جاري هستند مثل جشن هايي كه در كنار رودخانه هاي "اومو" (Omo) و "وابي شبله" (Wabi shebele)- دو رودخانه بزرگ در اتیوپی- برگزار مي شوند، يا جشن هاي پرستش خورشيد و ماه كه نمادهاي آنها به صورت ستون هاي سنگي بلند در مكان هاي مختلف پراكنده است.
اعتقاد نسل امروز اين است كه با برپايي اين جشن ها، ياد و خاطرة نياكان خودرا زنده نگه داشته و روح آنان را شاد مي كنند. گرچه ريشة تاريخي اين مراسم به زمان هاي طولاني گذشته بر مي گردد ولي پيش بيني مي شود كه براي ساليان سال اين آيين ها، توسط نسل هاي بعدي با جديت استمرار يابد.
منبع:
