مقدمه

دانيل وولمن مدير پروژه تحقيقاتي امنيت آفريقا در واشنگتن و يكي از اعضاي هيئت مديره انجمن دانشجويان آفريقا مي باشد. او در زمينه سياست نظامي آمريكا در آفريقا و امنيت آفريقا صاحب نظر بوده و در حدود 30 سال است كه در اين موضوع تحقيق مي نمايد. از او تا كنون مقالات زيادي به چاپ رسيده است.
آقاي وولمن در تاريخ 2/2/89 مقاله اي با عنوان "اوباما بايستي به گسترش سياست هاي نظامي دوباره بينديشد" را در مجله گزارش آفريقا منتشر نموده و گزارش ذيل از مقاله ايشان تهيه گرديده است.

متن مقاله

از زماني كه باراك اوباما در ژانويه سال 2009 به عنوان رئيس جمهور ايالات متحده انتخاب گرديد مدت يك سال مي گذرد. او با شعار تغيير در انتخابات شركت داشت و همگان تصور تغيير يا حتي معكوس شدن سياست هاي ايالات متحده را زمينه هاي مختلف انتظار داشتند.
از جمله در زمينه نظامي و امنيتي در قاره آفريقا تصور مي گرديد كه اوباما تغييراتي گسترده در سياست هاي زمان رياست جمهوري جرج بوش ايجاد نمايد. اما اكنون بعد از گذشت يك سال اين موضوع روشن گرديده كه تيم اجرايي اوباما همان سياست هاي يك دهه گذشته امريكا را در قاره آفريقا اجرا خواهد نمود. به راستي آيا رئيس جمهور اوباما به دنبال گسترش فعاليت هاي نظامي آمريكا در قاره آفريقا است ؟
براي پاسخ به اين سوال نگاهي به بودجه هاي نظامي امريكا خواهيم انداخت. در بودجه درخواستي براي وزارت امور خارجه امريكا در سال 2010 ميلادي، افزايش مبالغ در فروش سلاح و همچنين آموزش هاي نظامي براي كشور هاي آفريقايي مشاهده مي گردد.
در مورد برنامه هاي منطقه اي در قاره با نگاهي دقيق تر افزايش به مراتب بيشتر بوده و به نظر مي رسد در سال 2011 ميلادي اين موضوع مجدداً در بودجه لحاظ گردد.
در بودجه سال 2010 ميلادي، بودجه نظامي امريكا در قاره آفريقا نسبت به گذشته افزايش صعودي داشته است به طوري كه از مقدار 8 ميليون دلار به مبلغ 25 ميليون دلار افزايش مشاهده مي گردد.
اين افزايش بودجه در كشور هاي شمال آفريقا بيشتر به چشم مي خورد. بيشترين دريافت كنندگان كمك نظامي در قاره آفريقا شامل كشور هاي چاد، جمهوري دموكراتيك كنگو، جيبوتي، اتيوپي، ليبريا، مراكش، نيجريه و آفريقاي جنوبي مي باشند.
در بودجه سال 2010 در مورد تامين بودجه آموزش هاي نظامي نيز افزايش قابل ملاحظه اي براي كشور هاي آفريقايي در نظر گرفته شده است.
اين مقدار از 14 ميليون دلار در سال هاي گذشته به مبلغ 16 ميليون دلار در بودجه جاري افزايش يافته است. در اين مورد نيز كشور هاي شمال آفريقا در اولويت قرار دارند. بيشترين كشور هاي دريافت كننده عبارتند از: الجزاير، چاد، جمهوري دموكراتيك كنگو، جيبوتي، اتيوپي، گينه استوايي، غنا، ليبريا، ليبي، مالي، مراكش، نيجر ، نيجريه، رواندا، سنگال، آفريقاي جنوبي و اوگاندا.
در بودجه وزارت امور خارجه همچنين مبالغ ديگري براي اجراي ماموريت هاي خاص در كشور هاي افريقايي در نظر گرفته شده است. به عنوان نمونه جهت برنامه عمليات هاي احتمالي در قاره و برنامه هاي آموزشي خاص در حدود 100 ميليون دلار در نظر گرفته شده است.
اين برنامه به عناوين مختلف در كشور هاي آفريقايي در حال اجراست. به عنوان مثال برنامه مبارزه با مواد مخدر در كشور هاي الجزاير، كيپ ورد، جمهوري دموكراتيك كنگو، اتيوپي، گامبيا، غنا، گينه بيسائو، ليبريا، مراكش، نيجريه، سيرالئون، سودان و اوگاندا. برنامه هاي مقابله با تروريسم در كنيا و آفريقاي جنوبي و همچنين برنامه هاي منطقه اي ديگر.
در مورد بودجه وزارت دفاع امريكا نيز اوضاع به همين گونه مي باشد. بودجه بخش افريكوم در سال جاري افزايش قابل ملاحظه اي داشته است. اين بخش كه از سال 2008 ميلادي ماموريت هاي فوق العاده اجرا مي نمايد به همراه نيرو هاي موسوم به "واكنش سريع شاخ آفريقا" در پايگاه نظامي امريكا در جيبوتي مستقر مي باشند.
وزارت دفاع براي بخش افريكوم و همچنين بخش مبارزه با تروريسم در منطقه صحرا مبلغ 280 ميليون دلار تقاضاي بودجه نموده است. اين مبلغ براي دفتر مركزي فرماندهي در اشتوتگارت آلمان نيز در نظر گرفته شده است.
وزارت دفاع همچنين براي نيروهاي واكنش سريع مبلغ 60 ميليون دلار بودجه تقاضا نموده و همچنين مبلغ 250 ميليون دلار براي پايگاه نظامي امريكا در جيبوتي در خواست گرديده است. مبلغ 42 ميليون دلار نيز براي توسعه اين پايگاه در نظر گرفته شده است.
همچنين وزارت دفاع در صدد است تا نيروي نظامي متشكل از 1000 تفنگدار امريكايي در اروپا تشكيل دهد تا در مواقع ضروري به كمك نيرو هاي امريكا در آفريقا بشتابند.
براي نشان دادن هم پيوستگي مابين سياست هاي اوباما و بوش به سراغ مناطق مختلف آفريقا مي رويم. در كشور سومالي، آمريكا در حدود 20 ميليون دلار سلاح و كمك نظامي براي دولت انتقالي فراهم نموده است. همچنين برنامه آموزش نيرو هاي نظامي را نيز در دستور كار خود قرار داده است.
اين نيرو ها در جيبوتي و اروپا در حال اموزش مي باشند. اوباما همچنين مانند بوش سياست نابودي رهبران القاعده را نيز در دستور كار خود قرار داده و در آگوست سال 2009 ميلادي نيرو هاي مخصوص امريكا يكي از رهبران القاعده به نام علي صالح را كه به جرم انفجار سفارت خانه هاي امريكا در كنيا و تانزانيا در سال 1998 ميلادي تحت تعقيب بود به قتل رساندند.
در منطقه صحرا نيز اوباما افزايش قابل توجهي در بودجه مبارزه با تروريسم اختصاص داده است. اين بودجه در حدود 20 ميليون دلار مي باشد. همچنين برنامه هاي امنيتي خاص نيز توسط نيرو هاي امريكايي در اين بخش از آفريقا در حال اجراست.
به عنوان نمونه به كشور مالي در حدود 5 ميليون دلار كمك امنيتي به همراه برخي تجهيزات ارتباطي صورت گرفته است. در اين منطقه تحركاتي در مبارزه با گروه تروريستي القاعده مغرب عربي و همچنين مبارزه با تهديدات بر عليه منافع امريكا نيز در حال اجراست.
در نيجريه كه در حدود 10 % نفت امريكا را تامين مي نمايد، اوباما تصميم گرفته تا حمايت نظامي و امنيتي خود را از اين كشور با توجه به ناآرامي در منطقه دلتا و همچنين حركت هاي راديكالي اسلامي در منطقه شمال نيجريه و بحران سياسي اين كشور افزايش دهد.
بنابراين در جريان بازديد سال 2009 خانم هيلاري كلينتون از نيجريه، او قول داد كه امريكا تمامي حمايت خود را از ارتش نيجريه براي بازگشت آرامش به منطقه دلتا انجام خواهد داد. البته برخي سهل انگاري ها توسط نيروهاي دولتي در اجراي برنامه عفو عمومي در منطقه دلتا سبب گرديده تا در چند ماه گذشته دوباره اين منطقه به سمت نا امني حر كت نمايد.
در منطقه مركزي و شمال آفريقا، دولت اوباما در پي افزايش رابطه امنيتي با كشور هاي اوگاندا، رواندا، كنيا، اتيوپي و ديگر كشور هاي منطقه مي باشد. همچنين برنامه هاي آموزشي در دو كشور اوگاندا و جيبوتي در حال اجرا مي باشد كه منجر به تشكيل نيرو هاي واكنش سريع شرق آفريقا موسوم به EASF گرديده است. اين نيرو تحت مديريت اتحاديه آفريقا براي اجراي برنامه هاي صلح در كشور هاي قاره فعاليت خواهد نمود .اما اين نيرو تحت حمايت مستقيم نيرو هاي نظامي خارجي به خصوص نيرو هاي ايالات متحده قرار دارند.
در جمهوري دموكراتيك كنگو نيرو هاي مخصوص ارتش امريكا نيز در حال انجام ماموريت مي باشند. اين نيرو ها همچنين در حال اموزش نيرو هاي نظامي كنگو مي باشند.
افزايش فعاليت هاي نظامي امريكا در قاره آفريقا در دوران رياست جمهوري اوباما با سياست مبارزه با حركت هاي اسلام گرايي و راديكالي و ايجاد ثبات و پايداري در اين كشور ها توجيه گرديده است. ايالات متحده درصدد است تا بحران هاي منطقه اي را در قاره آفريقا حل نموده و به ايجاد صلح در اين قاره كمك نمايد.
اگر چه آفريقا با تمامي موارد گفته شده به سمت نظامي بودن در حال حركت بوده و از اين لحاظ نزديكي زيادي با ايالات متحده دارد. نظامي گري در قاره آفريقا سبب گرديده تا روند دموكرسي در كشور هاي اين قاره مسيري كند را طي نمايد.
اگر چه اوباما در صحبت هاي خود به نوعي درصدد است تا وجهه نظامي امريكا را از بين برده و غير نظامي گري در سياست هاي اين كشور را ترويج نمايد، اما فقدان يك نگاه جامع در هيئت حاكمه سبب گرديده تا سياست امريكا به سمت نظامي گري سوق داده شود. موضوعي كه سبب افزايش حركت هاي افراطي و عدم ثبات در قاره آفريقا گرديده است.
نوع فعاليت ارگان هاي مختلف در آمريكا به گونه اي است كه وزارت دفاع و امور خارجه بيشتر بودجه كشور را جذب نموده و ديگرارگان ها فرصت كمتري جهت فعاليت در مناطق مختلف جهان دارند. سياستي كه در دوران اوباما نيز كماكان در حال اجراست.
با وجود گزاره هاي بالا اوباما چاره اي ندارد با وجود ريسك حضور نظامي، از اين اهرم براي فعاليت و حفظ منافع آمريكا در قاره آفريقا استفاده نمايد.
مشاوران اوباما بايستي فعاليت نظامي خود را در قاره متوقف نموده و فعاليت هاي خود را در جهات ديپلماتيك و اقتصادي معطوف نمايند، همچنين با همكاري با قدرت هاي ديگر از قبيل چين و اتحاديه اروپا و حل مشكلات اين قاره، حضور بلند مدت آمريكارا در قاره آفريقا تضمين نمايند.
پايان.

در ارتباط با حضور امريكا در منطقه مي بايست به نكات زير توجه نمود:
1. ايالات متحده به همراه شش كشور آفريقايي و نيروهاي اتحاديه اروپا مانور نظامي را در تاريخ 2 تا 23 مي مطابق با 2/12 تا 89/3/2 در منطقه زير صحرا برگزار خواهد نمود. در بيانيه اي كه توسط سفارت آمريكا در بوركينافاسو منتشر گرديده اين مانور با عنوان "Flintlock 10" برگزار خواهد گرديد.
2. در اين مانور نظامي نيرو هاي نظامي بوركينافاسو، مالي، موريتاني، سنگال، نيجريه و چاد حضور خواهند داشت. در حدود 1200 نيرو در اين مانور شركت داشته كه 600 نفر از اين نيرو ها آمريكايي ، 400 نفر آفريقايي و 150 نفر اروپايي مي باشند.
3. اهداف اين مانور بهبود همكاري متقابل بين نيرو هاي نظامي كشورها در ايجاد صلح در منطقه و مبارزه با اقدامات تخريبي نيرو هاي تروريست اعلام گرديده است. اين بيانيه افزوده كه در زمان برگزاري مانور كمك هاي پزشكي به مردم مناطقي كه در آن مانور برگزار خواهد گرديد نيز ارائه خواهد شد.
4. كشور هاي الجزاير، مالي، موريتاني و نيجر مقر كميته نظامي مشترك خود را در الجزيره افتتاح كردند.اين اقدام در راستاي گسترش مقابله با خطر روز افزون القاعده در صحراي بزرگ جنوب الجزاير صورت گرفته است.
5. مركز فرماندهي نيروهاي مشترك مبارز ه با تروريسم در منطقه شمال آفريقا، در شهر صحرايي "تمنراست" واقع در دو هزار كيلومتري جنوب پايتخت الجزاير واقع شده است. تشكيل فرماندهي مشترك مبارزه با تروريسم و القاعده در شمال آفريقا، پس از نشست ماه گذشته مسئولان عاليرتبه دولت هاي منطقه اتخاذ شد و دولت آمريكا اين طرح را گامي مهم براي مقابله با القاعده توصيف كرد.
6. نيروهاي مشترك مبارزه با تروريسم در صحراي آفريقا، اسامي 37 نفر از رهبران القاعده شمال آفريقا را به عنوان افراد تحت تعقيب اعلام كرده اند. اين در حالي است كه پايگاه القاعده صحراي آفريقا موسوم به «امارت صحراي القاعده شمال آفريقا» به تنهايي داراي 200 عضو غير رسمي از كشورهاي الجزاير، موريتاني، تونس، مراكش، نيجر، مالي، ليبي و چاد است.
7. رئيس جمهور سنگال در مورخ 4 آوريل در جشن سالگرد استقلال اين كشور اعلام نمود كه كشورش تمام پايگاه هاي نظامي كه سابقاً توسط فرانسه اداره مي شد را بازپس گرفته و حاكميت خود را در آن مناطق گسترش خواهد داد. مطابق اخبار فرمانده نيرو هاي نظامي سنگال در روز استقلال سنگال وارد اشتوتگارت شدده و ديداري با فرماندهان نظامي آفريكوم داشته است.

سخن آخر:

نگاهي به ارقام بودجه ايالات متحده و اخبار حضور نيرو هاي امريكا در مناطق مختلف آفريقا تحت عناوين مختلف، ما را به اين نتيجه رهنمون مي سازد كه حضور نظامي امريكا در قاره آفريقا نه تنها كمتر نشده بلكه روز به روز در حال افزايش مي باشد.
در كنار حضور كمرنگ فرانسه در آفريقا به دليل مشكلات متعدد از جمله مشكلات مالي، امريكا فرصت مناسبي جهت حضور در تمامي عرصه هاي نظامي را در قاره آفريقا پيدا نموده است.
اما مشكلي كه امريكا نيز خود با آن مواجه مي باشد، افزايش هزينه هاي نظامي امريكا به جهت حضور در افغانستان و عراق و كسري بودجه بي سابقه اين كشور در سال جاري است كه در حال افزايش صعودي مي باشد. مانعي كه در آينده ايالات متحده را تا مرز تجزيه پيش خواهد برد. اين موضوع با نگاهي به اخبار فعاليت جدايي طلبان ايالت تگزاس آمريكا و فرماندار اين ايالت مبني بر افزايش ماليات ها و مخالفت مردم با آن قابل رديابي است.

منابع و مآخذ:

http://www.pambazuka.org
 

107154 - 89/02/05