چكيده

جمهوري اسلامي موريتاني از جمله كشورهاي آفريقايي است كه داراي روابط ديپلماتيك و اقتصادي با رژيم صهيونيستي مي باشد. اين روابط از سال 1990 و در دوران رياست جمهوري معاويه ولد الطايع، با اهداف امنيتي و نظامي آغاز گرديد. مخالفت با روابط مذكور از همان آغاز شكل گيري روابط بروز كرد و موج اعتراض گروههاي مختلف برخي احزاب، گروهها، روحانيت و مردم را به همراه داشت.

با تشديد حملات رژيم صهيونيستي به نوار غزه و هدف قرار دادن مردم مظلوم، همراه با اعتراض جامعه جهاني عليه اين اقدامات مردم موريتاني نيز اقدام به اعتراضاتي در خصوص مسائل اخير نمودند. در اين اعتراضات كه علماء ديني و فقها در آن نقش مهمي ايفا كردند، در نهايت به تصميم و شخص "ژنرال محمد ولد عبدالعزيز" رئيس شوراي عالي نظامي موريتاني، مبني بر تعليق روابط با رژيم صهيونيستي و استرداد سفراء دو كشور منتهي شد.

حال مسئله اي كه داراي اهميت است و بايد توجه بيشتري بدان نمود، اختلاف نظرات گروههاي مختلف در مورد كيفيت روابط با اسرائيل پس از اين ماجراست. بر اساس شواهد بدست آمده و اظهارات مطرح شده توسط مسئولان دولتي، احزاب، علماء ديني و مردم مي توان چنين استنباط نمود، دولت قائل به تعليق روابط و محدود سازي اين روابط است در حالي كه مجلس سنا،احزاب (مخالف و موافق دولت)، علماء ديني و عموم مردم موريتاني خواستار قطع كامل هر گونه روابط سياسي _ اقتصادي به صورت آشكار و پنهان با رژيم صهيونيستي هستند، همچنان كه خواسته خود را در بيانيه ها و تظاهرات هاي ضد صهيونيستي به نمايش گزاردند.

پاسخ اسرايل به اتخاذ اين تصميم علي رغم ميل باطني پذيرش راي صادره از سوي دولت موريتاني و فراخواندن سفير خود از اين كشور بود.

 

تاريخچه

جمهوری اسلامی موریتانی کشوری است در شمال غربی آفریقا. پایتخت آن نوآکشوت است و بندر نواذیبو نیز دومین شهر مهم آن می‌‌باشد. مساحت موریتانی یک میلیون و سی هزار و هفتصد کیلومتر مربع است که نود درصد آن را صحرا پوشانده است. جمعیت این کشور دو میلیون و هفتصد هزار نفر متشکل از اعراب از قبایل بنی حسان، هلالی و بنی سلیم، و اقوام آمازیغ (بربر) و سیاهپوست است. سرزمین موریتانی در قدیم به نام «شنقیط» شناخته می‌‌شد و در دوره استعمار فرانسه به موریتانی مشهور گردید. در سال ۷۰۸ میلادی در دوره موسی بن نصیر، اسلام و بعضی قبایل عرب وارد این منطقه شدند در سالهای ۱۴۹۰ اولین گروههای پرتغالی و اسپانیایی وارد این سرزمین شدند. در سال ۱۹۲۰ این سرزمین تحت سیطره فرانسه قرار گرفت. به دنبال قیام رهبران قبایل و از جمله «سیدی ولد مولای الزین و احمد العیده» فرانسه در ۲۸ نوامبر ۱۹۶۰ استقلال موریتانی را به رسمیت شناخت و جمهوری اسلامی موریتانی تأسیس شد.

كشور جمهوري اسلامي موريتاني يكي از اعضاي برجسته اتحاديه عرب محسوب مي شود و در زمره سه كشور اسلامي پس از مصر و اردن مي باشد كه داراي روابط ديپلماتيك و اقتصادي با رژيم صهيونيستي است. آغاز روابط  موريتاني و اسرائيل در نوامبر سال 1995، زماني كه وزارت خارجه دو كشور تصميم به بازگشايي دفتر حافظ منافع و عادي سازي روابط با يكديگر  در زمان رياست جمهوري ولد الطايع باز مي گردد. عادي سازي روابط  با رژيم صهيونيستي در پايان اكتبر 1998 در اولين ديدار رسمي الشيخ العافيه بن محمد وزير خارجه موريتاني از اسرائيل مطرح شد. در آن زمان مخالفان دولت، دولت ولد الطايع را متهم مي كردند كه امضاي قرار داد با اسرائيل مستلزم پذيرش دفن زباله هاي هسته اي اسرائيل در موريتاني است. اين در حالي بود كه دولت ولد الطايع از این مسئله اعلام بي خبري کرده بود. در پایان، در  28 اكتبر 1999 وزير خارجه وقت موريتاني احمد ولد سيد محمد قراردادي را در واشنگتن با وزير خارجه اسرائيل ديويد ليوي و نظارت مادلين آلبرايت وزير خارجه آمريكا منعقد ساختند.

در پى عادى سازى روابط با اسرائيل از سوى ولدالطايع مخافت های آشکاری با نظام وى آغاز شد. اين رويارويى ها كه تا بعد از كودتاى ناكام جولاى ۲۰۰۳ ادامه داشت، از سوى دو جريان ناسيوناليست و اسلام گرا رهبرى مى شد. جريان ناسيوناليستى به رهبرى حزب «الطليعه» با گرايش هايي به حزب بعث و جريان اسلام گرا به رهبرى «مجمع نيروهاى دموكرات» اقدام به فعاليت نمودند. اين احزاب در اوايل دهه ۹۰ تاسيس شدند و از ثمره هاى بهار دموكراسى كه نظام ولدالطايع پايه گذار آن بود، به شمار مى آمدند .اما اين احزاب همچون ديگر گروه هاى مخالف بلافاصله تحت تعقيب قرار گرفتند. با بازگشت دوران اختناق و شدت گرفتن سركوب مخالفان از سوى دولت ولدالطايع، به ويژه پس از عادى سازى روابط با اسرائيل در سال 1۹۹۹ ، بهار دموكراسى پايان يافت و دوران جديد خفقان آغاز شد. با آغاز دوره جديد همه دستاوردهاى دوره قبل رو به زوال نهاد. جريان ناسيوناليست شيوه توطئه هاى نظامى را در پيش گرفت. اين جريان سعى داشت در ماه مه ۲۰۰۱ كودتايى را طرح ريزى كند. كودتا قبل از شروع آن لو رفت و سبب انحلال حزب بعث «الطليعه» به اتهام همدستى با بيگانگان و اقدام عليه امنيت ملى شد. سفير عراق در نواكشوط به اتهام دست داشتن در اين كودتا از موريتانى اخراج شد و چهار سرهنگ كه در كودتا دست داشتند نيز از كار بركنار شدند. از جمله آنها فرمانده نيروهاى زرهى سرهنگ صالح ولد حنونه بود. وى در ژوئن سال ۲۰۰۳ كودتاى ديگرى را عليه ولدالطايع رهبرى كرد.

از طرفى جنبش اسلام گرا نیز كه نفوذ اندکی در ارتش موريتانى داشت براى رد سازش با اسرائيل به مبارزه سياسى روى آورد و از كودتاها دورى جست. اين جنبش مجمعى با عنوان «وحدت ملى براى مبارزه با سازش و دفاع از قدس» تاسيس كرد و محمد جميل منصور، وكيل مدافع، را به رياست آن برگزيد. در سومين دوره انتخابات رياست جمهورى موريتانى، كه در نوامبر ۲۰۰۳ برگزار شد، همزمان با كانديداتورى ولدالطايع، جنبش اسلامى فعاليت هاى خود را شدت بخشيد و سعى كرد تا موضوع سازش با اسرائيل را مبناى فعاليت انتخاباتى خود سازد. سرهنگ محمد خونه ولد هيداله، رئيس جمهورى كه ولدالطايع او را به واسطه كودتا در سال ۱۹۸۴ سرنگون ساخت، يك باره وارد صحنه انتخاباتى شده و اعلام كرد كه به نمايندگى از جريان اسلامى قصد كانديداتورى براى منصب رياست جمهورى را دارد. وى از شرايط روزهاى اول اشغال عراق توسط آمريكا بهره جست و به واسطه تبليغات انتخاباتى موفق توانست از طريق محكوم ساختن سياست هاى آمريكا و درخواست قطع روابط با اسرائيل، افكار عمومى را عليه نظام حاكم بشوراند. در مقابل، نظام ولدالطايع در ماه مه ۲۰۰۳ اقدام به دستگيرى شمار زيادى از اعضاى جريان اسلام گرا كرد و به اتهام تهديد امنيت ملى ۳۲ تن از شخصيت هاى سرشناس اسلامى را بازداشت كرد. اين امر سبب شد تا جريان اسلام گرا پا را فراتر از خط قرمز نهاده و با جريان ناسيوناليست عرب ائتلاف كند. اين ائتلاف در ژوئن ۲۰۰۳ كودتايى را طرح ريزى كرد كه باز هم با شكست مواجه شد.

پس از گذشت يك ماه از آن كودتاى خونين ژوئن ،۲۰۰۳ ولدالطايع با انتخاب «الصغير ولد مبارك» به رياست دولت همه سياستمداران موريتانى را شگفت زده كرد. اين حادثه بى سابقه براى اولين بار به يك سياهپوست از دسته «حراطنه» كه سابقاً برده بوده و همچنان در برخى مناطق شرق موريتانى از بردگى رنج مى برند، اجازه داد تا به دومين منصب مهم حكومتى برسد. ولدالطايع با اين كار با سياهپوستان كه سال ۱۹۸۷دست به اولين كودتا عليه او زدند، آشتى كرد. او توانست پايگاه مردمى وسيعى براى خود نزد سياهپوستان شرق موريتانى ايجاد كند. وى با كسب آراى سياهپوستان و حمايت اهالى غرب موريتانى، زادگاه ولدالطايع، توانست در نوامبر سال ۲۰۰۳ در انتخابات رياست جمهورى به پيروزى برسد.

رئيس جمهور ولدالطايع به همراه سازى افكار عمومى با خود در رويارويى با جريان هاى عربى و اسلامى اكتفا نكرد. او همكارى هاى امنيتى و نظامى با اسرائيل و آمريكا را افزايش داد و با اين كار هيچ فرصتى براى بركنارى اش باقى نگذاشت. به رغم بازداشت هاى گسترده فعالان جريان هاى ناسيوناليست و اسلام گرا در پى شكست كودتاى ژوئن ،۲۰۰۳ اين نيروها بار ديگر وارد عمل شدند و ابتدا در جولاى و سپس در سپتامبر سال ۲۰۰۴ عليه ولدالطايع دست به كودتا زدند. اين كودتاها نيز با شكست روبه رو شدند.

ولدالطايع به واسطه پشتيبانى هاى امنيتى و نظامى توانست در برابر همه كودتاهاى نظامى كه از خارج کاخ رياست جمهورى رهبرى مى شدند، مصون بماند. تنها خطرى كه او را تهديد مى كرد، از سوى جناح هاى نظام حاكم بود كه از دو جريان اصلى تشكيل مى شدند. این دو جریان درگير نزاع «سرسپردگى به بيگانگان» بودند. گروهى از آنها سياست هاى اتخاذ شده توسط رئيس جمهور را تائيد مى كردند؛ سياست هايى كه با هدف نزديكى به آمريكا به واسطه ايجاد روابط با اسرائيل و مبارزه با تروريسم جهانى اسلامى در پى حوادث يازده سپتامبر ۲۰۰۱ اتخاذ شده اند. گروه ديگر همچنان به فرانسه كه موريتانى را مستعمره سابق خود مى داند، وفادار ماندند.

آخرین کودتای موریتانی نیز توسط ژنرال ولد عبدالعزیز فرمانده گارد ریاست جمهوری در تابستان امسال مصادف با ششم اوت سال ميلادي گذشته به وقوع پیوست که نمی توان نقش ولد عبدالعزیز را در بروز حوادث اخیر بی تاثیر دانست.

 

واكنش ها نسبت به برقراري ارتباط با رژيم صهيونيستي

اعلام برقراري روابط سياسي و اقتصادي با اسرائيل موجي از واكنش ها را در ميان اقشار مختلف مردم از جمله در ميان فقها و علماء موريتاني به همراه داشت؛ تا جايي كه اكثريت آنها قائل به تحريم روابط موريتاني و تل آويو و خواستار قطع فوري روابط بودند. «شيخ محمد الحسن ولد الددو» برجسته‌ترين مرجع فكري جريان اسلام گراي موريتاني (اخوان المسلمين) از سردمداران اين نظر به شمار مي رود. او در يك فتواي مشهور در سال 2003 كه پيش از انتشار در رسانه هاي داخلي و بين المللي و قرار گرفتن بر سر در مساجد و بازارها به امضاي ائمه جماعت مساجد موريتاني، از جمله «الشيخ العلامه اباه ولد عبدالله و الشيخ محمد سالم ولد عدود و الشيخ محمد ولد سيدي يحي» و تعداد ديگري از ائمه جماعت و اساتيد الاهيات موريتاني رسيد، خواستار حرکتی ملي براي وارد كردن فشار بر دولت رئيس جمهور سابق «معاويه ولد الطايع» در رابطه با قطع روابط  ديپلماتيك با اسرائيل شد.

پس از انتشار اخبار بحران اخیر غزه توسط رسانه هاي داخلي و بين المللي موج اعتراضي در ميان مردم و علماء به راه افتاد كه خواستار قطع فوري اين روابط بودند. «الشيخ محمد الحسن ولد الددو» كه پس از «عبد الله ولد بيه» نفر دوم اتحاد علماء مسلمان موريتاني است مسلمانان اين كشور را به تظاهرات در حمايت از نوار غزه و اختصاص روز جمعه به امت مسلمان غزه دعوت نمود و فتواي مجدّدي در مورد ضرورت قطع فوري و كامل تمامي روابط آشکار و مخفي موريتاني با اسرائيل و اعطاي كمك هاي مختلف به جنگجويان فلسطيني در نوار غزه صادر کرد.

به دنبال این فتوی، هزاران نماز گزار از مساجد مختلف پايتخت در دسته هاي انبوه به سوي سفارت اسرائيل در موريتاني روانه شدند و در مواجهه با نيروهاي امنيتي به زخمي شدن دهها نفر منجر شد. کارشناسان فضاي ديني موريتانيا معتقدند، انسجام سياسي پيرامون ضرورت قطع روابط موريتاني و اسرائيل بطور مشخصی در مواضع علماء ديني منعكس شده و تهاجمات رسانه اي نيز باعث ايجاد تفرقه بين گروهها در فضاي ديني و احزاب آنها نگردید. البته اگرچه دو دستگي هايي نيز مشاهده مي شد اما با گسترش حملات رژيم صهيونيستي به غزه ميان علماء موريتاني نوعي اتحاد ايجاد شد و همگي خواستار قطع فوري روابط اسرائيل شدند. اكنون مردم موريتاني؛ علماء، احزاب و حتي برخي مسئولان دولتي قائل به اين مطلب هستند و از تعليق و يا در مراحل بعدي قطع كلي روابط استقبال مي كنند .

در نشست دوحه نیز كه به منظور بررسی مسايل مربوط به نوار غزه از سوی امیر قطر تشكيل شد حاوي ابتكاري از جانب امير قطر براي اتحاد كشورهاي اسلامي در مقابله با رژيم اسرائيل بود. در اين نشست که افراد برجسته اي همچون «خالد مشعل»، رئيس‌‏دفتر سياسي حماس،‌ «عمر البشير»، رئيس‌جمهوری سودان، «بَشّار اسد»، رئيس‌‏جمهوری سوريه، «محمد ولد عبدالعزيز»، رئيس‌‏شورای نظامي حاكم بر موريتاني، «عبدالعزيز بوتفليقه»، رئيس‌‏‌‏جمهوری الجزاير و «ميشل سليمان»، رئيس جمهور لبنان، «رمضان شلح»، ‌دبيركل جنبش جهاد اسلامي در فلسطين و «احمد جبيرل»، دبيركل جبهه مردی آزادی‌ بخش فلسطين حضور داشتند. جای بسی شگفتی بود که «محمود عباس»، رئيس‌ حكومت خودگردان فلسطين در نشست سران اتحاديه عرب شركت نكرد. قطر و موریتانی در اين نشست تصمیم به «تعلیق» روابط خود با اسرائیل گرفتند. قطر از سال ۱۹۹۶ میزبان یک دفتر تجاری اسرائیلی بوده‌است و موریتانی نیز همان طور که اشاره شد روابط دیپلماتیک خود را از سال ۱۹۹۹ با اسرائیل آغاز کرده است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، این دو کشور تصمیم خود را  مبنی بر تعلیق روابط با اسرائیل، در پی حملات اخیر به نوار غزه اعلام کردند.

 

فضای حاكم بر مسئولان دولتي در قبال اسرائيل

«ژنرال عبدالعزيز» رئيس شوراي عالي موريتاني پس از برگزاري نشست دوحه به همراه قطر تصميم خود را مبني بر تعليق روابط با كشور اسرائيل بيان نمود و خاطر نشان ساخت آنان از ماهيت قراردادی که منعقد مي سازند مطلع هستند و در اين رابطه هيچ گونه فشاري بر روي كشور موریتانی نیست. ژنرال ولد عبدالعزیز، موریتانی را کشوري مستقل خواند و تصميم اتخاذ شده را نتیجه انجام يك سري بررسي هاي صورت گرفته بیان کرد که کشورش با رضایت کامل و اطلاع از عواقب آن تن به انعقاد آن داده است.

«مولاي ولد محمد اغطف» نخست وزير موريتاني نیز روابط كشور متبوع خود را شرم گين دانست و موريتاني را وارث روابطی دانست که اکنون هیچ گونه رضایتی نسبت به آنها ندارد و با تظاهرکنندگانی كه به سوي سفارت اسرائيل و مصر عازم بودند هم صدا و خواستار به پايان رساندن اين روابط شد. البته در اين خصوص برخي منابع آگاه قائلند دولت موريتاني هنوز در تصميم خود مبني بر قطع روابط خود با اسراائيل به صورت دائمي يا مقطعي مصمم نشده بلكه در اين فكر است تا براي اين روابط حدودي را مشخص كند. برخي نيز اقدام دولت موريتاني را "گام نخستین" مي دانند و به فكر گسترش اين مرحله تا قطع کامل و نهایی هستند.

به نقل از خبر گزاري فرانسه سنای موريتاني نيز در بیانیه ای تاکید کرد: روابط دیپلماتیک با رژیم اسرائیل تاکنون برای پیشبرد روند صلح در خاورمیانه موثر نبوده است و سکوت جامعه جهانی را در قبال جنایات رژیم صهیونیستی در غزه و حمایت آشکار کاخ سفید از این رژیم محکوم کرد. به دنبال انتشار اين بيانيه  و تاکید علماء موریتانی راهپیمایی گسترده ای در حمایت از مردم فلسطین و محکومیت جنایات رژیم صهیونیستی ضد ساکنان غزه در نواکشوت پایتخت موريتاني برگزار شد كه راهپیمایان مردمي خواستار قطع روابط دیپلماتیک خود با رژیم صهیونیستی بودند. لذا بر اين اساس ما شاهد مواضع زير در در ميان دولتمردان موريتانيايي هستيم:

1-     تعليق

2-     تعيين حدود در روابط

 

فضای حاکم بر  احزاب موریتانی

احزاب و گروه های سیاسی موریتانی، فراخوانی سفیر این کشور از رژیم صهیونیستی را کافی ندانسته و بر لزوم قطع کامل روابط با اسرائیل متفق القول هستند.

«محمد جمیل ولد منصور» رییس تجمع ملی اصلاح و توسعه موریتانی تظاهرات و راهپیمایی مردم را یکی از ابرازهای مهم حمایتی از مقاومت دانست. همچنين افزود: اگر جمعیت عظیم کشورهای اسلامی می توانست، حتما تظاهرات را به جهاد در کنار برادران خود در غزه تبدیل می کرد. وي در ادامه افزود: ما معتقدیم که صهیونیست ها به طور مستقیم و غیر مستقیم و به آسانی در گروههای خشونت طلب نفوذ می کنند بنابراین نقش صهیونیست ها را در حمایت از این گروهها را بعید نمی دانیم به ویژه که به نفع صهیونیست ها است.

«محمد غلام ولد الحاج الشيخ »دبير كل "انجمن ملي موريتاني براي ياري مردم فلسطين" در مورد تعليق روابط با اسرائيل گفت: اين تصميم پس از بحران غزه و به دنبال در خواست هاي مردمي اتخاذ شد.

«دكتر محمد ولد محمود» رئيس حزب "اتحاد نيروهاي پيشرفت" و رهبر جبهه ضد انقلاب موريتاني اشاره كرد: حزب او مشکوک به اهداف نظامي در وراي اين تعليق است. همچنين اشاره كرد حزب او اطلاعاتي را مبنی بر بارها تلاش دولت، برای قطع روابط سیاسی اقتصادی با اسرائیل و ادامه این روابط با شرط تغییر مواضع آمریکا در مورد موریتانی و لیبی در دست دارد و در پايان از هر گونه اقدام در این راستا استقبال كرد.

«سيدي  محمد ولد محمد فال» دبير كل حزب "جمهوري براي دموكراسي و نوسازي" كه از احزاب موافق است از تعليق روابط استقبال كرده و افزود: آن را قدم اول در اين راه دانست و خواستار قطع كلي روابط شد و يا لا اقل نگه داشتن روابط در اين حد را خواستار شد.

«الشيخ سيد احمد ولد باب» رئيس حزب اتحاد ميانه موريتاني در مصاحبه با خبر گزاري الاخبار اشاره كرد: از اين اقدام ابراز خرسندي كرد و آن را در نوع خود بي نظير دانست و پيوسته خواستار قطع نهايي اين رابطه شد و در بيانيه حزب اتحاد ميانه موريتاني آمده: "....جمهوري اسلامي موريتاني در نقش رهبري جديد خود وارث رابطه اي آرام با رژيم صهيونيستي است كه داراي هيچ سنخيتي با جامعه ديني، فرهنگي، اخلاقي و تمدني موريتاني نیست... و احضار سفير كشورش از تل آويو را مانند گام مقدماتی می داند كه به وقت خود بر داشته شده است..."

"حزب تجمع ملي براي اصلاح و رشد" نيز اين اقدام دولت موريتاني را تحسين كرده و آن را در مسيري درست عنوان كرد و خواستار قطع كامل روابط  و عدم اكتفا به بازخواست سفراء و تعليق روابط شد.

"حزب اتحاد و تغيير موريتاني (حاتم)" در بيانيه خود تعليق روابط با اسرائيل را گامي موثر تلقي كرد و اشاره كرد اين اقدام مي تواند گامي در راستاي قطع نهايي روابط  موريتاني با اسرائيل باشد. «مريم بنت النينين» دبيرکل حزب "حاتم" نيز در مصاحبه با شبکه العالم گفت مصر و اردن بايد راه قطر و موريتاني را در قطع روابط با رژيم صهيونيستي در پيش گيرند. در همين رابطه صالح ولد حننا نماينده پارلمان موريتاني در مصاحبه اختصاصي با شبکه خبري العالم  اقدام مذکور را بسيار مهم معرفی کرد که از مدتها پيش انتظار آن را می کشیده اند.

 

صالح ولد حننا دبیرکل "حاتم"

 

«محمد غلام ولد الحاج الشيخ» "دبير كل انجمن ملي براي قيام عليه نفوذ صهيونيست در موريتاني" كه از رهبران جريان اسلام گراي موريتاني است اقدام ژنرال عبدالعزيز را اقدامي شجاعانه و تاييد شده از طرف ملت موريتاني اعلام كرد و افزود: ما اميدواريم در خلال روزهاي آتي شاهد قطع كلي روابط باشيم. وي همچنين اشاره كرد رئيس جمهور موريتاني با اين اقدام قدري از خشم وغضب مردم موريتاني را كه باعث اخراج سفير اسرائيل از اين كشور شد،را كاسته است.

  محمد غلام ولد الحاج الشيخ 

«الخليل ولدالطيب» نايب رئيس "حزب اتحاد ملي براي پيشرفت" و نماينده مخالف دولت كه حزبش رهبري مجلس نمايندگان را بر عهده دارد در جمع كميته تركيبي احزاب و نيروهاي ياري كننده غزه گفت: او كاملا آماده تغيير مواضع سياسي خود و حمايت از دولت در این مسئله به خصوص است. همچنين حزب "جمعيت نيروهاي دموكراسي" كه از بزرگترين احزاب مخالف دولت است نيز امادگي خود را براي الحاق حمايت از مردم فلسطين تا نابودي دشمنان و پايان دادن تمام روابط ياسي و اقتصادي موريتاني با اسرائيل اعلام كرد.

لذا با توجه به فاکتور های فوق که همگی مستند به اظهارات و گفته های سران احزاب و گروههای موریتانی است می توان چنین استننباط کرد که: تمامی احزاب و گروه های مخالف و موافق موریتانی خواستار قطع کامل روابط با اسرائیل و  به دنبال آن حذف تدریجی دست پنهان آمریکا در کشور های آفریقایی هستند.

 

وضعيت حاکم بر مردم:

 مردم موريتاني  از اقشار مختلف دانشگاهي، هنرمند، روحاني و ... به دنبال انتشار فتوي مراجع ديني و مجلس سنای موریتانی در رابطه با حمايت از مردم بي پناه غزه و  قطع فوري روابط با اسرائيل در تظاهرات هاي ضد صهيونيستي شركت كرده و با حضور  گسترده در مقابل سفارت اسرائيل خواستار اقدام در مورد قطع نهايي روابط با اسرائيل شدند. ملت موریتانی اقدام دولت در فراخواندن سفیر موريتاني از تل آویو را ناکافی دانسته و اعلام کردند اقدام دولت، هم راستا با مصایب کنونی غزه نیست و خواهان قطع کامل روایط با اسرائیل شدند.

در همين راستا اقدام دانشجويان موريتانيايي كه خواهان قطع روابط ننگين با رژيم صهيونيستي شدند داراي نقش برجسته تري بود. در تظاهرات دانشجويان به مناسبت هفته شکست محاصره غزه  که با موافقت انجمن "جنبش دانشجويي مقابله با نفوذ اسرائيلي" انجام شد؛ «محمد يحيي ولد ولد ابيه» مسوول سازماندهي اين تظاهرات دانشجويي تاكيد كرد انجام اين تظاهرات در راستاي يك هفته تلاش جهت لغو تحريم عليه غزه انجام مي‌شود.

 

واکنش اسرائیل:

رژیم صهیونیستی تقریباً در تمام دورانهای حاکم بر موریتانی علاقه خود را برای حفظ رابطه با این کشور بیان داشته و حتی پس از ژنرال ولد عبدالعزیز نیز همچنان حمایت و ارتباط خود را با موریتانی مستحکم دانسته و ابراز داشت: روابط دیپلماتیک خود را بعد از کودتای این کشور در حمایت از آنچه آن را "روند دموکراتیک در موریتانی" خواند، ادامه می دهد. پس از بحران کشتار غزه و بازخواست سفیر موریتانی از تل آویو «تزیپی لیونی» وزیر خارجه اسرائیل از اقدام دولت موریتانی در فرا خوانی سفیرش از تلاويو سر باز زد و مخالفت خود را اعلام داشت. همچنین خبر گزاری "الانباء موریتانیا" به نقل از سخن گوی وزارت خارجه اسرائیل اعلام کرد: دولتش هیچ گونه نامه و بیانیه رسمی ایی در رابطه با این موضوع صادر نکرده است. وی همچنین افزود:متقابلاً ما نیز هنوز هیچ نامه رسمی مبنی بر استرداد سفراء و تعلیق روابط میان دو کشور دریافت نکردیم.

                                                                      

سفیر سابق اسرائیل در موریتانی

بازتاب در کشورهای مجاور

اعلام قطع روابط سیاسی و اقتصادی موریتانی با اسرائیل علی رغم اینکه تحرکات داخلی را به دنبال داشت. سرمنشا تحولات و تحرکاتی نیز در خارج از موریتانی شد، که از جمله انها می توان دو کشور مغرب و فلسطین اشغالی را نام برد که هریک دارای تاثرات خاص خود در رابطه بحران غزه می باشند.

بحران غزه در مغرب با اعلام جانبداری برخی مسئولان کشوری و فعالان سیاسی و برگزاری راهپیمایی هایی مردمی در این کشور همراه شد. مردم معترض به سیاسیتهای رژیم صهیونیستی  در شهر "تمارا " درمغرب، هم به نشانه ابراز تنفّر از جنايات رژيم اسرائيل عليه اهالي غزه، پرچم اين رژيم را به آتش کشيدند و اعلام کردند اين رژيم همه ارزش هاي انساني و منشورهاي بين المللي حقوق بشر را ناديده گرفته است. «يوسف الريسوني» يک فعال حقوق بشر مغرب گفت: نظام هاي عربي با سکوت در برابر جنايات رژيم اشغالگر درغزه و همدستي با امپرياليسم آمريکا به نوعي در اين جنايات که با هدف نابودي مردم فلسطين صورت مي گيرد، شريک هستند. البته لازم به ذکر است بر اساس منابع دولتي رژيم صهيونيستي، مغرب و اسرائيل اگرچه مناسبات ديپلماتيك ندارند، اما كانال‌هاي مستقيم و باز ارتباطي ميان آن دو وجود دارد.

از سوی دیگر ما شاهد نوعی دو گانه گی در میان نیروهای فلسطینی حول محور قطع رابطه موریتانی و اسرائیل هستیم، به صورتي که تایید حماس از حرکت انقلابی موریتانی و ابراز خوشحالی سران حماس از این اقدام  و موضع بدبینانه و همراه با شک نیروهای سازمان آزدیبخش فلسطین در این رابطه می تواند مطمح نظر باشد.

«جنبش حماس» از اعلام رئیس جمهور موریتانی مبنی بر تصمیمش در بازنگری در روابط کشورش با رژیم‌صهیونیستی استقبال کرده و آن را گامی شجاعانه به سمت راهی صحیح توصیف کرد.همچنانکه «فوزی برهوم» سخنگوی حماس ابراز امیدواری کرد که این گام سرمشقی باشد برای تمام کشورهای عربی و اسلامی که با رژیم‌صهیونیستی رابطه دارند و یا به عادی سازی روابط با این رژیم معتقدند.

از سوی دیگر «ياسر عبد ربه» رهبر سازمان آزاديبخش فلسطين اقدام دولت موريتاني در رابطه با تعليق روابط با تل آويب گفت: اقدام حاكم نظامي موريتاني  فايده ايي جز خدمت به سربازن قطري ندارد. همچنين با لحني غضبناک افزود: ما می توانیم هم پيمانی دولت هاي مصر و اردن را كه داراي مرز مشترک و روابط ديپلماتيك با اسرائيل هستند را درك كنيم، امّا دولتي كه هزاران كيلو متر از اسرائيل دور است را نه؟! ... و این که چرا باید با اسرائيل رابطه برقرار كند؟ قطع اين رابطه چه سودي به حال مردم فلسطين دارد؟... وی همچنین افزود هدف شركت كنندگان در نشست دوحه ذبح مسئله فلسطين و توطتئه عليه محمود عباس به عنوان تنها نماينده ملت فلسطين است

                                                                            

یاسر عبد ربه 

نتيجه گيري

با اين اوصاف احتمالات زیر متصور است:

موضع دولت، مجلس و نمایندگان مردم، احزاب، علماء و فقها و عموم مردم موریتانی در رابطه با جهت گیری پیرامون قطع رابطه با اسرائیل دارای گزاره های زیر است:

- دولت موریتانی معتقد به تعلیق روابط و تعیین حدود روابط با اسرائیل است. بگونه ایی که راه از سر گیری روابط با اسرائیل را برای خود باز می گذارد. چرا که در دید سیاستمدار همواره دو نوع رابطه متصور است، رابطه دوستی و رابطه دوستانه. در رابطه دوستی دو کشور بدون تصور سود و زيان و با کنار گزاردن منافع، اقدام به بر قراری روابط می نمایند و در رابطه دوستانه همواره ملاک دو کشور برای انعقاد رابطه، سود و زیان است. با توجه به وضعیت کنونی صحنه رقابت های بین المللی رابطه نوع اول قابل تصور نیست و تنها نوع دوم را می توان انتظار داشت. لذا شاید بتوان موضع دولت موریتانی را در رابطه با تکیه بر تعلیق و نه قطع کامل روایط سیاسی  و اقتصادی از این طریق فهم نمود.

- موضع مجلس و نمایندگان مردم متفقاً بر قطع کامل روابط با اسرائیل بنا گزارده شده و اعلام بیانیه در این راستا حاکی از موضع حقیقی، علنی و قطعی آنان دارد.

- علماء و فقها ی موریتانی نیز که از همان ابتدا صراحتاً و به اشاره موضع خود را در این رابطه ابراز داشتند و علی رغم تشتت آرایی که در ابتدا درمیان آنها مشاهده می شد، کشتار اخیر مردم غزه نوعی اتحاد را برای آنان به ارمغان آورد و منجر به صدور فتاویی مبنی بر قطع کامل هرچه سریعتر رابطه با اسرائیل شدند.

- نظر احزاب موريتاني (اعم از اسلام گرا و غير اسلام گرا) داراي شباهت و نزديكي زيادي با نظرات عامه مردم كه همان قطع كلي روابط سياسي و اقتصادي با اسرائيل است و در این زمینه شاهد ابلاغ بیانیه ها و تظاهرات ضد صهیونیستی از جانب احزاب و مردم موریتانی بودیم.

 

1040010 - 88/03/03

منبع: در دفتر موسسه آفران موجود مي باشد.