چندي است كه اخبار واصله از كشور نيجريه و درگيري هاي شمال اين كشور ميان نيروهاي دولتي و برخي از مسلمانان به تيتر بسياري از خبرگزاري‌هاي داخلي و حتي شبكه‌هاي تلويزيوني العالم و پرس تي وي تبديل شده است. اما ظاهرا هيچ كس حقيقتا نمي داند كه در اين ماجرا چه كسي ذي حق است و علت اصلي اين درگيري‌ها چيست.

براي نگارنده كه تا حدودي از مسائل اين كشور مهم غرب افريقا مطلع است بسيار سخت بود كه دروغ‌هايي كه رسانه‌هاي غربي مي پراكنند را از زبان رسانه‌هاي ملي و داخلي كشورمان ببيند و سكوت كند. لذا تصميم گرفته شد شرحي از مظلوميت شيعه را كه امروز در نيجريه نمود پيدا كرده است به عرض تمام دغدغه مندان برسانيم.

پر جمعيت ترين كشور افريقا كه بيش از نيمي از جمعيت آن مسلمان و الباقي مسيحي هستند و ذخائر نفتي عظيمش كه سهم قابل توجهي از نفت مصرفي ايالات متحده امريكا را تامين مي‌كند موجب شده است همواره دولت اين كشور به شدت تحت نفوذ اجانب باشد. كشوري با تنوع فرهنگي گسترده، كه امروزه مي توانيم در ميانشان يكي از بزرگترين حماسه هاي تشيع را به نظاره بنشينيم.

توزيع جمعيتي بيش از نيمه مسلمان نيجريه موجب شده است كه به صورت متعارف، رئيس قوه مجريه اين كشور در هر دوره متناوبا مسلمان و سپس مسيحي برگزيده مي شود.

تا چندي پيش بافت مسلمانان نيجريه غالبا متشكل از گروه‌هاي مالكي و شافعي اهل تسنن بوده است اما پس از انقلاب اسلامي ايران، اندك اندك مردم اين ديار به سمت تشيع گرايش پيدا نموده و اكنون قريب به پنج الي هفت ميليون شيعه اثني عشري در اين كشور زندگي مي كنند. اين اختلاف آمار به خاطر رشد سريع تشيع و تفاوت ميان آمارهاي داده شده از سوي مراكز شيعي و مراكز دولتي به وجود آمده است.

مهمترين رهبر شيعي مردم نيجريه "شيخ ابراهيم يعقوب" معروف به "زاكزاكي" است. وي كه تحصيلات خود را ابتدا در رشته زبان عربي در مدارس دولتي منطقه زاريا و سپس در رشته اقتصاد در دانشگاه "احمدو بللو" به پايان رسانده، تحصيلات شيعي و علوم اسلامي خود را در قم و در سايه‌ي پر بركت حضرت فاطمه معصومه (س) ادامه داده است. وي به گفته بسياري از جمله "دكتر اقبال صديقي"، رهبر حقيقي مسلمانان نيجريه به حساب مي‌آيد و حقيقت جويي و حقيقت گرايي وي يكي از عوامل بسيار مهم در جذب مردم مسلمان نيجريه به سمت تشيع به شمار مي‌رود. به همين دليل بسياري از سران دولت نيجريه در طول سه دهه اخير، چه مسلمان و چه مسيحي با او به مبارزه برخواسته و علي رغم عدم تمايل وي به آشوب، بارها وي را با اتهامات واهي بازداشت و زنداني نموده‌اند. اما او همچون هر شيعه‌ي حقيقي ديگر هرگز دست از تبليغ و گسترش اسلام ناب محمدي برنداشته و با وجود تمامي فشارها و سختي‌ها،‌ همچنان جنبش اسلامي نيجريه را رهبري مي‌كند.

 
شيخ ابراهيم زاكزاكي در مراسم بزرگداشت شهداي كربلا و دفاع از مردم مظلوم غزه در ظهر عاشورا

واضح و مبرهن است كه سران همان كشورهاي اسلامي كه بيمناكي از گسترش تشيع، آنها را به دامان اسرائيل افكنده و ايشان را به تلاش براي از ميان بردن حزب الله در لبنان واداشته است، همان‌ها از گسترش اسلام حقيقي - كه اساس حكومت ايشان را زير سوال مي‌برد - در نيجريه نيز مي هراسند. حاميان گروه‌هاي سلفي در توطئه براي از ميان بردن تشيع در جهان با كشورهاي سلطه جوي غربي همراه شده‌اند و دستان يزيدي خود را به خون مجاهدان حسيني آغشته نموده‌اند.

در حالي كه نيجريه در تاريخ خود هرگز داراي طيف‌هاي سلفي و وهابي نبوده است، دست خبيث توطئه‌گران صهيونيست، وهابيت و سلفيت را در اين اقليم نيز برپا نمود و كوشيد بار ديگر خاطرات جنگ‌هاي داخلي نيجريه را زنده كند. نيجريه، سرزميني كه بيش از 250 قوم و قبيله متنوع و متفاوت در آن بيش از بيست سال را با سلم و صلح نسبي مي گذراندند، اكنون مدتي است از آشوب‌هاي گروه‌هاي سلفي رنج مي‌برد.

يكي از اين وقايع در سالهاي اخير با توطئه مسئولين حكومتي استان سوكوتو صورت گرفت. آنها با تحريك گروه‌هاي وابسته به وهابيت، دست ايشان را در حمله به مراكز شيعه بازگذاشته و از ايشان خواست رهبران شيعه را در اين استان نابود كنند. اما شيعيان غيور، بدون دسترسي به ساده‌ترين امكانات دفاعي، تنها با فرهنگ شهادت و مقاومت، در مقابل زور و تزوير ايستادند و  پاي‌مردانه ايستادگي كردند.

اما پليس اين ايالت كه خود دستي بر آتش اين درگيري ها داشت، در اقدامي ناجوانمردانه، به بهانه‌اي واهي و بدون مدرك و دليل، 128 تن از فعالان شيعه را بازداشت نمود و اكنون بيش از دو سال است كه بدون محاكمه و حتي تفهيم اتهام آنها را در حبس نگاه داشته است.

 
تجمع اعتراض آميز دانشجويان شيعه براي آزاد سازي و يا حد اقل محاكمه بازداشت شدگان استان سوكوتو

اما اين اقدامات ناجوانمردانه نتوانست از عزم زاكزاكي و شيعيان براي گسترش تشيع ذره‌اي بكاهد. زاكزاكي با پيروي از انديشه هاي امام خميني و تبعيت از رهبري، توانست گروهي را كه در زمان تحصيلش در دانشگاه ايجاد نموده بود تقويت كند. "جنبش اسلامي نيجريه" به رهبري شيخ زاكزاكي اكنون يكي از مهمترين و رو به رشد ترين گروه هاي اسلامي در افريقا به حساب مي آيد.

افزايش فشارهاي دولت و گروه‌هاي سلفي موجب شد اين جنبش از برخي از جوانان جان بركف در گروهي موسوم به "هوراس" نام نويسي كند. "هوراس"، بدون در اختيار داشتن اسلحه و مهمات قابل توجهي، توانست مقاومت مردمي قابل توجهي را در مقابل فشارهاي نظامي ايجاد كند.

 
جوانان هوراس در مراسم عزاي شهادت امام حسين (ع) در عاشوراي حسيني سال گذشته

وجود هوراس كه به منظور حفظ صلح در ميان جريانات اسلامي ايجاد شده، دستمايه‌‌ي برخي حاميان عقايد سلفي براي دنبال نمودن سناريوي شيعه هراسي در ميان ساير مسلمانان قرار گرفته است. اين در حالي است كه اساسا عنوان جنبش اسلامي بر اساس باور به وحدت مسلمين انتخاب شده است. باور تشيع در نيجريه بر آن است كه هيچ چيز همانند وحدت مسلمين نمي تواند در مقابل ايادي بيگانه كه به چپاول ثروت ملي اين كشور مشغولند بايستد.

از سويي توطئه هاي بسياري براي ايجاد آشوب و انتساب آن به گروه شيخ زاكزاكي انجام شد. اما انديشه شيخ مبتني بر صلح و سلم بود و هرگز چنين خدعه‌هايي به توفيق نرسيد. لذا اكنون گروه‌هاي سلفي مي‌كوشند از بدنامي گروه‌هاي تندرو ديگر سلفي و وهابي براي تخريب چهره زاكزاكي بهره برند.

نكته جالب توجه، سياست‌ها و استاندارد‌هاي دوگانه غرب در تعامل و تقابل با گروه‌هاي سلفي است. وقتي اين گروه‌ها به شيعه كشي در عراق و نيجريه دست مي‌برند، با آنها برخوردي نمي‌شود و حتي به آنها آزادي عمل وسيعي نيز داده مي‌شود. اما هر كجا كه مي خواهند به نوعي حضور نيروي نظامي خود را توجيه كنند و يا كشوري را مجبور به پذيرش خواسته‌هاي خود كنند، از حربه‌ي حضور طالبان بهره تبليغاتي مي برند.

يكي از حوادث اخير نيجريه، كشتار اعضاي گروه "بوكوحرام" بود. "بوكوحرام" يك گروه تندرو سلفي است كه تحصيل به سبك غربي در مدارس دولتي - كه عمدتا آموزه‌هاي مسيحيت را ترويج مي كنند - را حرام مي داند. اين راهبرد غرب براي مسيحي سازي آموزش و پرورش است كه گروه‌هايي اين چنيني را ايجاد و تحريك نموده و براي فعاليت القاعده بهانه تراشي مي كند. تندروي اين گروه موجب شد كه دولت نيجريه در اقدامي فراگير، 700 نفر از فعالان اين گروه سلفي را از پاي در آورده و رهبر اين گروه را به قتل برساند. جالب توجه است، در حالي كه سران بوكوحرام، خود را وابسته به القاعده دانسته و رهبر جديد اين گروه، ثاني عمر به اين امر با لحني افتخار آميز اعتراف مي كند، بي‌بي‌سي و رسانه‌هاي دولتي نيجريه مي‌كوشند ارتباط ميان القاعده و بوكوحرام را كم رنگ جلوه داده و به جاي آن، به طور ضمني، بوكوحرام را متاثر از جنبش اسلامي معرفي نمايند.

اين در حالي است كه شيخ زاكزاكي در مصاحبه‌ي اخير خود با يكي از شبكه هاي نيجريه به اين نكته اشاره نموده است كه مگر مي‌شود كسي كه خود تحصيلات دانشگاهي را گذرانده، تحصيل را حرام بداند؟!

 
تصوير شيخ زاكزاكي در مصاحبه با خبرنگار راديو و تلويزيون نيجريه

واضح است كه ارتباطي ميان بوكوحرام و جنبش اسلامي نيست. اما چرا اين دو را به هم متصل مي‌كنند؟ چرا غربي‌هايي كه خود القاعده را در جهان براي توجيه حملات و فشارهاي خود به كشورهاي مورد نظرشان علم كرده‌اند، حال فرزند نا خلف خود را به تشيع منتسب مي‌كنند؟!

مشخص است كه هدف امروز دولت نيجريه جز حذف و توقف شيخ زاكزاكي و تشكل اسلامي‌اش نيست. رئيس جمهور "يارادوا" اين روزها در حالي براي سومين بار پياپي در يكساله اخير وارد عربستان سعودي شده است كه پيشتر قرار بود به اجلاس سران سازمان ملل برود. چه امر مهمي موجب مي‌شود رئيس جمهور كشوري سفر به عربستان را جايگزين سفر به سازمان ملل كند؟ به نظر مي‌رسد نقشه‌اي و خدعه‌اي از سوي برخي افراد در راه است تا دست‌هاي متاثر از اسرائيل در عربستان و نيجريه، دست به دست هم داده و موج مبتني بر صلح و سلام تشيع كه پيام آور وحدت اسلامي است را در نيجريه متوقف كنند. تلاش آنها همواره بر اين بوده است كه با اعمال فشار سياسي و نظامي، شيخ را مجبور به دست بردن به اسلحه نموده و سپس با اعمال فشار رسانه اي او را منزوي سازند. اما شيخ با روشن‌بيني ويژه خويش كه از تدبير اهل بيت آموخته، همواره از درگيري فيزيكي خودداري نموده و با اقدامات مسلحانه مخالفت نموده است.

وقتي چندي پيش شيخ اعلام كرد كه از نقشه‌اي براي بمب گذاري در منزل و محل كار خود با خبر شده است، بسياري از مردم پيشنهاداتي از قبيل استخدام محافظين بيشتر و حركت مسلحانه به وي دادند. اما او در شب‌هاي احياي ماه رمضاني كه گذشت با مظلوميت خاص خود مردم را به خواندن دعاي جوشن كبير دعوت نموده و گفت آنچه از ما حفاظت مي‌كند خداوند متعال است و نه حركت مسلحانه.

همزمان با روز جهاني قدس راهپيمائي‌هاي متعددي در شهرهاي مختلف نيجريه انجام و تصاوير كوتاهي از اين راهپيمائي‌ها در رسانه‌ ملي پخش شد. ليكن پيچيدگي وقايع پيش آمده در ايران و عدم آگاهي رسانه‌ها در مورد مسائل افريقا موجب شد خبرگزاري‌هاي كشورمان صرفا به نقل اخبار واصله از رسانه‌هاي وابسته اكتفا كنند. خبرها حاكي از آن بود كه سه نفر در درگيري ميان گروه اسلامگرا و دولت كشته شدند. اما هيچ كس بدين امر توجه نكرد كه اين درگيري در راهپيمائي روز قدس به وقوع پيوسته است.

 البته شيخ زاكزاكي پيشتر اخطار داده بود كه پليس محلي قصد دارد راهپيمائي روز قدس مردم "زاريا" را به دستور مستقيم اسرائيل به خاك و خون بكشد. همين اتفاق نيز افتاد. اگرچه مردم در دفاع از خويش اقدامات لازم را براي مقابله با حملات احتمالي انجام داده بودند. اما مگر با دستهاي خالي مي‌توان در مقابل اسلحه و گاز اشك آور ايستادگي نمود؟ بي شك تنها اسلحه مردم كه لرزه بر اندام بيگانگان انداخته است قدرت ايمانشان است. قدرت ايماني كه شيخ را وا مي دارد همچون مولايمان حسين بن علي (عليه السلام) تهديدهاي نيروهاي امنيتي را با اظهار آمادگي براي فدا نمودن خويش و خانواده خويش براي اسلام، پاسخ گويد.

راهپيمائي روز قدس
 

اصل واقعه و علل وقوع آن براي افراد داراي بصيرت مشخص است. دليلي ندارد كه عده‌اي بدون سلاح، به پليس مسلح يورش برند. رسانه هاي وابسته چنان تبليغ مي كنند كه گويا اساسا اين راهپيمايي به منظور درگير شدن با دولت بوده و ابتدا هوراس با پرتاب سنگ درگيري را آغاز نموده است. اين در حالي است كه شيخ در سخنان نماز جمعه، مردم را حتي در صورت كشته شدن خود به حفظ آرامش دعوت نموده است و از ايشان خواسته است هرگز به خونخواهي او قيام نكنند.

حال سوال اين است، چرا بايد رسانه هاي ملي و رسمي ما، اين مقدار از حقايق به دور باشند؟ چرا بايد ما مسائل را از همان زاويه‌اي ببينيم كه مي‌خواهند به ما نشان دهند؟ چرا ما كه اخبار حزب الله را به طور جدي پيگيري مي كنيم از احوال همكيشان مظلوم و مستضعف خود در نيجريه بي خبريم؟ و بسياري چراهاي ديگر...

 

10350 - 88/07/01

منابع در دفتر موسسه آفران موجود است.