مقدمه

فرصت تبليغات انتخاباتي در تانزانيا در روز جمعه (89/08/07) پايان يافت و مردم اين كشور پس از گذراندن 71 روز تبليغات پرشور، آماده شدند تا در روز يكشنبه (89/08/09) مصادف با 31 اكتبر 2010 در آزادترين و همچنين پررقابت ترين انتخابات كشور، براي انتخاب رئيس جمهور و نمايندگان پارلمان به پاي صندوق هاي رأي بروند. در اين انتخابات كه چهارمين مورد از زمان انتخاب نظام چند حزبي در كشور است، انتظار مي رود جاكايا مريشو كيكوته، رئيس جمهور كنوني كشور و نامزد حزب انقلابي كه از زمان استقلال كشور قدرت را در اختيار خود دارد، براي بار دوم به پيروزي برسد.

كيكوته، كه در انتخابات سال 2005 با كسب هشتاد درصد آراء به پيروزي رسيد محبوبيتش در اين دوره كاهش يافته است و مخالفانش او را به دليل موفق نشدنش در اجراي تعهدات خود مورد انتقاد قرار داده اند.كاهش ميزان فقر و مبارزه با فساد در بزرگ ترين كشور شرق آفريقا از جمله تعهداتي بود كه كيكوته اعلام كرده است.

ويليبورد سلا از "چادما" جدي ترين رقيب كيكوته به شمار مي آيد كه با شعار "تغيير" توانسته است تعداد زيادي از مردم را كه به دنبال رويه جديدي در كشور مي باشند را به سمت خود جلب كند.

همزمان در زنگبار نيز انتخابات رياست جمهوري اين مجمع الجزاير، كه در عين اتحاد با تانزانيا از خودمختاري نسبي نيز برخوردار است، برگزار مي شود. رقابت در اين منطقه به قدري نزديك و فشرده است كه نمي توان از اكنون برنده آن را پيش بيني نمود.

 

آمار

جمعيت تانزانيا بيش از چهل ميليون نفر است كه از ميان آنها 22.2 ميليون نفر واجد شرايط شركت در انتخابات بودند كه حدود 94 درصدشان معادل با 21.2 ميليون نفر، براي شركت در انتخابات ثبت نام نموده اند. اين ميزان 23 درصد بيش از انتخابات سال 2005 است كه در آن 15.9 نفر شركت كرده بودند. 53 هزار پايگاه اخذ رأي در سراسر كشور آماده شده و پيش بيني مي شود كل پروسه انتخابات حدود چهل ميليون دلار هزينه بردارد.

 

انتخابات پارلماني

از مجموع 239 حوزه انتخاباتي در كشور حزب حاكم در تمام آن داراي كانديدا است و حتي در ده درصد از اين حوزه ها كانديداهاي اين حزب هيچ رقيبي ندارند. پس از حزب حاكم حزب چادما قرار دارد كه 180 كانديدا را براي انتخابات پارلماني معرفي نموده است. حزب كارگر تانزانيا نيز صد نامزد براي كسب كرسي هاي پارلمان برگزيده است.

در انتخابات سال 2005 حزب انقلابي CCM دقيقا 254 كرسي پارلمان، حزب متحد مدني CUF دقيقا 22 كرسي، چادما و حزب كارگر تانزانيا هر كدام پنج كرسي را كسب نمودند.

 

جاكايا مريشو كيكوته

يكي از سياستمداران باتجربه تانزانيا كيكوته شصت ساله است كه در سال 1975 از دانشگاه دارالسلام در رشته اقتصاد فارغ التحصيل شده است. وي كه در انتخابات سال 2005 بيش از هشتاد درصد آراء را به خود اختصاص داد و پيروز آن انتخابات شد با پيگيري سياست هاي پايدار و رشد مداوم اقتصادي كارنامه نسبتاً موفقي از خود بر جاي گذاشته است – به طور ميانگين در اين پنج سال 6.7 درصد توليد ناخالص داخلي تانزانيا رشد داشته است – اما منتقدانش مي گويند علي رغم همه اين موفقيت ها در مبارزه با فساد و استفاده از پيشرفت هاي اقتصادي براي بهبود وضع معيشت مردم و برطرف نمودن فقر توفيق چنداني نداشته است. آنها به سفرهاي بيشمار وي به خارج از كشور علي رغم فقر، بيكاري و فساد در كشور اعتراض دارند. درباره سلامتي وي ابهامات و سوالاتي وجود دارد كه نگراني هايي را نيز برانگيخته است. اين نگراني ها وقتي بيشتر شد كه وي در اولين روزهاي تبليغات براي انتخابات جاري، وقتي براي سخنراني براي هوادارانش به جايگاه رفت تعادل خود را از دست داد و از حال رفت.

ويليبورد سلا

سلاي 62 ساله در پانزده ساله اخير نماينده جناح مخالف در پارلمان تانزانيا بوده است. اين كشيش سابق كاتوليك وابسته به كليساي رم، با شعارهاي زدودن فقر از كشور، بهبود خدمات اجتماعي، خاتمه دادن به فساد و بازگرداني اعتماد عمومي توانسته است حمايت هاي زيادي از بين مردم براي خود كسب كند.

وي در ابتدا قرار بود در اين دوره نيز براي نمايندگي پارلمان كانديدا شود اما با اصرار حزب قبول كرد براي اولين بار، نامزد انتخابات رياست جمهوري شود. وي در رشته الهيات تحصيل نموده و در حال حاضر دوره دكتري در رشته قوانين كليسايي را در دانشگاهي در رم ايتاليا مي گذراند. وي به هشت زبان سواحيلي، انگليسي، لاتين، ايتاليايي، آلماني، اسپانيايي، پرتغالي و فرانسوي صحبت مي كند.

وي به شجاعت در مبارزه با فساد شهرت دارد و با وعده هايي كه درباره دولت پاك، بازبيني تمام قراردادهاي عمده دولت در بخش معدن و ساير بخش ها، تعقيب قضايي مسوولان بلندپايه اي كه به فساد اقتصادي متهمند و ارائه خدمات بهداشتي و آموزشي رايگان، توانسته است عده زيادي را به تجمع هاي انتخاباتي خود بكشاند.

سلا با انتقاد از فساد حاكم بر كشور قول داده است پس از انتخاب با قدرت با فساد مبارزه كند و قراردادهاي معدني را در اين كشور كه سومين توليد كننده بزرگ طلا در آفريقا مي باشد را بازبيني نموده آنها را به صورتي شفاف تنظيم كند و از منابع طبيعي كشور براي توسعه اقتصادي آن بهره ببرد.

 

ابراهيم ليپومبا

ليپومباي 58 ساله دكتراي اقتصاد از دانشگاه استانفورد دارد و پيش از اين، استاد دانشگاه و مشاور اقتصادي علي حسن موويني، رئيس جمهور اسبق تانزانيا در سال هاي 1991 تا 1993 بوده است. وي از زماني كه كشورش نظام چند حزبي را در سال 1995 پذيرفته است همواره كانديداي رياست جمهوري از حزب جبهه متحد مدني بوده است اما در اين سه دوره نتوانست بر كانديداهاي حزب حاكم پيروز شود. در اين دوره نيز كه براي چهارمين بار نامزد شده است بخت چنداني ندارد و در نظرسنجي هاي برگزار شده پس از رئيس جمهور و سلا در مكان سوم جاي دارد. تشكيل دولت وحدت ملي مهم ترين وعده وي به طرفدارانش مي باشد.

آراء جوانان؛ تعيين كننده فرد پيروز

بيش از دو سوم جمعيت 40.7 ميليوني كشور در سنين 10 تا 35 سال قرار دارند و كارشناسان معتقدند اگر مخالفان بتوانند بر روي جوانان، به خصوص رأي اولي ها، سرمايه گذاري نموده آنها را به نفع خود به ميدان بياورند مي توانند اميدهاي زيادي براي شكست دادن حزب حاكم داشته باشند. اين احزاب از پيام هاي كوتاه، كليپ هاي ويديويي منتشر شده در سايت يوتيوب، به روز كردن اطلاعاتشان در فيس بوك و وبلاگ ها براي تحريك اين گروه سني استفاده نموده اند. اگرچه همانند ساير كشورهاي آفريقايي در تانزانيا نيز محدوديت پهناي باند و سرعت كم اينترنت كاربران آن را با مشكل مواجه مي نمايد اما 17 ميليون نفري كه مشترك تلفن همراه مي باشند امكان بالقوه مناسبي براي اين احزاب مي باشند چرا كه بسياري از جوانان براي ورود به سايت هاي اجتماعي مانند فيس بوك و تويتر از اينترنت موبايل استفاده مي كنند.

  

مذهب؛ فاكتوري براي جلب رأي بيشتر

آمار دقيقي از تعداد پيروان اديان در تانزانيا وجود ندارد و به همين دليل مسيحيان و مسلمانان تانزانيا هر يك مدعي هستند كه از اكثريت برخوردارند. آمارهاي موجود حاكي از اين است كه مسلمانان از اكثريت نسبي برخوردارند و حدود چهل درصد جمعيت كشور را تشكيل مي دهند. حدود سي درصد جمعيت كشور نيز مسيحي مي باشند. در اين انتخابات مذهب به موضوعي اختلافي تبديل شده است. كيكوته، كه خود يك مسلمان ميانه رو است رقباي خود را به دليل استفاده از دين براي جلب آراء بيشتر و پيروزي در انتخابات مورد انتقاد قرار داده هشدار داد دولت در برابر هر گونه تلاشي كه به درگيري و خونريزي منجري شود تساهل به خرج نخواهد داد.

وليليبورد سلا، رقيب اصلي وي، يك مسيحي كاتوليك است و اين انتخابات به نوعي به يك زورآزمايي مذهبي مبدل گشته و علاوه بر سوابق سياسي و اجرايي كانديداها نبايد عامل مذهب را از ذهن دور داشت. در هر صورت نيروهاي امنيتي در چند روز مانده به انتخابات در آماده باش كامل به سر مي برند. اگرچه پيش بيني ها اين است كه انتخابات بدون خشونت و در فضايي آرام برگزار خواهد شد.

 

نظارت بر انتخابات

ناظراني از اتحاديه اروپا، اتحاديه آفريقا، جامعه شرق آفريقا، سادك و جامعه كشورهاي مشترك المنافع بر اين انتخابات نظارت مي كنند. ناظران جامعه كشورهاي مشترك المنافع روز دوشنبه 89/08/02 وارد دارالسلام شدند و در بدو ورود خود بيانيه اي صادر كرده به برگزاري يك انتخابات شفاف، آرام و معتبر دعوت نمودند. در بيانيه آنها آمده است: " تمام چشم ها اكنون بر روي تانزانيا متمركز شده است ... انتظار ما اين است كه روند تحكيم دموكراسي در يكي از كشورهاي باثبات مشترك المنافع با برگزاري اين انتخابات ادامه يابد...".

 

• زنگبار

پس از دهه ها اضطراب و نگراني، همزمان با انتخابات در سرزمين اصلي تانزانيا، مجمع الجزاير زنگبار آماده برگزاري يك انتخابات تاريخي مي شود تا جانشين رئيس جمهور كنوني خود، "اماني عبيد كرومه"، را معرفي كند. اين انتخابات از چند نظر تاريخي است.

اول اينكه براي اولين بار در تاريخ قبل و بعد از استقلال زنگبار هر دو كانديداي رياست جمهوري آن از جزيره پمبا مي باشند. به طور سنتي و از گذشته جزيره زنگبار همواره تسلط اقتصادي و سياسي بر جزيره پمبا داشته است كه اين امر اعتراضات مردم اين جزيره را برانگيخته است. اين به آن معني است كه اولين بار از زمان استقلال زنگبار در سال 1964، رئيس جمهور اين مجمع الجزاير دو جزيره اي، از جزيره كوچك تر انتخاب خواهد شد.

دوم اينكه نگراني از بروز اعتراض و درگيري هاي خشونت آميز پس از انتخابات ديگر وجود ندارد و اميد مي رود براي اولين بار پس از چند حزبي شدن نظام سياسي، انتخاباتي بدون خشونت و آرام برگزار گردد. اين شرايط جديد مديون برگزاري موفق همه پرسي اصلاح قانون اساسي است كه بر اساس آن دو جناح مخالف و رقيب (حزب انقلابي و جبهه متحد مدني) توافق كردند از اين پس دولت ائتلافي عهده دار اداره مجمع الجزاير شود. البته خود اين همه پرسي نيز نتيجه رو به بهبودي رفتن روابط اين دو جناح بود.

معمولاً نتيجه انتخابات در اين جزيره – به مانند همه جاي ديگري كه جمعيت كم و تعداد رأي دهندگان اندك است – بسيار نزديك است و اختلاف برنده و بازنده چندان زياد نيست و اين امر تا كنون بهانه اي براي به راه انداختن اعتراضات و كشيده شدن آن به خشونت بوده است. در اين انتخابات نيز رقابت نزديكي بين شيخ شريف حامد (كانديداي حزب CUF) و علي محمد شين (نامزد حزب حاكم CCM) وجود دارد و پيش بيني مي شود اختلاف آنها در انتخابات چندان زياد نخواهد بود.

كم تر از پانصد هزار نفر براي شركت در انتخابات اين مجمع الجزاير ثبت نام نموده اند كه اين تعداد در مقايسه با 19.6 ميليون نفري كه در سرزمين اصلي تانزانيا اعلام آمادگي كرده اند بسيار ناچيز است.

كانديداهاي مطرح اين انتخابات دو تن مي باشند كه در بندهاي زير مختصري از سوابق و برنامه ها آنها را مرور مي كنيم؛

 

سيف شريف حامد

سيف شريف حامد، متولد جزيره پمبا – كه از جزيره زنگبار كوچكتر مي باشد – است و در حال حاضر 67 سال سن دارد. وي در سال 1975 در رشته علوم سياسي و روابط بين الملل از دانشگاه دارالسلام فارغ التحصيل شد.  چندين سال از اعضاي حزب حاكم بود ولي در سال 1988 از اين حزب جدا شد. در طول مدتي كه در حزب حاكم بود در پست هاي مختلف سياسي – مانند رييس وزراي زنگبار – به كار گرفته شد. در سال 1989 به اتهام هاي سياسي براي مدت سي ماه به زندان افتاد اما دادگاه تجديد نظر محكوميت وي را لغو كرد و وي در سال 1991 از زندان آزاد شد. وي پس از آزادي و استقرار نظام چند حزبي در كشور از سال 1995، سه بار براي رياست منطقه زنگبار كانديدا شد اما هر بار با اختلاف اندكي از كانديداي حزب حاكم شكست خورد. در اين انتخابات ها وي و حزبش همواره حزب حاكم را متهم به تقلب و تغيير نتيجه انتخابات نمود به طوري كه اين ادعاها در دو مورد اخير آن موجب برانگيخته شدن آتش خشونت در مجمع الجزاير شد.

بهبود خدمات اجتماعي، ثبات اقتصادي، افزايش دستمزدهاي كارمندان بخش عمومي، افزايش خودمختاري زنگبار و تقويت روابط نزديك با كشورهاي اسلامي از برنامه هاي اعلام شده وي است.

 

علي محمد شين

علي محمد شين، 62 ساله و به مانند رقيب خود متولد جزيره پمبا است و دكتراي بيوشيمي و متابوليسم از دانشگاه پزشكي نيوكاسل انگلستان دارد. وي كه با مرگ "عمر علي جمعه"، نخست وزير سابق تانزاينا، به طور ناگهاني از گمنامي به عرصه سياسي كشور وارد شد در حال حاضر معاون رئيس جمهور كنوني جمهوري متحد تانزانياست.

وي صدايي آرام و خوشايند دارد، در سراسر كشور بسيار مورد احترم است و از معدود سياستمداراني مي باشد كه سابقه اي پاك و روشن در صحنه قدرت كشور از خود بر جاي گذاشته است. اما وي به هيچ وجه شخصيتي كاريزماتيك يا قدرت سخنوري براي متقاعد كردن يا تهييج نمودن مردم ندارد.

بهبود شرايط زندگي مردم مهم ترين شعار انتخاباتيش است و همچنين قول داده كارهاي خوبي كه هم حزبي هاي سابقش در كشور شروع كرده اند را ادامه داده شرايط اقتصادي زنگبار را بهبود بخشد.

 

انتخابات تاريخي

همانطور كه گفته شد، هم در سرزمين اصلي تانزانيا و هم در مجمع الجزاير زنگبار، به طور سنتي دوحزب CUF و CCM رقباي اصلي مي باشند و معمولاً پس از نامزد CCM كانديداي CUF رأي دوم را به دست مي آورد اما در تانزانيا، نظرسنجي هاي اخير نشان مي دهد نامزد حزب چادما (ويليبورد سلا) از نامزد CUF (دكتر ابراهيم ليپومبا) پيش افتاده است لذا انتخابات رياست جمهوري متحده تانزانيا، از اين نظر يك رقابت تاريخي و جديد محسوب مي شود. اين انتخابات مي تواند دليل ديگري نيز براي ثبت شدن به عنوان يك رويداد تاريخي داشته باشد و آن شكست حزب حاكم در برابر مخالفان است. امري كه چندان دور از انتظار نيست چرا كه در اين دوره حزب حاكم با چالش هايي جدي از سوي مخالفان خود روبروست و سلطه اي كه پنج دهه است بر سياست كشور دارد تا حدودي با تهديد مواجه شده است. اگرچه نظر سنجي هاي برگزار شده نشان از اين دارد كه جاكايا كيكوته، نامزد اين حزب و رئيس جمهور كنوني كشور، برنده انتخابات خواهد بود اما از ميزان آراء وي و فاصله اش با رقبا كاسته شده است.

عامل تاريخي بودن انتخابات زنگبار نيز مسالمت آميز برگزار شدن و دور شدن آن از خشونت مي باشد. امري كه پيش بيني ها آن را چندان دور از واقعيت نمي بينند.

 

116131 - 89/08/08

منابع در دفتر موسسه آفران موجود است.