مقدمه

كشور نيجر واقع در غرب قاره آفريقا سومين توليد كننده بزرگ اورانيوم در جهان بعد از كانادا و استراليا مي باشد.

در سال 1997 صادرات اين محصول حدود 70% از در آمد ارزي اين كشور را به خود اختصاص مي داد. نيجر دو منطقه مهم توليد اورانيوم دارد، منطقه آرليت و آكوتا كه هر دو در شمال نيجر واقع گرديده اند. شركت فرانسوي آروا بهره برداري از هردو منطقه را بر عهده دارد. نيجر در سال هاي گذشته سرمايه بسياري در حدود يك ميليار دلار را جهت بهره برداري از معادن اورانيوم خود توسط آروا جذب نموده است.

در حدود 5 ميليارد دلار نيز توسط شركت ملي نفت چين در امور نفت در نيجر سرمايه گذاري گرديده است.

كشور نيجر مستعمره سابق دولت فرانسه ، در تاريخ 1960 ميلادي از اين كشور استقلال پيدا نمود. ابراهيم باره افسر ارتش اين كشور در يك كودتا در ‍ژانويه سال 1996 ميلادي قدرت را در اين كشور كسب نمود.

ابراهيم باره ماينسارا

در تاريخ 9 آوريل سال 1999 ميلادي ابراهيم باره رئيس جمهور اين كشور در يك كودتاي نظامي به قتل رسيد. مطابق گزارش ها برنامه ترور او توسط افسران ارتش طراحي و به او در فرودگاه نيامي تيراندازي گرديد.

رهبر كودتاچيان داوود مالام وانكي (Daouda Malam Wanké) پس از ترور باره، اوضاع سياسي كشور را در دست گرفته و يك دولت انتقالي جهت برگزاري انتخابات در اين كشور تشكيل داد. او در تاريخ 11 آوريل سال 1999 ميلادي به عنوان رئيس جمهور انتخاب شده و در دسامبر همان سال با برگزاري انتخابات، تانجا به عنوان رئيس جمهور اين كشور انتخاب گرديد.  

داوود مالام وانكي

قانون اساسي در جولاي سال 1999 ميلادي تغيير پيدا كرده و يك عفو عمومي به تمامي كودتاچيان در هر دو كودتاي سال 1996 و 1999 ميلادي داده شد. يك گروه تحقيق و تفحص نيز جهت رسيدگي به قتل باره تشكيل گرديد كه در جون 1999 ميلادي اغاز به كار نمود و پس از اعلام عفو عمومي، اين كميته نيز كار خود را در سپتامبر همان سال پايان داده و معماي قتل باره حل نشده باقي ماند.  

اوضاع سياسي كشور نيجر در غرب افريقا از ماه هاي گذشته دوباره رو به وخامت نهاده است به طوري كه در اخرين مورد از ناآرامي در اين كشور شاهد بروز كودتا در نيجر بوديم. اخبار ماه هاي گذشته اين كشور را در ابتدا با هم مرور نموده و سپس به اخبار كودتاي اخير خواهيم پرداخت .

 

تمديد مدت زمان رياست جمهوري

تانجا رئيس جمهور كنوني (قبل از كودتا) نيجر، متولد سال 1938 ميلادي مي باشد. او اولين رئيس جمهور نيجر مي باشد كه از گروه قومي هائوسا و دجرما به رياست جمهوري در اين كشور رسيد. او كانديداي انتخابات رياست جمهوري در سال هاي 1993 و 1996 ميلادي نيز بود كه در انتخابات پيروز نگرديد.

ممدو تانجا

او در انتخابات رياست جمهوري در سال  1999 ميلادي با كسب 60% كل اراء در دور دوم پيروز گرديد. همچنين حزب  تانجا در انتخابات پارلماني در سال 1999 ميلادي بيشتر كرسي هاي پارلمان را كسب نمودند.

در انتخابات رياست جمهوري سال 2004 ميلادي تانجا در دور اول انتخابات 40% كل اراء را كسب نمود. پنج نفر در رقابت با او در انتخابات شركت داشتند كه در دوم انتخابات، تانجا در رقابت با فردي به نام محمود يوسف با كسب 65% كل اراء در انتخابات پيروز گرديد.

هر چهار مخالف تانجا در دور اول انتخابات پس از كسب پيروزي توسط تانجا از او اعلام حمايت نموده و پيروزي او در انتخابات را به او تبريك گفتند.

او همچنين رئيس اتحاديه اقتصادي غرب افريقا (اكوواس) در فاصله سال هاي 2005 ميلادي تا 2007 بوده است.

از آنجا که بر اساس قانون اساسي نيجر يک نفر نمي تواند به طور متوالي بيش از دو دوره رياست جمهوري پنج ساله اين کشور را در اختيار داشته باشد، ممدو تاندجا اواخر سال 2009 بايد قدرت را ترک مي كرد.

وی پس از گفتگو با شوراي وزیران و اتحادیه آفریقا و با وجود مخالفتهای گسترده مقامات نیجر و مقامات بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه آفریقا، رفراندومي را در اين كشور برگزار نمود. بر اساس پيش نويس قانون اساسي جديد نيجر، ممدو تاندجا مي توانست پس از پايان يافتن دوره رياست جمهوري خود سه سال ديگر در اين سمت باقي بماند.

او در 10/4/88 ديوان قانون اساسي اين كشور را كه 3 بار درخواست وي براي برگزاري همه‌پرسي اصلاح قانون اساسي را رد كرده بود، منحل و همچنين در 5/3/88 پارلمان کشورش را منحل كرد. در همين زمينه، حزب "حركت ملي براي توسعه اجتماعي" موسوم به (MNSD)، اصلي ترين حزب سياسي نيجر كه از ممدو تاندجا حمايت مي كرد و اصلا گفته مي شود با حمايت گسترده اين حزب وي موفق به كسب قدرت شده است، حمايت خود را از وي قطع كرد.

اين حزب در فاصله سال هاي 1974 ميلادي تا 1990 ميلادي فعاليت سياسي داشت و در سال 1990 ميلادي با انتخاب تانجا به رياست جمهوري به عنوان حزب حاكم كشور فعاليت خود را با شدت بيشتري ادامه داد.

پس از برگزاري رفراندوم در نيجر، مهمترين شرکاي توسعه نيجر به ويژه اتحاديه اروپا،‌ فرانسه،‌ آمريکا و کانادا به شدت تصميمات اخير تانجا را محکوم كردند.

تانجا در تاريخ 11/5/88 در استانه چهل و نهمين سالگرد استقلال نيجر (3 آگوست 1960 -12مرداد) از مردم نيجر خواست در همه پرسي به اصلاحات قانون اساسي راي مثبت دهند. وي همچنين افزود از فضاي آرام در زمان برگزاري همه پرسي استقبال مي کنم.

تانجا صبح روز 13/5/88 در يك شعبه اخذ راي در شهر "نيامي" پايتخت نيجر حاضر شد و راي خود را به صندوق انداخت و از حدود شش ميليون مردم واجد شرايط راي در اين كشور واقع در غرب آفريقا خواست به اين همه‌پرسي راي مثبت بدهند.

هيچيك از ناظران سازمان ملل، اتحاديه افريقا يا اتحاديه اقتصادي كشورهاي غرب افريقا در همه پرسي نيجر حضور نداشتند. فقط ناظراني از كامرون،‌ بنين، ساحل عاج و بوركينا فاسو در همه پرسي حضور داشتند.

راي مردم به رفراندوم در اين كشور مثبت بود. پس از انجام اين همه پرسي نهادهاي بين المللي اقدام تانجا را تقبيح نمودند.

 

برگزاري انتخابات پارلماني در تاريخ 28/7/88

براساس تقويم انتخابات قرار بر اين بود تا در تاريخ 28/7/88 انتخابات پارلماني در كشور نيجر برگزار گردد كه اين انتخابات با بايكوت شديد احزاب مخالف در اين كشور روبرو گرديد. اين انتخابات در تاريخ مزبور برگزار و به پيروزي طرفداران تانجا منجر گرديد.

 

استعفاي نخست وزير نيجر

بر اساس اعلام رسانه هاي نيجر، نخست وزير و دو وزير اين كشور در مورخ 2/7/88 از سمت خود استعفا دادند. سيني عمر متولد سال 1950 ميلادي  از سياستمداران كشور نيجر و نخست وزير اين كشور از سال 2007 ميلادي بود. سيني از گروه قومي دجرما مي باشد. در آن سال آمادو و دولت او از مجلس ملي اين كشور راي اعتماد نگرفت و سيني توسط تانجا به عنوان نخست وزير معرفي گرديد.

سيني عمر همچنين از نوامبر سال 2008 ميلادي به رياست حزب (MNSD) انتخاب گرديد. سيني اعلام نمود كه در پي بازسازي حزب مي باشد. او در انتخابات پارلماني از منطقه تيلابري كانديدا گرديد و در انتخابات پارلماني پيروز و از ماه نوامبر سال 2009 ميلادي به عنوان رئيس پارلمان نيجر انتخاب گرديد.

 

تشكيل جلسه اضطراري اتحاديه اقتصادي غرب آفريقا 

رئيس دوره اي اين اتحاديه و رئيس جمهور نيجريه از سران اين اتحاديه درخواست نمود تا در جلسه اضطراري در مورخ 26/7/88 در آبوجا گردهم آمده و در خصوص تحولات نيجر بحث و گفتگو نمايند. پس از اين اجلاس كه در پشت درهاي بسته برگزار گرديد، بيانيه اي تنظيم گرديد.

اين اتحاديه حركت تانجا رئيس جمهور نيجر در برگزاري رفراندوم در اين كشور و تمديد مدت زمان رياست جمهوري او را محكوم نموده و اين حركت را مغاير با دموكراسي دانست. اين اتحاديه همچنين از تانجا در خواست نمود تا برگزاري انتخابات پارلماني در اين كشور را كه قرار است در تاريخ 20 اكتبر برگزار شود تا مدتي به تاخير انداخته و وارد مذاكره با احزاب سياسي در اين كشور گردد.

اين اتحاديه همچنين تانجا را به تحريم بر اساس بند 45 پروتكل اين اتحاديه در خصوص رعايت نكردن قواعد دموكراسي تهديد نمود. همچنين اين اتحاديه اعلام نمود كه از اين پس از عضويت  سياستمداران نيجر در سازمان هاي بين المللي حمايت نخواهد كرد و اجلاس اين اتحاديه از اين پس ديگر در نيجر برگزار نخواهد شد.

 

بروز درگيري در اطراف كاخ رياست جمهوري مورخ 29/11/88

با وقوع تحريم اتحاديه اقتصادي غرب افريقا و مخالفت بسياري از كشور ها با تمديد دوره رياست جمهوري تانجا اوضاع سياسي در اين كشور متلاطم بود تا در مورخ 29/11/88 خبري در خبرگزاري ها مبني بر بروز درگيري در اطراف كاخ رياست جمهوري تانجا در نيامي پايتخت نيجر منتشر گرديد.

به گزارش اين خبر گزاري ها صداي شليك گلوله و انفجار در اطراف كاخ در بعد از ظهر پنج شنبه شنيده شد كه خبر از انجام كودتا در اين كشور بحران زده مي دهد. در اين درگيري كه مطابق وقت محلي در ساعات 12 تا 14 بعداز ظهر به وقوع پيوست، تعداد زيادي از مردم مجروح گرديده و به بيمارستان منتقل گرديده اند. مطابق اخبار سه سرباز نيز در اين درگيري ها كشته گرديده اند. تانجا و وزاري كابينه توسط نيرو هاي نظامي دستگير و به كمپ نظاميان منتقل گرديدند . حال عمومي تانجا مطابق گزارش ها خوب مي باشد.

مطابق گمانه زنيهاي فوق اين درگيري توسط تعدادي از افسران ارتش برنامه ريزي گرديده است. با وقوع اين درگيري ها دولت فرانسه به اتباع خود هشدار داد تا از هرگونه سفر به نيجر خود داري نمايند. مطابق برخي آمارها در نيجر تعداد 1500 شهروند فرانسوي و تعداد 500 شهروند اروپايي زندگي مي نمايند.

بنابر گزارش هاي دريافتي يك گروه نظامي به نام "شوراي عالي براي احياي دموكراسي" موسوم به CSRD در بيانيه تلويزيوني اعلام نمود كه دولت در اين كشور منحل گرديده است.مطابق برخي اخبار تاييد نشده دوتن از برنامه ريزان كودتا از افرادي هستند كه در سال 1999 ميلادي برنامه ترور باره را طراحي نموده و راه را براي كسب قدرت توسط تانجا هموار نمودند.  

گوكويه عبدول كريمو سخنگوي شوراي نظامي كودتا

اين بيانيه افزود كه كودتا در اين كشور موفق بوده و پاياني بر ناآرامي ها سياسي در اين كشور پس از برگزاري رفراندوم غير قانوني در نيجر مي باشد.

رهبر اين شوراي نظامي فردي به نام سالي جيبو، افسر نيروي هوايي ارتش مي باشد. او متولد سال 1965 ميلادي در منطقه اي به نام نامارو در 40 كيلومتري شهر نيامي مي باشد. در سال 1995 ميلادي اموزش هاي نظامي را در كشور ساحل عاج و مراكش فرا گرفت. در سال 1996 ميلادي به درجه افسر ارتش و در سال1998 ميلادي به درجه ستواني نايل گرديده است.

در سال 2003 ميلادي به درجه كلنلي و در سال 2006 ميلادي در رده هاي بالاي نظامي در ارتش نيجر قرار گرفت. او در اين سال ها تعداد زيادي از ماموريت هاي نظامي را در خارج از كشور بر عهده داشته است. در سال 2004 ميلادي ماموريت نظامي در ساحل عاج و در سال 2006 ميلادي ماموريت در كشور جمهوري كنگو را بر عهده داشته است.  

سالي جيبو

او همچنين در مركز نظامي اغادز (Agadez) به امر اموزش نظاميان مشغول بوده است كه اين مركز يكي از مهمترين مراكز اموزش تكاوران ارتش نيجر مي باشد. او متاهل بوده و  داري پنج فرزند مي باشد.

سخنگوي شوراي نظامي همچنين به مردم نيجر و به نهادهاي بين الملي قول داد كه از اين پس كشور نيجر به يك نمونه كامل از دموكراسي در منطقه بدل خواهد گرديد. همچنين اين شورا تصميم گرفته تا قانون اساسي نيجر را منحل نمايد.

راديو بين المللي فرانسه اعلام نمود كه سربازان كودتا، نيروهاي گارد رياست جمهوري را وادار به تسليم نموده و وارد اتاق جلسات هيئت دولت گرديده اند. سپس اين گروه از سربازان، تانجا را دستگير و اورا به كمپ نظاميان انتقال داده اند.

رئيس جمهور سنگال، عبدالله واد پس از وقوع اين كودتا اعلام نمود كه وزير امور خارجه خود را به نيجر اعزام خواهد نمود. البته واد تاريخ مشخصي براي اين موضوع تعيين ننموده است. واد در اخرين جلسه اتحاديه اقتصادي غرب افريقا به عنوان ميانجي جهت مذاكره در خصوص بحران نيجر از طرف اين اتحاديه انتخاب گرديده بود.

اتحاديه اقتصادي غرب افريقا در جديد ترين موضع گيري خود، وقوع كودتا در اين كشور را محكوم نمود. همچنين اين اتحاديه انجام هرگونه فعاليت براي كسب قدرت بر خلاف موازين بين الملل را محكوم نموده است. گودلاك جاناتان رئيس جمهور نيجريه كه هم اكنون رئيس جمهور اكوواس نيز مي باشد در سخناني از تمامي طرف هاي درگير در نيجر به خصوص از نيرو هاي امنيتي درخواست نمود تا هر چه زودتر با گفتگو و مذاكره به بحران موجود در نيجر خاتمه دهند.

همچنين اتحاديه آفريقا، فرانسه، اتحاديه اروپا و ايالات متحده امريكا نيز اين عمل را تقبيح و محكوم نمودند. سخنگوي كاخ سفيد در روز پنج شنبه مورخ 29/11/88 در مصاحبه با خبرنگاران اعلام نمود كه به طور روشن كشور ما از بروز ناآرامي و خشونت براي بر عهده گرفتن حكومت در هيچ كجا و به هيچ شكلي حمايت نميكند ولي ما فكر مي كنيم كه اين كودتا سبب خواهد گرديد تا كشور نيجر به سمت برگزاري انتخابات عادلانه و شكل گيري يك حكومت تماما دموكراتيك حركت خواهد نمود.

دبير كل سازمان ملل نيز در بيانيه اي وقوع كودتا در نيجررا محكوم نمود. بان كي مون در بيانيه خود بروز كودتا و دست يازيدن به قدرت به شكلي غير از انتخابات را تقبيح نموده و از تمامي گروه ها درخواست نمود تا ضمن احترام به دموكراسي، حقوق مردم در برگزاري انتخاباتي عادلانه در نيجر را فراهم سازند.

با وجود محكوم نمودن كودتا از سوي نهادها و كشور هاي خارجي، خبرگزاري فرانسه از نيجر گزارش داد كه بعد از اعلام كودتا در اين كشور هزاران نفر از مردم به خيابان ها ريخته و پايان دوره زمامداري تانجا را در نيجر جشن گرفتند.

اين خبرگزاري افزود كه مردم از نقاط مختلف كشور با خودرو هاي سواري و پياده خود را به محل استقرار نيروهاي نظامي رسانده و شعارهاي بسياري را در اعلام حمايت از شوراي نظامي سر مي دهند.

در منطقه تاهوئا كه مكان تولد محمد يوسف رقيب تانجا در انتخابات رياست جمهوري و رهبر احزاب مخالف كشور مي باشد جشن و سرور بين مردم برقرار مي باشد. اتئلاف احزاب مخالف تانجا موسوم به "ائتلاف نيروهاي دموكراتيك براي جمهوري" اعلام نمود كه در روز يكشنبه مورخ 2/12/88 راهپيمايي را در نيامي در جهت حمايت از كودتا در اين كشور برگزار خواهد نمود.

 

اظهارات كودتاچيان ، مقامات سياسي ونهاد هاي بين المللي در روز هاي بعد از كودتا

اعلام برگزاري انتخابات در نيجر (مصاحبه 1/12/88)

كلنل جبرئيل هيما از رهبران كودتاچيان نيجر در روز شنبه مورخ 1/12/88 در مصاحبه با خبرنگاران اعلام نمود كه ما درصدد هستيم تا انتخابات رياست جمهوري را در كشور هرچه زودتر برگزار نماييم. اما اين موضوع بستگي به ارام شدن اوضاع سياسي در كشور دارد. او همچنين زمان خاصي را براي انتخابات تعيين ننمود.

كلنل هيما در مقايسه شرايط كشور با كودتاي 1999 كه منجر به پيروزي "تانجا" در انتخابات شد گفت: "در 1999 ما شرايطي مشابه با حال داشتيم، قدرت را به دست گرفتيم و ثبات را بمدت 10 سال به كشور بازگردانديم و اكنون نيز تلاش مي‌كينم تا همين كار را تكرار كنيم."

 

سفر نماينده اكوواس به نيجر (2/12/88)

محمد ابن چامباس نماينده اتحاديه اقتصادي غرب آفريقا پس از سفر به نيجر و ديدار با نظاميان، در مصاحبه با خبرنگاران اعلام نمود كه نظاميان در مذاكره با نمايندگان اكوواس اعلام نموده اند كه گفتماني متحد و متشكل از تمامي اقشار در نيجر براي ايجاد بدنه سياسي و انتقال قدرت انجام خواهد گرفت.

 

تعيين رهبر كودتاچيان نيجر به عنوان رئيس جمهور داخلي كشور (3/12/88)

شوراي عالي نظامي كه عهده دار كودتا در نيجر بوده است طي بيانيه اي كه از راديو كشور قرائت گرديد رهبر كودتاچيان نظامي (سالي جيبو) را به عنوان رئيس جمهور معرفي نموده و اعلام داشتند كه هر چه زودتر قانون اساسي را براي كشور تدوين خواهند نمود.

اين بيانيه افزوده كه اين شوراي نظامي موقتا به عنوان بالاترين نهاد تصميم گيري در كشور وظيفه تعيين سياست هاي ملي را برعهده دارد. همچنين اين شورا يك دولت انتقالي را ايجاد خواهد نمود.

 

10787 - 01/12/88

منابع در دفتر موسسه آفران موجود است.